آیا حکومت‌ها ذهن مردم را از فساد منحرف می‌کنند؟

رویداد۲۴ فسادها و پرونده‌های اختللاس در حالی یکی پس از دیگری افشا می‌شود که با طرح موضوع جدیدتری در سایر حوزه‌ها، برخی تحلیل می‌کنند که برای منحرف کردن افکار از پرونده‌های فساد و اختلاس، این اتفاق افتاده است. نمونه این ادبیات بسیار در فضای مجازی به چشم می‌خورد: «کار خودشان است»، «می‌خواهند ذهن مردم را منحرف کنند»، «مائده هژبری را جلو انداخته‌اند تا مردم ذهنشان به سمت فساد نرود» اما آیا واقعا قرار است ذهن مردم منحرف شود؟

ماجرای آتش‌سوزی پلاسکو و ارتباط دادن آن با درگذشت آیت‌الله هاشمی از همین دست موارد بود که عده‌ای معتقد بودند قرار است ذهن مردم به موضوع دیگری متمایل شود. هرچند گاهی این اتفاق در واقعیت افتاده است؛ نمونه آن ماجرای کیف رضاشاه در صندوق عقب رولزرویس که در دوره بقایی مطرح شده بود که بعدها مشخص شد ماجرا چیز دیگری است.

عده‌ای معتقدند اعترافات مائده هژبری قرار است اذهان جامعه از سمت اختلاس‌ها و فسادهای مالی منحرف کند. عبدالله ناصری به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا چنین موضوعی صحت دارد؟ او به رویداد۲۴ می‌گوید: آن‌چیزی که مشخص است این است که جمهوری اسلامی با بحران ناکارآمدی و بحران مطلوبیت مواجه شده است. دوگانگی حاکمتی در جمهوری اسلامی یا دوگانگی دولت و قدرت، به طور طبیعی زمینه را به گونه‌ای فراهم کرده که جامعه تحلیل‌های از پیش تعیین شده را داشته باشد. به این معنا  که اگر یک جریانی موضوعاتی از قبیل پرونده‌های فساد را دنبال می‌کند، سریعا اگر بحث دیگری مطرح شود، می‌گویند برای منحرف کردن افکار عمومی از این موضوع، دست به چنین کاری زده‌اند.

 

ناصری ادامه داد: به طور مثال نشان دادن اعترافات مائده هژبری در صداوسیما، اوج بی‌عرضگی و مدیریت سست این سازمان بود، زیرا این سازمان با همه ارزش‌های دینی و اخلاقی کاملا بیگانه است. با این وجود هرچند معتقدم به دلیل برخی از رفتارهای کانون‌های قدرت اعتماد مردم سلب شده است اما به نظرم نباید همه مسائل را به هم ربط داد. اما یک نکته را از لحاظ سیاسی باید توجه کنیم، بالاخره امروزه برخی متولی مسائل اقتصادی را دولت تلقی می‌کنند و به همین دلیل نباید در چنین شرایطی به بحث مائده هژبری پرداخته می‌شد که مردم بخواهند این مسئله را انحراف افکارعمومی تلقی کنند. نمایش مائده هژبری چیزی جز بی‌خردی صداوسیما نبود و به نظرم بهتر است که جامعه این مسائل را با هم مرتبط نداند.
 

عضو بنیاد باران با بیان اینکه عموما حکومت‌ها دست به چنین کاری نمی‌زنند که بخواهند با طرح موضوعی، افکار عمومی را به سمت مباحث دیگر منحرف کند، خاطرنشان کرد: این قبیل کارها عموما در حکومت‌های توتالیتر دیده می‌شود. در کشورهای توسعه یافته یا درحال توسعه که قانون بر آن‌ها حکومت می‎کند، جو اعتماد عمومی مردم به حاکمیت آنقدر بالا است که چنین مسائلی اصولا مطرح نمی‌شود. 

ناصری ادامه داد: مسئولان حکومت نیز تاحد زیادی متاثر از جو جامعه هستند و از آنجایی که مدیریت و مسئولیت در کشور ما تعریف درستی ندارد، تحلیل‌ها و آموزش‌ها نیز ناهماهنگ است. صداوسیما به عنوان یک دستگاه انسان‌ساز که بنیانگذار جمهوری اسلامی بر آن تاکید بسیاری داشت، مدت‌هاست که از مدار اصلی خود خارج شده  و به یکی از رسانه‌های معمولی و سطحی تبدیل شده که تصمیم به مقابله کردن با قدرتی باشد که به صورت مستقیم رای مردم را دریافت کرده است که هر از گاهی می‌توان این انتظار را از آن‌ها داشت که بخواهند دست به چنین کارهایی بزنند.
 
ناصری با بیان اینکه چنین مسائلی را در دوران احمدی‌نژاد هم شاهد نبودیم تصریح کرد: با توجه به اینکه احمدی‌نژاد و یارانش با نظام زاویه پیدا کرده بودند و با توجه به اینکه همه امور به صورت یکپارچه در دست اصولگرایان بود، کمتر شاهد چنین مسائلی بودیم. اما به طور کلی صداوسیما در برخی از مواقع سعی دارند تا با دولت برخواسته از رای و نظر مردم به مقابله بپردازد.