رویداد۲۴ گزارش می‌دهد؛
تحریم‌های آمریکا چه تاثیری بر تحقیقات دانشگاهی گذاشته است؟/ چشم‌انداز تیره علوم پایه در ایران
بسیاری از اسپانسرهای خارجی که رویه‌های درمانی در مراکز تحقیقاتی ایران را حمایت مالی می‌کردند، دست از حمایت کشیده‌اند و بسیاری دیگر نیز در آستانه توقف فعالیت‌هایشان هستند. برای مثال یکی از ابتکار عمل‌هایی که به منظور کاهش بی عدالتی بخش سلامت شهری توسط موسسه خیریه انگلیسی ولکام تراست کلید زده شده بود، اعلام کرده هیچ بانکی که بخواهد تامین مالی این پروژه را قبول کند و از انگلیس به تهران پول بفرستد را پیدا نکرده‌اند.
رویداد۲۴ اگر تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه ایران را تنها در حوزه سیاسی و اقتصادی بدانیم، احتمالا به مسیری اشتباه رفته‌ایم. چندی پیش یکی از رسانه‌ها خبر داده بود که دانشگاه‌های غربی باید از پذیرش مقاله‌هایی که نویسنده یا یکی از نویسندگان آن ایرانی و در استخدام دولت ایران هستند، خودداری کند.
در تحقیقی که در دانشگاه شریف ایران انجام شده، پس از مصاحبه با مدیران و کارمندان منتخب شرکتهای دانش‌بنیان فعال در کشور این نتیجه به دست آمده بود که تحریم‌های وضع شده علیه ایران در کوتاه‌مدت و میان‌مدت با تاثیرگذاری بر تامین مواد اولیه و تجهیزات و میزان دسترسی به بازارهای خارجی، باعث تضعیف عملکرد شرکتهای دانش‌بنیان و کندشدن روند رشد آنها شده است.
مجله ساینس که یک مجله بسیار معتبر علمی در حوزه علوم تجربی و پایه در دنیاست در گزارشی به تاثیر تحریم‌های ایران بر مطالعات زیستی و ژنتیکی در ایران اشاره کرده است. بر اساس گزارش این مجله علمی، وضعیت تحقیقات علمی در ایران به دلیل تحریم‌های جدید آمریکا با مشکل مواجه است.
کره جنوبی هم کنار کشید!
برای مطالعه و تحقیق بر روی تنوع ژنتیکی در گیاهان صحرایی ایران، حسین اخانی و همکارانش نمونه‌های دی‌ان‌ای را به یک کمپانی در سئول می‌فرستادند که به سرعت و با درصد اعتبار بالا این نمونه‌ها را ارزیابی می‌کردد، اما چند هفته پیش یکی بیولوژیست از دانشگاه تهران گفت: نامه‌ای از این کپمانی دریافت کرده‌اند که توضیح می‌دهد دولت کره جنوبی به این کمپانی پیشنهاد کرده که دیگر با ایران رابطه‌ای نداشته باشند. دلیل این توصیه خروج آمریکا از توافق هسته‌ای عنوان شده است.
نوید مدنی بیولوژیست ایرانی که در هاروارد روی سرطان و ویروس ایدز مطالعه میکند گفته است: کشور‌های غربی سعی کرده‌اند به مدت ۴۰ سال ایران را منزوی کنند. در دهه‌های گذشته با تحریم‌هایی که بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال شد، دانشمندان ایرانی راه‌های خلاقانه‌ای را برای حفظ خودشان پیدا کردند، اما تحولات اخیر خسارت جبران‌ناپذیری بر برنامه‌های تحقیقاتی وارد کرده است.
حمید گورابی محقق ژنتیک در موسسه رویان تهران گفته است: پس از اعمال تحریم‌ها علیه ایران، ما با وضعیت وخیمی در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌هایمان روبه‌رو هستیم.
ساینس به سقوط ارزش ریال اشاره کرده و نوشته است: در رویان که یک بازیگر جهانی در بازتولید دارو و بیولوژی است، تامین مالی از سوی دولت تنها محدود به پرداخت حقوق‌ها و مزایا و غذا و هزینه انرژی شده است. حمید گورابی گفته این مساله موسسه را مجبور کرده به هزینه‌ای که از مریض‌ها گرفته می‌شود برای خرید تجهیزات تکیه کند. با این حال تعداد کمی از ایرانی‌ها این روز‌ها می‌توانند هزینه‌های بالای درمانی در موسسه را پرداخت کنند. به دلیل تحریم‌های آمریکا تجهیزات مورد نیاز در این موسسه تنها در بازار سیاه قابل خریداری است و قیمت‌ها هم بسیار بالاست.
