قطعنامه ۱۷۰۱ چیست؟ | هرآنچه باید درباره مذاکرات آتش بس لبنان و اسرائیل بدانید!
رویداد۲۴| ایالات متحده که میانجی بین اسرائیل و لبنان در مناقشه کنونی است، بر این باور است که بازگشت به اصول قطعنامه به نفع هر دو طرف است، اما بر مکانیزمی برای اجرای دقیق‌تر آن پافشاری کرده است.
به گزارش جماران، در حالی که همه از در دسترس بودن آتش بس حزب الله لبنان و رژیم اسرائیل سخن می‌گویند، قطعنامه ۱۸ ساله سازمان ملل به عنوان طرحی برای پایان دادن به جنگ، دوباره مطرح شده است. سی ان ان در گزارشی در این باره می‌نویسد: سخنگوی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل روز دوشنبه گفت که کابینه اسرائیل قرار است روز سه شنبه درباره توافق آتش بس رای گیری کند و اشاره کرد که این توافق احتمالا تصویب خواهد شد.
توقف ۶۰ روزه خصومت‌ها با هدف اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، با این امید صورت می‌گیرد که بتواند مبنای یک آتش بس پایدار باشد. قطعنامه ۱۷۰۱ برای پایان دادن به جنگ ۳۴ روزه بین اسرائیل و لبنان در سال ۲۰۰۶ به تصویب رسید و برای نزدیک به دو دهه آرامش نسبی را در این منطقه حفظ کرده بود. این وضعیت تا روز پس از حمله حماس در ۷ اکتبر سال گذشته به اسرائیل ادامه داشت، زمانی که حزب‌الله به نشانه همبستگی با حماس به بخش‌هایی از فلسطین اشغالی حمله کرد. حملاتی که تاکنون ادامه داشته است.
در قطعنامه ۱۷۰۱ تصریح شده بود که اسرائیل باید تمامی نیرو‌های خود را از جنوب لبنان خارج کند و تنها گروه‌های مسلح حاضر در جنوب رودخانه لیتانی باید ارتش لبنان و نیرو‌های حافظ صلح سازمان ملل باشند.
ایالات متحده که میانجی بین اسرائیل و لبنان در مناقشه کنونی است، بر این باور است که بازگشت به اصول قطعنامه به نفع هر دو طرف است، اما بر مکانیزمی برای اجرای دقیق‌تر آن پافشاری کرده است. اسرائیل مدعی شده است که حزب‌الله چندین بار با عملیات در نزدیکی مرز خود این قطعنامه را نقض کرده است. لبنان می‌گوید اسرائیل در دو دهه گذشته با فرستادن جت‌های جنگنده به حریم هوایی این کشور، مرتباً این توافق را نقض کرده است.
یک تاریخچه مختصر
اسرائیل در سال ۱۹۸۲ حمله به لبنان را آغاز کرد و پس از اینکه مورد حمله شبه‌نظامیان فلسطینی قرار گرفت، تانک‌ها را به پایتخت بیروت فرستاد. سپس جنوب لبنان را برای تقریباً دو دهه اشغال کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۰ توسط حزب الله بیرون رانده شد. حزب الله لبنان از اساس برای مبارزه با اشغالگری اسرائیل و به کمک جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت.
در سال ۲۰۰۰، سازمان ملل متحد خط آبی را تعریف کرد که «خط عقب‌نشینی» نیرو‌های اسرائیلی از لبنان است. این مرز اکنون به عنوان مرز عملی بین دو طرف عمل می‌کند. با این حال لبنان تأکید کرده است که اسرائیل عقب نشینی خود را از این کشور کامل نکرده و همچنان به اشغال مزارع شبعا، زمینی به وسعت ۱۵ مایل مربع (۳۹ کیلومتر مربع) که اسرائیل از سال ۱۹۶۷ در اشغال دارد، ادامه می‌دهد. اسرائیل مدعی است که منطقه مزارع شبعا بخشی از بلندی‌های جولان است که از سوریه تصرف و بعداً ضمیمه آن شد. جامعه بین‌الملل - به استثنای ایالات متحده - بلندی‌های جولان را سرزمینی اشغالی و متعلق به سوریه می‌داند.
