ابومهدی المهندس، صندوقچه اسرار ایران در عراق که بود؟
رویداد۲۴ جهان همچنان در شوکِ ترور و شهادت سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران به سر می‌برد؛ اتفاقی که بامداد جمعه از سوی پهپاد‌های آمریکایی صورت گرفت تا تنش‌ها میان ایران و آمریکا وارد مرحله جدیدی شود. در میان شهدا علاوه بر نام سردار سلیمانی، یک نام مشهور و اثرگذار دیگر نیز دیده می‌شد: ابومهدی المهندس معاون حشدالشعبی عراق که از او به عنوان دست راست سردار سلیمانی یاد می‌شد.
نام حقیقی المهندس، «جمال جعفر آل ابراهیم» است و بخش عربی فرانس۲۴ از او به عنوان دشمن قسم خورده آمریکا نام برده است؛ کسی که از دیدگاه ناظران مسائل خاورمیانه «مرد ایران» در عراق بود.
ابومهدی المهندس از پدری عراقی و مادری ایرانی به دنیا آمد، به تسلطش بر زبان فارسی مشهور بود و همسرش نیز یک ایرانی است. او در سال ۱۹۷۳ وارد دانشگاه تکنولوژی شد و در سال ۱۹۷۷ تحصیلات خود را در رشته مهندسی مخابرات به پایان رساند. المهندس علاوه بر تحصیل در رشته مخابرات، مدتی به حوزه رفت و دروس مقدماتی حوزه را نیز نزد محسن حکیم در بصره خوانده است.
ابومهندس در تنها گفت‌وگویی که با یک نشریه ایرانی (رمز عبور) داشته گفته «من جمال جعفر محمدعلی آل ابراهیم، متولد ۱۹۵۴ میلادی در بخش قدیمی بصره هستم. پدرم به واسطه کارش در مناطق مختلف بصره جابه‌جا می‌شد، به همین دلیل من در القرنه متولد شدم و بعدش به ابی الخصیب رفتیم. بعد از گذراندن دوره خدمت الزامی، وارد کارخانه عمومی آهن و فولاد بصره شدم و آنجا به عنوان مهندس عمران فعالیت می‌کردم. بعد‌ها در رشته علوم سیاسی کارشناسی ارشد گرفتم و در حال حاضر [سال ۲۰۱۰] نیز در همان رشته مشغول تحصیل در مقطع دکتری هستم.»
المهندس پیش از پایان تحصیلاتش به حزب الدعوه پیوست و در سال ۱۹۸۰ مجبور به ترک عراق شد. در سال ۱۹۸۵ به عضویت مجلس اعلای اسلامی عراق در آمد و در سال ۲۰۰۳ همکاری با تهران را آغاز کرد، این در شرایطی بود که پیشتر او به عنوان یکی از نیروهای فعال ایران در عراق شناخته می‌شد.
الجزیره در باره او می‌نویسد: ابومهدی، مرد ایران در عراق به شمار می‌رفت و به او به چشم دشمن قسم خورده آمریکا در این کشور عربی نگاه می‌شد. آخرین مشارکت وی در اقدامات ضد آمریکایی، حضورش در کنار نیروهای حشد الشعبی در حمله سه‌شنبه هفته گذشته به مقر سفارت آمریکا در بغداد بود.
بیشتر بخوانید: جغرافیای درگیری ایران و آمریکا با شهادت سردار سلیمانی به مرز‌های اسرائیل کشیده می‌شود؟
ارتباط ابومهدی با ایران به یک دهه گذشته باز می‌گردد. وی یکی از رهبران برجسته گروه بدر به شمار می‌رفت که از سوی ایران و متشکل از نیروهای عراقی و با هدف حمایت از تهران در جنگ علیه نظام صدام حسین تشکیل شده بود.
ابومهدی المهندس پس از دستگیری آیت الله سید محمدباقر صدر، تحت تعقیب قرار گرفت. رژیم صدام هزار و ۱۲۰۰ نفر را بازداشت و محاکمه کرد. المهندس در این دوره از طریق کویت به ایران رفت و ارتباطات او در همین زمان با سپاه ایران بیشتر از گذشته تقویت شد.
