تاریخ انتشار: ۰۹:۴۴ - ۰۵ فروردين ۱۳۹۶
سیدحسین موسویان در گفت‌وگو با رویداد۲۴ تشريح كرد:

چه سرنوشتی در سال ۱۳۹۶ در انتظار مناسبات ايران و آمريكا است؟

سيد حسين موسويان، پژوهشگر دانشگاه پرينستون در گفت‌وگو با رویداد۲۴ به تشريح آينده مناسبات ايران و آمريكا در سال ۱۳۹۶ پرداخت و بر اين نكته تاكيد كرد كه «ایران از استمرار تماس مستقیم با آمریکا ضرر نخواهد کرد، بلکه قدرت تأثیرگذاری خود را افزایش خواهد داد و قطع ارتباط مستقیم با آمریکا میدان را برای دشمنان قسم خورده ایران، خالی خواهد گذاشت.»
 رویداد۲۴- سال ۱۳۹۶چه سرنوشتی در انتظار مناسبت ايران و آمريكا است؛ مناسباتي كه باروی كار آمدن دونالد ترامپ بيش از هر زمان ديگري غیرقابل‌پیش‌بینی است؛ سياستمداري كه ابتدا با وعده‌ها و شعارهاي نگران‌کننده در رابطه با اين مناسبات قدم به رقابت‌های انتخاباتي گذاشت اما پس از پيروزي عجيب در انتخابات رياست جمهوري سال گذشته و ورود به كاخ سفيد و به‌نوعی آشنايي با واقعیت‌ها و محدودیت‌ها حاكم بر سياست خارجي کم‌کم از آن وعده‌ها و شعارها عقب‌نشینی كرد؛ ازجمله پاره كردن برجام. همين امر یک‌بار ديگر اميد به آينده مناسبات ميان دو كشور را زنده كرد. هرچند ترامپ باوجود عقب‌نشینی برخي مواضع قبلي به‌طور كامل موضع اعمال فشار و تحریم‌های بيشتر عليه ايران عقب‌نشینی نكرد تا همچنان آينده مناسبات ايران و آمريكا زير سايه ترديدها باقي بماند و در سال جديد هم اين سؤال بازهم مطرح بماند كه چه سرنوشتي در انتظار مناسبات ايران و آمريكا است. سيد حسين موسويان، تحليل‎گر مسائل بین‌الملل معتقد است بر اساس «آرایش سیاسی جدید در واشنگتن و اتحاد عجیب اعراب تکفیری با صهیونیسم علیه ایران، باید انتظار تحولات منفی داشت.» معاون پيشين مركز تحقیقات استراتژیك و عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در دولت اصلاحات، اما حضور ترامپ را يك فرصت می‌داند؛ فرصتي كه او لازمه بهره‌مندی از آن را درک مشترک و وحدت در داخل می‌داند. موسويان معتقد است تا یک اراده ملی و هماهنگ وجود نداشته باشد، نمی‌توان به آينده امیدوار بود.

سيد حسين موسويان، پژوهشگر دانشگاه پرينستون در گفت‌وگو با  رویداد۲۴ به تشريح آينده مناسبات ايران و آمريكا در سال ۱۳۹۶ پرداخت و بر اين نكته تاكيد كرد كه «ایران از استمرار تماس مستقیم با آمریکا ضرر نخواهد کرد، بلکه قدرت تأثیرگذاری خود را افزایش خواهد داد و قطع ارتباط مستقیم با آمریکا میدان را برای دشمنان قسم خورده ایران، خالی خواهد گذاشت.»


با توجه به اینکه اقدامات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از زمان روی کار آمدن در جهت ارزیابی سیاست کشورهای مختلف بوده، از نظر شما با گذشت زمان و در سال آینده شاهد چه تحولاتی در مناسبات ایران و آمریکا خواهیم بود؟

از آرایش سیاسی جدید در واشنگتن و اتحاد عجیب اعراب تکفیری با صهیونیسم علیه ایران، باید انتظار تحولات منفی داشت. درعین‌حال نکات جدید و مثبت و قابل مانوری وجود دارد که می‌تواند بر روند برنامه‌های طراحی شده علیه ایران تأثیرگذار باشد. این بخش به ابتکار و تدبیر و شهامت و ریسک‌پذیری تصمیم سازان و تصمیم گیران کشور بستگی دارد.

ترامپ در دوره مبارزات انتخاباتی خود وعده‌های زیادی داده بود که پس از پیروزی، عقب‌نشینی از آن‌ها را آغاز کرد؛ از جمله آن‌ها می‌توان به «پاره کردن برجام» اشاره کرد که از سوی وی عملی نشد. بااین‌حال با توجه به اینکه وی همچنان برجام را بدترین توافق تاریخ می‌داند، چه سرنوشتی را برای توافق هسته‌ای ایران در دوره ترامپ پیش‌بینی می‌کنید؟

من از روز اول گفتم که آمریکا و ترامپ چاره‌ای جز تمکین به اجرای برجام ندارد. منتهی چون برجام فقط در مورد یک موضوع هسته‌ای است، دست همه طرف‌ها ذی‌ربط برای اقدامات علیه یکدیگر در سایر زمینه‌ها مثل تروریسم و حقوق بشر و تسلیحات کشتارجمعی و بحران‌های منطقه، باز است. لذا دولت ترامپ و کنگره با تحریک لابی صهیونیست‌ها ممکن است تحریم‌های جدید تحت عناوین غیرهسته‌ای علیه ایران اعمال کنند. همان‌طور که ایران بعد از برجام از ورود اتومبیل‌های آمریکایی جلوگیری کرد. این اقدام خلاف برجام هم نبود.