قطعنامه ۱۷۰۱
اسرائیل در سال ۲۰۰۶ پس از کشته شدن سه سرباز و ربودن دو سرباز دیگر توسط حزب الله که تلاشی برای مبادله اسرا بود، دوباره به لبنان حمله کرد. این جنگ کمی بیش از یک ماه به طول انجامید و منجر به کشته شدن بیش از ۱۰۰۰ لبنانی، عمدتا غیرنظامی و همچنین ۱۷۰ اسرائیلی، عمدتاً سرباز، شد. در ۱۱ اوت ۲۰۰۶، شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا قطعنامه ۱۷۰۱ را به تصویب رساند که خواستار «توقف کامل خصومت‌ها» توسط حزب‌الله و اسرائیل شد.
این قطعنامه از اسرائیل خواسته بود که تمامی نیرو‌های خود را از جنوب لبنان خارج کند و از دولت لبنان و نیروی موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفیل) خواسته شده بود «نیرو‌های خود را با هم در سراسر جنوب مستقر کنند». هیچ پرسنل مسلح دیگری اجازه حضور در منطقه را ندارند. در این بیانیه همچنین از دولت لبنان خواسته شده است که «حاکمیت کامل خود را اعمال کند تا هیچ سلاحی بدون موافقت دولت لبنان و هیچ مرجعی غیر از دولت لبنان وجود نداشته باشد.»
یونیفیل یک نیروی حافظ صلح سازمان ملل با ۱۰۰۰۰ سرباز، نهاد اصلی است که وظیفه اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ را بر روی زمین دارد. تبادل اسرا با میانجیگری سازمان ملل بین اسرائیل و حزب الله در سال ۲۰۰۸ شاهد بازگرداندن جسد دو سرباز اسرائیلی اسیر شده در سال ۲۰۰۶ برای پنج اسیر لبنانی بود. اسرائیل بعداً اجساد حدود ۲۰۰ عرب را آزاد کرد.
تشدید تنش از ۸ اکتبر
حزب الله در ۸ اکتبر ۲۰۲۳ به منظور همبستگی با فلسطینیان غزه، یک روز پس از حمله گسترده حماس مستقر در غزه به جنوب اسرائیل، شروع به تیراندازی به مزارع شبعا کرد. از آن زمان، درگیری‌های مرزی ادامه یافت، اما در امتداد مرز اسرائیل و لبنان مهار شد، تا سپتامبر امسال، زمانی که اسرائیل اهداف جنگی خود را گسترش داد و اعلام کرد که تا زمان بازگشت اسرائیلی‌ها به بخش‌های شمالی که به دلیل حملات مرزی حزب‌الله آواره شده بودند، به جنگ ادامه خواهد داد.
احزاب لبنانی درباره قطعنامه چه می‌گویند؟
یک مقام لبنانی به سی ان ان گفت که ایالات متحده پیشنهادی را به لبنان منتقل کرده است که در چارچوب قطعنامه ۱۷۰۱ سازمان ملل متحد قرار دارد و هدف آن دستیابی به یک توقف ۶۰ روزه درگیری‌ها است. این مقام مسئول با بیان اینکه این سازمان بر سازوکار‌های سخت گیرانه‌تر برای اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ در جنوب کشور و نقش ارتش لبنان در انجام این کار تمرکز دارد، افزود: همچنین با مسیر‌های قاچاق از طریق مرز‌های بین المللی کشور سروکار دارد. این پیشنهاد همچنین مستلزم عقب نشینی نیرو‌های زمینی اسرائیلی است که از ماه اکتبر در جنوب لبنان فعالیت می‌کنند.
اما برخی از مقامات اسرائیلی گفته‌اند که بازگشت به قطعنامه ۱۷۰۱ کافی نیست و اصرار دارند که اسرائیل باید حق حمله به اهداف حزب‌الله در لبنان را پس از توافق آتش‌بس در صورت وقوع تخلف، حفظ کند. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی راست افراطی اسرائیل، گفته است که "آزادی عملیاتی کامل" برای ارتش اسرائیل در جنوب لبنان "شرط غیرقابل مذاکره" است. او در این باره گفته است: ما در حال تغییر پارادایم امنیتی هستیم و به دوره تهدید بدون پاسخ باز نخواهیم گشت.
نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان، گزارش‌ها درباره درخواست‌ها برای دادن آزادی عملیات نظامی اسرائیل در جنوب لبنان را «گمانه‌سازی» و رد کرد و افزود که چنین بندی در این پیشنهاد ندیده است.
نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان، که رهبری حزب امل متحد حزب‌الله را برعهده دارد و گفتگو با حزب‌الله است، گفته است که در پیشنهادی که از سوی آمریکا دریافت کرده، اشاره‌ای به آزادی عملیات نظامی اسرائیل در لبنان نمی‌شود و آمریکا می‌داند که چنین تقاضایی "غیرقابل قبول" خواهد بود.
