دلایل رویارویی عربستان با حزب الله لبنان
محمد مهدی تولایی*
حکام عربستان سعودی در طی دو ماه گذشته، اقدام به رویارویی سیاسی و رسانه‌ای با حزب الله لبنان نموده‌اند. آنان با تروریست نامیدن حزب الله، موجبات قرار گرفتن نام این حزب در لیست گروههای تروریستی از جانب شورای همکاری خلیج فارس را نیز فراهم آوردند. پیش نویس بیانیه پایانی اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی هم با اعمال فشار عربستان سعودی، حاوی یک بند بر علیه حزب الله لبنان بود. عربستان سعودی از اعمال فشار بر حزب الله لبنان، اهدافی را دنبال می‌کند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌نمایم.
۱- سالهاست که حکام عرب منطقه و بالاخص خاندان سعودی، از گسترش حوزه نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه و قدرت گیری تفکر شیعی بیمناک هستند و هدف ایران را فتح سنگر به سنگر و نهایتا تبدیل شدن به ابرقدرت منطقه‌ای بیان می‌کنند. تا قبل از قضایای یمن و سوریه، مدام از هلال شیعی در منطقه دم زده می‌شد و از محور مقاومت شامل ایران، عراق، سوریه و لبنان، به عنوان خط سیطره و نفوذ جمهوری اسلامی و محدوده اعمال نفوذ این کشور نام برده می‌شد.
بسیار تلاش شد تا چنین محور و هلالی، در هم شکسته شود. با اعمال تحریم‌های فلج کننده توسط جامعه جهانی بر علیه ایران، فرصتی دست داد تا حکام سعودی و هم پیمانانش بتوانند دیگر کشورهای عضو این محور را هم دچار مشکلاتی نمایند تا عملا از محور مقاومت، فقط نامی باقی بماند. به تجهیز مخالفین سوری و تکفیری‌ها و تروریست‌ها پرداختند تا حکومت دمشق به عنوان هم پیمان ایران، ساقط شود. نا‌امنی‌ها در عراق را گسترش دادند و مدام از تفرقه مذهبی دم زدند و آتش بحران‌های سیاسی را بر افروخته‌تر کردند. با حمایت از داعش، تلاش نمودند کشور عراق، به چند پاره تبدیل شود و حکومت واحدی که متحد ایران می‌باشد به چند کشور خودمختار ضعیف و بیرون از محور مقاومت، تبدیل گردد.
چهارمین کشور مورد هدف عربستان و هم پیمانانش، لبنان می‌باشد. آنان تلاش نمودند اجازه ندهند دولت در لبنان تشکیل شود و با سنگ اندازی‌های خود، موفق شده‌اند لبنان را چند سالی بدون دولت نگه دارند. هدف از این کار، مقصر جلوه دادن ایران و حزب الله در بحران سیاسی لبنان بوده است تا رضایتی‌ها متوجه این دو شود. گام بعدی آنان، تروریست خواندن حزب الله و مخل آرامش نامیدن این گروه در لبنان می‌باشد تا زمینه سازی اقدام عملی و نظامی برای رویارویی با این حزب فراهم شود.
عربستان سعودی و هم پیمانان غربی و عربی این کشور، تلاش نمودند تا کشورهای عضو هلال شیعی و عضو محور مقاومت، یکی پس از دیگری، دچار مشکلات حاد داخلی شده و از اعمال نفوذ منطقه‌ای ناتوان گردند تا به تدریج، حذف محور مقاومت، رقم بخورد.
۲- پس از توفیقات حزب الله لبنان در صحنه نظامی و در هنگامه مقابله با اسرائیل، بسیاری دیگر از شیعیان به الگو برداری از این گروه مسلمان اقدام نمودند و به فعالیت‌های خود، انسجام بیشتری بخشیدند. گروههای شیعی در یمن و بحرین و نیجریه و بسیاری نقاط دیگر، ضمن حرکت در مسیر حزب الله لبنان، به توانایی‌های بالقوه خود برای مقابله با حکام مستبد و عوامل رژیم صهیونیستی پی بردند و تلاش نمودند حق خود را استیفا نمایند چراکه متوجه شدند هنگامی که بتوان در مقابل نظامیان مجهز و بسیار پیشرفته اسرائیل مقابله کرد و پیروز شد پس اهداف دیگر نیز به مراتب، سهل الوصول‌تر می‌باشند.
عربستان می‌خواهد الگوی گروههای به پا خواسته را ساقط کند. همین گروه‌ها هستند که برای عربستان و هم پیمانانش، ایجاد معضل نموده‌اند و لذا باید مقدمات برخورد با گروه اصلی و الگو را فراهم کرد. تروریست نامیدن حزب الله توسط عربستان، گامی است برای هدایت افکار عمومی و رسانه‌ها به سمت مسیری که انت‌هایش، باید سقوط حزب الله به عنوان نماد ایستادگی و مقاومت و پایداری باشد. تروریست نامیدن حزب الله، قدم اول برای اقدام نظامی آتی می‌باشد.
۳- خواسته یا ناخواسته؛ عربستان سعودی پذیرفته است که در سوریه متحمل شکست شده است. شکستی که در آن، نقش ایران، بسیار پر رنگ بوده است و عوامل منطقه‌ای ایران به ویژه حزب الله لبنان ایفاگر نقش مهمی بوده‌اند. حکام سعودی در برابر این شکست و دیگر شکست‌های متحمله در منطقه، به دو حربه توسل جستند: اول آنکه برای خروج از فشارهای وارده به دلیل اقدامات ناموفق و لشکرکشی‌های نافرجام، به حربه دشمن تراشی روی آوردند و تمامی تقصیر‌ها را متوجه دشمن خارجی که همان ایران و عامل منطقه‌ای آن یعنی حزب الله می‌باشد کردند و در بیانیه‌ها و سخنرانی‌های خود، به گونه‌ای وانمود کردند که ایران و حزب الله، دشمن تمامی کشورهای منطقه می‌باشند.