ابومهدی المهندس در ۲۰۰۳ میلادی با سرنگونی صدام به عراق بازگشت و در ۲۰۰۵ میلادی نیز به عنوان نماینده پارلمان رای آورد؛ این بار اما آمریکایی‌ها اجازه حضور او در عراق را به ابومهدی ندادند. یکی از سازمان‌های اطلاعات غربی مدعی شده بود المهندس برای ربودن یکی از هواپیما‌های خطوط هواپیمایی کویت در سال ۱۹۸۴ و ترور امیر کویت برنامه‌ریزی کرده بود. به این ترتیب المهندس مجبور شد به ایران بازگردد و به خاطر دیدگاه‌های ضد آمریکایی‌اش همچنان به ایران نزدیک‌تر شد.
او درباره دیدگاه‌های ضد آمریکایی‌اش اینچنین گفته «من که به آمریکا نرفته‌ام، آن‌ها هستند که به عراق آمده‌اند و عراق را تبدیل به یک مستعمره تحت اشغال کرده‌اند. کار‌هایی که آمریکایی‌ها در سال ۲۰۰۴ در نجف کردند و به مقدسات اسلامی حمله کردند و کار‌هایی که نیروهای اشغالگر کردند و جنایت‌هایی که شرکت‌های امنیتی‌شان مرتکب شدند، باعث شد بسیاری از جوانان به مقاومت ضد اشغالگران رو بیاورند.»
با وجود آنکه فالح فیاض مشاور امنیت ملی عراق ریاست حشد الشعبی را برعهده دارد، اما ناظران بر این باور هستند که المهندس فرمانده حقیقی این گروه در عراق بود.
گروه حشدالشعبی با فتوای علی سیستانی مرجع عالیقدر شیعیان و با هدف مبارزه با گروه تروریستی داعش در عراق ایجاد شد؛ گروهی که به دلیل وزن بالای سیاسی که داشت، پس از نابودی داعش نیز به حیات خود ادامه داد.
فیلیپ اسمیت کارشناس امور گروه‌های شیعه مسلح در گفتگو با خبرگزاری فرانسه گفته المهندس گواهی بر چگونگی اقدام ایران به ساخت شبکه‌ای از نمایندگان خود در عراق بود، او تجسم روشنی از نفوذ ایران در عراق بود.
المهندس، مشاور شخصی ژنرال قاسم سلیمانی به شمار می‌رفت؛ کسی که به همراه او در عملیات نظامی آمریکا شهید شد، هر دوی آن‌ها در بسیاری از موقعیت‌ها و مناطق تحت درگیری در کنار یکدیگر حضور داشتند.
مهندس در تاسیس گردان‌های حزب‌الله مورد حمایت ایران که اغلب نیروهای آمریکایی را هدف قرار می‌داد نقش قابل توجهی داشت. آمریکا در سال ۲۰۰۹ میلادی تحریم‌هایی را علیه مهندس و گردان‌های حزب‌الله اعمال کرد و نام آن‌ها را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد و حکم اعدام المهندس را در سال ۱۹۸۳ در کویت و به اتهام مشارکت در حملات علیه سفارت آمریکا و فرانسه صادر کرد.
ابومهدی المهندس به حضور سیاسی در عراق شناخته نمی‌شود به همین خاطر اظهارات کمی از وی در رسانه‌ها وجود دارد. رسانه‌های غربی این تصور را در اخبار خود دامن می‌زنند که او مرد ایران در عراق است و در حال اجرای دستور کار تهران در بخش‌های سیاسی و نظامی در عراق بوده است.
احمد الحمدانی کارشناس امور سیاسی عراق بر این باور است که ترور ابومهدی المهندس به مثابه ترور مرد وفادار ایران در عراق است زیرا وی نماینده اصلی و قابل اعتمادترین فرد برای ایرانیان در عراق بود و اغلب ماموریت‌های حساس ایران در عراق به وی محول می‌شد.
