۶۰ مصوبه عقیم مانده کاهش آلودگی هوا/ جای خالی ۲۰ دستگاه در حل معضل این روز‌های تهران

رویداد۲۴ معضل آلودگی هوا در حالی همچنان باقی است که بسیاری از شهر‌های بزرگ دنیا با چنین معضلی و یا حتی در ابعاد بزرگتر از آنچه که در تهران می‌گذرد، مواجه بودند، اما با برنامه ریزی جامع و اجرای هماهنگ آنچه می‌بایست انجام شود، موفق به از پای درآوردن غول آلودگی هوا شدند؛ چیزی که انگار قرار نیست در تهران شاهدش باشیم چراکه آلودگی همچنان پشت کوهی از مصوبات و قوانین رها شده، پا برجاست.

بررسی میزان اجرایی شدن قوانین و مصوبات در حوزه آلودگی هوا نشان می‌دهد از سال ۷۴ تا امروز حدود ۶۰ ماده از قوانین مرتبط، مصوبات هیات وزیران، تصمیمات شورای هماهنگی ترافیک و شورای شهر تهران در این حوزه هنوز اجرایی نشده است؛ بعنوان مثال برخلاف ماده ده قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب سوم اردیبهشت ماه سال ۷۴ که بر عدم شماره گذاری وسایل نقلیه موتوری آلاینده تاکید داشته؛ همچنان این وسایل آلاینده پس از گذشت ۲۴ سال از تصویب قانون، شماره گذاری می‌شوند یا در مورد مصوبه هیات وزیران به الزام دستگاه‌های اجرایی برای مقابله موثر با آلودگی هوا که اردیبهشت ماه ۵ سال پیش تصویب شد و وزارت کشور را ملزم به ارائه برنامه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده می‌کرد و در ادامه وزرات صنعت، معدن و تجارت را مکلف کرده بود تا خودرو و موتور‌های برقی و هیبریدی را طی یک برنامه، تولید کند، اما هیچ یک از این موارد یا انجام نشد و یا به صورت نیم بند رها شد.

بررسی قوانین و مصوبات اجرا نشده در حوزه آلودگی هوا نشان می‌دهد که سه ماده از قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه مصوبه سال ۹۶، شش ماده از قانون هوای پاک مصوب تیرماه ۹۶، دو ماده از قانون توسعه حمل و نقل و مدیریت مصرف سوخت مصوب آذرماه سال ۹۶، یک ماده از قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر مصوب اردیبهشت سال ۹۴ و یک ماده از قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب سال ۹۴ از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی اجرایی نشده باقی مانده است. (در جداول ذیل تنها بخشی از مصوبات منتشر شده است)

به گزارش ایسنا، عمل نکردن به مواد قوانین حوزه آلودگی هوا تهران تنها مختص مصوبات مجلس نبوده چراکه تعداد قابل توجهی از مصوبات هیات وزیران در این حوزه نیز همچنان فراتر از آنچه که بروی کاغذ آمده، نرفته است و در مصوبات هیات وزیران در این حوزه از سال ۹۳ تاکنون موارد قابل توجهی وجود دارد که اجرایی شدنشان قطعا می‌توانست وضعیت هوای پایتخت را بهبود ببخشد بعنوان مثال براساس مصوبه چهار مهر ماه سال ۹۷، هیات وزیران قرار بود یک و نیم میلیارد دلار برای تامین تجهیزات خرید واگن مترو که سهم تهران ۶۳۰ دستگاه واگن بوده اختصاص یابد که متاسفانه این امر هنوز در پیچ و خم بروکراسی اداری گرفتار شده و عملیاتی نشده است.