دومین اقدام سعودی‌ها، بررسی و شناسایی عوامل و گروههایی بود که در شکست آنان، نقش داشتند. همه به خاطر داریم که مدت زمانی قبل، طرفین معارض در بحران سوریه، اقدام به شناسایی گروههای دخیل در این بحران نمودند و نهایتا؛ متوجه نقش پررنگ حزب الله در سوریه و حمایت از حکومت بشار اسد شدند. اقدام عربستان در تروریست خواندن حزب الله لبنان، هموار نمودن مسیر انتقام از یکی از مقابله کنندگان با این دولت در سوریه و عوامل پدیدآورنده شکست سعودی‌ها می‌باشد.
۴- یکی از راههای تضعیف حکومت یک کشور، محصور نمودن قدرت اعمال حاکمیت آن کشور، در مرزهای جغرافیایی خودش می‌باشد به گونه‌ای که هم به دلیل مشغولیات داخلی نتواند به امور بیرونی بپردازد و هم به دلیل تبعات ناشی از ضعف قدرت، نخواهد که در امور خارجی، دخالت کند. اقدام عربستان سعودی در مقابله با حزب الله لبنان، در حقیقت؛ اقدام به تضعیف قدرت خارجی ایران و در نتیجه؛ قطع دستان این کشور در آن منطقه می‌باشد. ایران لزومی نمی‌بیند برای پیگیری اهدافش در مرز دشمن، به شخصه وارد شود و لذا از منفعت عوامل منطقه‌ای خود، بهره می‌گیرد. همان هدف ایران برای مقابله با رژیم صهیونیستی را حزب الله پیگیری می‌کند. همان هدف ایران برای اعمال نفوذ در حاکمیت سیاسی لبنان را حزب الله پیگیری می‌کند. همان هدف ایران برای حفظ حکومت بشار اسد را حزب الله پیگیری می‌کند و بسیاری اهداف دیگر که همه این‌ها، با هزینه بسیار کمتر و عایدی بیشتر نصیب ایران می‌شود.
عربستان سعودی می‌خواهد ضمن مقابله با حزب الله، هزینه‌های اعمال نفوذ ایران در منطقه را بالا ببرد و بالا رفتن هزینه‌ها نیز موجب غفلت از برخی دیگر مناطق خواهد شد و نتیجه آن، ایجاد ضعف در اعمال قدرت منطقه‌ای ایران خواهد بود.
۵- در مورد روابط عربستان و اسرائیل، مدتی است که تابوشکنی رخ داده است و آنچه مشاهده می‌شود علنی شدن ارتباطات مقامات سعودی و صهیونیست می‌باشد. تعریف دشمن مشترکی به نام ایران، موجب شده است دشمنان سابق که جنگ‌های آنان در سالهای نه چندان دور، شهره عام و خاص بود اینک به تفاهم برسند در عین حالی که موضوع درگیری و جدال آنان، حل نشده است.
اولویت فلسطین در جهان اسلام، جای خود را به مقابله با ایران و محور مقاومت داده است و متحدان جدید-که شامل برخی حکام عرب منطقه و اسرائیل می‌باشند- می‌کوشند این بار، کشور اسلامی دیگری را به علاوه عوامل منطقه‌ای آن، از مدار خارج کنند. یکی از دلایل تروریست نامیدن حزب الله لبنان توسط عربستان سعودی، اثبات حُسن نیت به حاکمان رژیم صهیونیستی می‌باشد. سعودی‌ها می‌خواهند با اعلام برائت از دشمن هم پیمان جدید؛ در عین حالی که هم عرب است و هم حامی آرمان فلسطین، به سران صهیونیست اعلام نماید که اولویت اول این کشور، نه تنها موجودیت اسرائیل نیست بلکه مسئله فلسطین در قیاس با تحولات منطقه و نقش پررنگ ایران در این تحولات، از اولویت دست چندم نیز برخوردار نمی‌باشد.
سعودی‌ها اقدام به دوستی با دولتی نموده‌اند که نه تنها از گذشته خود پشیمان نیست، بلکه همچنان بر ادامه مسیر خود تاکید دارد و نه تنها از آرمان‌های خود دست نکشیده است بلکه مترصد ساختن پلی به سوی اهداف با بهره گیری از حماقت متحدان جدید می‌باشد. عربستان سعودی با تروریسم خواندن حزب الله، در حال بازی در زمین اسرائیل می‌باشد.
۶- دستیابی به توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برجام و همچنین استقبال گروههای مقاومت و به ویژه حزب الله لبنان از چنین اقدامی، حکایت از گسترش حوزه نفوذ ایران در منطقه و افزایش قدرت منطقه‌ای ایران دارد که نتیجه چنین دستاوردی، حمایت گسترده‌تر از هم پیمانان و هواداران خواهد بود. با دستیابی به برجام، جمهوری اسلامی ایران، امکان حمایت‌های مالی و معنوی بیشتری را در جهت تقویت گروههای مقاومت بدست آورده است و تقویت این محور، در مخیله حاکمان سعودی، حکایت از تضعیف قدرت آنان و گسترش حوزه نفوذ ایران دارد. تروریست نامیدن حزب الله توسط عربستان سعودی، اقدامی است برای ایجاد اجماع بین المللی و متوجه ساختن افکار عمومی به اقدامات این گروه جهت مقابله و کاستن از قدرت آن و در نتیجه ایجاد شرایطی که ایران نتواند به پشتیبانی از حزب الله اقدام نماید.
* کار‌شناس مسائل بین الملل