آیا اعمال تحريم‎هاي جديد با توجه به عدم همراهی طرف‌های اروپایی موفق خواهند بود؟

تفاوت تحریم‌های احتمالی جدید آمریکا با تحریم‌های گذشته این است که برای واشنگتن ایجاد اجماع بین‌المللی بعد از برجام ساده نیست. به‌اضافه اینکه برخی دیگر از سیاست‌های چالش‌برانگیز ترامپ هم بین آمریکا با اروپا فاصله انداخته است. لذا فرصت مناسبی برای ایران به وجود آمده که آمریکا را در اعمال اقدامات خصمانه جدید علیه خود، در سطح بین‌المللی منزوی کند.

منتهی من دو نگرانی دارم؛ اول اینکه در چند دهه گذشته، ایران نشان داده که استاد از دست دادن فرصت‌ها است. دوم هم عواملی در داخل می‌توانند فضای بین‌المللی موجود را با اقداماتی تغییر داده و موجب ایجاد همگرایی بین‌المللی علیه ایران شود. نفی هولوکاست، آتش زدن سفارت عربستان و بالا رفتن از دیوار سفارت انگلیس، نمونه‌هایی است که درگذشته ما شاهد بوده‌ایم.

اتفاق مثبتی که در اواخر دوره ریاست‌جمهور باراک اوباما رخ داد، تماس‌های مستقیمی بود که میان وزرای خارجه دو کشور برقرار شد و مدیریت روابط دو کشور را به دنبال داشت –برای مثال در ماجرای بازداشت ملوانان آمریکایی، تماس آقای ظریف و کری مانع از بروز تشديد تنش میان دو کشور شد- تا چه اندازه لازم می‌دانید که این تماس مستقیم تداوم داشته باشد تا از بروز تنش‌های احتمالی میان دو کشور جلوگیری شود؟

ایران از استمرار تماس مستقیم ضرر نخواهد کرد بلکه قدرت تأثیرگذاری خود را افزایش خواهد داد. در غیر این صورت میدان را برای دشمنان قسم خورده ایران، خالی خواهد گذاشت.

در خصوص روی کار آمدن رئیس‌جمهوری با رویکرد تهاجمی مانند ترامپ در آمریکا، شرایط منطقه به کدام سمت‌وسو خواهد رفت- ترامپ در مبارزات انتخاباتی خود تأکید می‌کرد که با همکاری روسیه مقابل داعش می‌ایستد اما به نظر می‌رسد در حال حاضر از این موضع نیز عقب‌نشینی کرده و ازاین‌رو چشم‌انداز چندان مثبتی برای آینده سوریه برآورد نمی‌شود. در این شرایط و با توجه به حضور نیروهای آمریکایی در سوریه، موقعیت ایران در کشور متحد خود به چه شکل خواهد بود و آیا ترامپ به سمت تضعیف حضور ایران در سوریه و منطقه خواهد رفت؟

جمهوری‌خواهان به سمت احیاء اتحاد مثلث سنتی واشنگتن-تل آویو-اعراب تکفیری حرکت خواهند کرد؛ اتحادی که در دوره اوباما شکاف برداشت و ایران نتوانست از آن فرصت استفاده کند. اکنون هم قصد ترامپ برای مبارزه با داعش و بهبود روابط با روسیه ازجمله مواردی است که می‌تواند قدرت تأثیرگذاری ایران بر روند اقدامات مثلث مذکور در منطقه و در روابط دوجانبه را کُند کند. اما با شرایطی که در داخل وجود دارد، بعید می‌دانم کار قابل‌توجهی صورت بگیرد.

تا به امروز شاهد رفتارهای نامتعارفی از سوی ترامپ در عرصه بین‌المللی بوده‌ایم. برخی معتقدند این رفتارها برای ایران به‌منزله یک فرصت است، چراکه ایران می‌تواند از واگرایی که میان آمریکا و اروپا شکل گرفته بهره برده و اجماع جهانی که علیه جمهوری اسلامی شکل گرفته را بشکند. ایران چطور می‌تواند از این فرصت در راستای رسیدن به چنین هدفی استفاده کند؟

فرصت‌ها کم نیستند. منتهی اولین لازمه آن درک مشترک و وحدت در داخل است. دوم هم همگامی ملی با سرداران خط مقدم دیپلماسی و امنیتی است تا بتوان با ابتکارات شجاعانه، از فرصت‌ها استفاده کرد. اما تجربه برجام نشان می‌دهد که وضع داخلی ما معکوس است. لذا ممکن است حتی پیشنهاد دادن هم خیانت قلمداد شود. تا یک اراده ملی و هماهنگ وجود نداشته باشد، نمی‌توان امیدوار بود.

نظرات شما