اما این تنها مصوبه عقیم هیات وزیران در حوزه آلودگی هوا نبوده و موارد متعدد دیگری وجود دارد که دستگاه ها، وزراتخانه‌ها و ارگان‌ها مرتبط همچنان زیر بار اجرای آن نرفته‌اند بعنوان مثال در دوم تیرماه سال ۹۵، به دنبال تصویب نامه در خصوص تشکیل کارگروهی برای اجرای برنامه جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها، مقرر شده بود برنامه یکساله‌ای برای جایگزینی خودرو‌های فرسوده حمل و نقل عمومی در کلانشهر‌ها با تخصیص ۲۲ هزار میلیارد ریال تشهیلات با نرخ ۲۰ درصد اجرایی شود که متاسفانه این مصوبه نیز به مرحله اجرا نرسید.

حتی براساس مصوبات اردیبهشت ماه امسال و مهرماه سال گذشته مقرر شده بود شماره گذاری موتورسیکلت‌های انژکتوری منوط به اسقاط یک دستگاه موتور سیکلت کاربراتوری شود و پلیس راهنمایی و رانندگی نیز موظف شده بود برای تردد موتورسیکل‌های فرسوده محدودیت‌های قانونی اعمال کند؛ همچنین قرار بود موتورسیکلت‌های دستگاه‌های دولتی و کل ناوگان موتورسیکلت‌های شرکت‌های حمل ونقل پیک موتوری برقی شود که متاسفانه این مصوبات نیز همچنان عقیم مانده است.

همچنین طی ۵ سال گذشته هفت مورد از مصوبات شورای عالی هماهنگی ترافیک کشور اجرایی نشده است بعنوان مثال در صد و بیستمین جلسه شورای عالی هماهنگی در آخرین روز مرداد ۹۴، مصوب شد که طرح LEZ به صورت تدریجی اجرایی شود و تردد کلیه وسایل آلاینده همچون موتورسیکلت‌های فاقد معاینه فنی و آلاینده ممنوع شود یا حتی مصوبه اردیبهشت ماه ۹۳ نیز که براساس آن موتورسیکلت‌های بنزینی از ورود به منطقه ۱۲ تهران ممنوع شده بودند که اجرای این طرح نیز به صورت نیم بند عملیاتی شد و علاوه بر آن به دولت پیشنهاد داده شده بود که تسهیلات نوسازی تاکسی و اتوبوس فرسوده را تامین کند، همچنان بلاتکلیف رها شده است.

یادمان نرود مدیریت شهری و شهرداری تهران قطعا در خصوص چرایی وضعیت هوای پایتخت مسئول است و باید پاسخگو باشد، ولی این به معنای نادیده گرفتن سهم سایر دستگاه‌های مسئول در این حوزه که نزدیک به بیست دستگاه را شامل می‌شود؛ نیست. دستگاه‌هایی که صف عریض و طویل آن‌ها از پلیس را شامل می‌شود تا وزارتخانه‌هایی همچون نفت، صنعت، نیرو و...، اما گویا در گذر زمان، نقش و تاثیرشان در کاهش آلودگی هوا را از یاد برده اند.

از طرفی این نکته نیز نباید فراموش شود که علیرغم تمامی کاستی‌ها و کمبود‌ها در این حوزه بعضا اقدامات موثری برای بهبود شرایط کیفی هوای تهران، انجام شده که شاید بارزترین آن در این شرایط مالی سخت شهرداری، موضوع نصب فیلتر دوده بروی اتوبوس‌های دو کابین خطوط بی آر تی است، اما با همه این اوصاف نمی‌توان از کنار اجرایی نشدن قوانین و مصوبات در این حوزه به سادگی گذشت چرا که آلودگی هوا، هرساله باعث مرگ تعدادی از همشهریان ما می‌شود و قطعا دستگاه‌های مسئول باید پاسخگوی تعلل، بی تدبیری و حتی اهمال خود در انجام وظایفشان باشند و جا دارد که دستگاه‌های نظارتی برای احقاق حقوق شهروندان تهرانی وارد میدان شود تا دیگر مردم برای بهبود هوای تهران تنها امیدشان باد و باران نباشد.