مشخصات هواپیمای آواکس ئی-۳ سنتری
رویداد۲۴| حسین فلاحی: ئی-۳ یک سیستم هشدار و کنترل هوابرد (AWACS) متعلق به نیروی هوایی ارتش ایالت متحده آمریکا است که توسط گروه دفاع و فضایی بوئینگ ساخته شده است. نقش ئی-۳ انجام عملیات نظارت هوایی و فرماندهی، کنترل و ارتباطات برای نیروهای تاکتیکی و دفاع هوایی است.
در ایالات متحده آمریکا، این هواپیما با نام ئی-۳ آواکس شناخته میشود. دربریتانیا نام آن ئی-۳ سنتریای ئی دبلیو (هشدار اولیه هوابرد) و نام فرانسوی آن ئی-۳ اس دیای است.
تاریخچه آواکس ئی-۳ سنتری
اولین ئی-۳ در مارس ۱۹۷۷ وارد خدمت نیروی هوایی ایالات متحده شد. تحویل این هواپیما در ژوئن ۱۹۸۴ به پایان رسید. در مجموع ۳۳ هواپیما در خدمت نیروی هوایی آمریکا، ۷ فروند در نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا، ۴ فروند در نیروی هوایی فرانسه و پنج فروند درعربستان سعودی در خدمت هستند.
قابلیت نظارت راداری ئی-۳ آواکس
رادار رو به پایین ئی ۳ دارای دید ۳۶۰ درجه از افق است و بردی بیش از ۳۲۰ کیلومتر در ارتفاعات عملیاتی دارد. این رادار میتواند اهداف هوایی و دریایی را به طور همزمان شناسایی و ردیابی کند.
ئی-۳ در یک نقش تاکتیکی، میتواند هواپیماهای متخاصم را که در ارتفاع کم شناسایی و ردیابی کند و همچنین قابلیت شناسایی و کنترل هواپیماهای دوست را در همان حریم هوایی دارد. ئی-۳ در نقش دفاع استراتژیک، ابزاری برای رصد، شناسایی، ردیابی و رهگیری تهدیدات هوابرد فراهم میکند.
در طول عملیات طوفان صحرا از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱، ۸۴۵ سورتی آواکس انجام شد و ئی-۳ های ناتو نیز نقش مهمی در اجرای منطقه پرواز ممنوع سازمان ملل بر فراز بوسنی و در طول بحران کوزوو ایفا کردند. هواپیماهای آواکس نیز در عملیات آزادی پایدار در افغانستان در سال ۲۰۰۱ و عملیات آزادی عراق در سال ۲۰۰۳ توسط نیروی هوایی آمریکا بکار گرفته شد.
ارتقاء ئی-۳
نیروی هوایی آمریکا در نوامبر ۱۹۹۷ قراردادی را برای ساخت و بررسی سیستمهای مأموریت ارتقا یافته برای ناوگان ئی-۳ ناتو به بوئینگ اعطا کرد. سیستمهای مختلفی مانند رایانه ها، نمایشگرها، ارتباطات، ناوبری و شناسایی هدف در اولین ناوگان ناتو ئی-۳ تحت برنامه نوسازی میان مدت ۱.۳۲ میلیارد دلاری نصب شد. کار بر روی این برنامه در نوامبر ۲۰۰۶ به پایان رسید.
برنامه نوسازی و ارتقاء بلوک ۳۰/۳۵ نیروی هوایی آمریکا شامل ارائه جی پی اس، سیستم ناوبری، حافظه کامپیوتری پیشرفته و تجهیزات اقدامات پشتیبانی الکترونیکی بود.
طراحی و ویژگیهای ئی-۳
ئی-۳ دارای چهار خدمه پرواز (دو خلبان، ناوبر و مهندس پرواز)، ئی-۳ای ۱۷ نفر (۴ خدمه پرواز و ۱۳ متخصص آواکس) و ئی-۳ بی و ئی-۳ سی ۲۱ نفر (۴ خدمه پرواز و ۱۷ متخصص آواکس) هستند.