اسپانسرهای مالی خارجی همکاری نمی‌کنند
احسان شمسی کوشکی یکی از کارکنان وزارت بهداشت در ایران گفته است: بسیاری از اسپانسرهای خارجی که رویه‌های درمانی در مراکز تحقیقاتی ایران را حمایت مالی می‌کردند، دست از حمایت کشیده‌اند و بسیاری دیگر نیز در آستانه توقف فعالیت‌هایشان هستند. برای مثال یکی از ابتکار عمل‌هایی که به منظور کاهش بی عدالتی بخش سلامت شهری توسط موسسه خیریه انگلیسی ولکام تراست کلید زده شده بود، اعلام کرده هیچ بانکی که بخواهد تامین مالی این پروژه را قبول کند و از انگلیس به تهران پول بفرستد را پیدا نکرده‌اند.
مجید عزتی مدیر این پروژه در ایران که یک محقق علوم بهداشت محیط در دانشگاه امپریال کالج لندن است، گفته: این پروژه با هدف درگیری علمی شرکای ایرانی کلید زده شده بود.
محققان در دانشکده علوم بهداشتی و پزشکی دانشگاه تهران نیز اخیرا با خبر‌های بدی مواجه شده‌اند. آنها با گروهی در دانشکده پزشکی ایکان در نیویورک برای یک موسسه ملی تحقیقات بهداشتی آمریکایی بر روی بیماری‌های قلبی و عروقی در استان گلستان کار می‌کردند. به گفته رضا ملک‌زاده شریک این پروژه و رییس موسسه تحقیقات بیماری‌های گوارشی دانشکده پزشکی تهران، با توجه به وضعیت جدید آنها سعی می‌کنند همکاری‌هایشان را بر اساس بودجه و تامین مالی خودمان دامه دهند.
یکی از ابتکارات و طرح‌های بزرگ آمریکا که تا کنون باقی مانده بود نیز فریز شده است. از سال ۱۹۹۰ آکادمی ملی علوم، فنون و پزشکی در واشنگتن دی‌سی با شرکای ایرانی خود کار میکند و ورک شاپ‌ها و کارگاه‌هایی را برگزار میکند و در زمینه‌هایی نظیر زلزله شناسی، مدیریت آب و آلودگی هوا با کمک ۱۵۰۰ دانشمندی که از هر دو کشور حضور دارند فعالیت میکند. این برنامه تقریبا یک سال است متوقف شده است.
گلن سوتزر رییس این آکادمی گفته است: تردید‌هایی درمورد اینکه آیا آمریکا می‌تواند از دولت در برابر تحریم‌های همکاری با ایرانی‌ها معافیت بگیرد یا خیر، وجود دارد.
شمسی کوشکی می‌گوید: دلیل مساله عدم توانایی سفر ایرانی‌ها به آمریکا به دلیل دستور ترامپ هم اعلام شده و همین مساله دانشمندان را برای همکاری در پروژه‌های ایران از ترس ریجکت شدن ویزاهایشان از ایران رانده است.
نوید مدنی که سالی یکی دوبار به دلیل مطالعاتش به آمریکا سفر میکند گفته قصد ندارد اجازه دهد فضای سیاسی کارش را نابود کند. او گفته ما با تحریم‌ها مقابله خواهیم کرد.
آخرین همکاری‌های او با همکاران ایرانی‌اش تحقیقاتی بر روی عناصر ضد HIV در گیاهان ایرانی است. با توجه به اینکه هیچ خدمات پستی‌ای که بتواند چیزی به آمریکا ارسال کند در ایران وجود ندارد، او اخیرا مجبور شده برای دریافت نمونه‌های آزمایشگاهی‌اش خودش سفر کند و نمونه‌ها را بگیرد.
اما با توجه به تعداد کم دانشمندان غربی‌ای که در پروژه مدنی حضور دارند، چشم‌انداز علوم پایه در ایران تیره است. اگر وضعیت بهبود پیدا نکند، گورابی و دیگران با ترس فرار مغز‌ها از ایران مواجه خواهند شد.