هواپیمای پایه ئی-۳ یک نسخه نظامی شده از بدنه هواپیمای جت تجاری بوئینگ ۷۰۷-۳۲۰B است که با افزودن یک روتودووم بزرگ و چرخان شامل رادار اصلی، سیستم شناسایی دوست یا دشمن ساخته شده است. پردازش سیگنال و داده بر روی یک کامپیوتر قدرتمند IBM ۴PiCC-۱ با سرعت بالا انجام میشود.
این هواپیما به ۱۴ کنسول فرمان و کنترل مجهز به نمایشگرهای رنگی با وضوح بالا که توسط هازلتاین عرضه شده مجهز شده است.
در نوامبر ۲۰۰۶، نورتروپ گرومن قراردادی ۱۰۴.۶ میلیون دلاری توسط نیروی هوایی آمریکا برای ارائه سیستم حفاظت خودی AN/AAQ-۲۴ هواپیمای بزرگ متقابل مادون قرمز برای ناوگان ناتو متشکل از ۱۷ آواکس ئی-۳ای دریافت کرد.
رادار AN/APY-۱/۲ آواکس
رادار اولیهای که در روتودوم قرار دارد رادار نورتروپ گرومن AN/APY-۱/۲ آواکس است. فرستندههای رادار، رایانهها و ایستگاههای نمایشگر در داخل بدنه قرار دارند.
رادوم با شش دور در دقیقه اسکن میکند. هنگامی که رادار کار نمیکند، سرعت چرخش رادوم در هر چهار دقیقه یک دور تنظیم میشود. بوئینگ، با بخش سنسورها و سیستمهای الکترونیکی نورثروپ گرومن به عنوان پیمانکار فرعی، یک ئی-۳ آواکس RSIP را انجام داد که توانایی AN/APY-۱/۲ را در برابر تهدیدات اهداف راداری کوچک، موشکهای کروز و الکترونیک و اقدامات متقابل ارتقا میدهد.
ارتقاء حساسیت در برابر اهداف کوچک و پنهان از طریق نصب یک رایانه رادار نظارتی جدید برای جایگزینی پردازنده داپلر دیجیتال و همبسته رادار و ترجمه نرم افزار مرتبط به زبان ADA به دست آمد. ردیاب AN/APX-۱۰۳ که توسط شرکت تلفنیکس تامین شده است، عملیات شناسایی دوست یا دشمن (IFF) و شناسایی نظامی و غیرنظامی را فراهم میکند و به طور آنی مجموعهای از دادهها را در مورد تمام اهداف در محدوده رادار ارائه میدهد. دادهها شامل وضعیت آی اف اف، محدوده، موقعیت ارتفاع و ارتفاع و شناسایی کد است.
موتورهای آواکس ئی-۳ سنتری
هواپیماهای آواکس ئی-۳ ایالات متحده و ناتو از چهار موتور جت پراتاند ویتنی TF-۳۳-PW-۱۰۰/۱۰۰A، موتورهای جت رانش ۲۱۵۰۰ پوندی، که در غلافهای زیر بالها نصب شدهاند، نیرو میگیرند. هواپیمای E-۳ AWACS برای عربستان سعودی، بریتانیا و فرانسه با چهار موتور توربوفن CFM اینترنشنال CFM-۵۶-۲A-۲/۳ نیرو میگیرند. موتورهای CFM-۵۶ با قدرت بالاتر، امکان عملیات هواپیما در ارتفاعات بالاتر را فراهم میکند و افق نظارت راداری را گسترش میدهد.
مشخصات فنی کلی ئی-۳ سنتری
نوع: نظارت هوابرد و فرماندهی، کنترل
خدمه: ئی-۳ای ۱۷ نفر (۴ خدمه پرواز و ۱۳ متخصص آواکس)
خدمه: ئی-۳ بی و ئی-۳ سی ۲۱ نفر (۴ خدمه پرواز و ۱۷ متخصص آواکس)
طول بال ها: ۴۴.۴۳ متر
طول: ۴۶.۶۲ متر