طرح «توقف در برابر توقف» فرانسه مانند تنفس موقت در بازی والیبال است/ شاید مذاکره در چارچوب ۱+۵ برای ایران مفید باشد

رویداد۲۴ روز گذشته مشاور دیپلماتیک رئیس جمهوری فرانسه با هدف زنده نگهداشتن توافق هسته‌ای به تهران سفر کرد. براساس گزارش پولتیکو، «امانوئل بن» در سفر به تهران بسته‌ای تحت عنوان «توقف برای توقف» به مقامات ایران پیشنهاد کرده است که در آن، تهران افزایش فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کرده و آمریکا نیز در طرف دیگر، تحریم‌های خود علیه ایران را متوقف کند تا زمان بیشتری برای از سرگیری مذاکرات فراهم شود.

در همین رابطه، یک تحلیلگر حوزه بین الملل معتقد است که حتی با فرض عملی شدن طرح توقف در برابر توقف، این راه حلی موقت است. چنین طرحی مانند تنفس موقت در مسابقه والیبال است که بازیکنان مجبورند بار دیگر به بازی برگردند.

رحمان قهرمان پور اظهار داشت: به نظر می‌رسد آنچه ایران می‌گوید با آنچه مقامات فرانسوی می‌گویند، اندکی متفاوت است. در طرح فرانسوی‌ها گفته شده آمریکا معافیت فروش نفت ایران را برای سه کشور ژاپن، چین و هند تمدید کند تا ایران بتواند نفت خود را به این سه کشور که عمده‌ترین خریداران نفتی هستند، بفروشد. در قبال آن نیز ایران گام‌های هسته‌ای خود را در همین حدی که هست متوقف کرده و پیشروی نکند.

نویسنده کتاب «سیاست خارجی و دیپلماسی هسته‌ای ایران» افزود: این طرح بیشتر از آنکه خواستار لغو تحریم‌ها باشد، «توقف در برابر توقف» است. زیرا ابعاد تحریم‌ها بسیار گسترده بوده و تحریم‌های شورای امنیت تا تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا را در برمی‌گیرد. اگر آنچه در خبر‌ها آمده صحت داشته باشد، آقای مکرون قبل از ارائه این پیشنهاد به ایران در اجلاس گروه ۲۰ با آقای ترامپ مشورت کرده، همچنین بعد از صحبت با آقای روحانی نیز با رئیس جمهور آمریکا گفتگو داشته است.

این تحلیل گر حوزه بین الملل گفت: به نظر می‌رسد نوعی هماهنگی میان فرانسه و آمریکا وجود داشته و شاید طرف آمریکایی هم رضایت خود را اعلام کرده است. در چنین حالتی بعید نیست آمریکا نیز در جلسه شورای وزیران اتحادیه اروپا که ۲۴ تیرماه تشکیل می‌شود یا در جلسه کمیسیون مشترک برجام حضور پیدا کند و در حاشیه آن دیدار‌هایی صورت بگیرد.

وی در پاسخ به اینکه آیا این مسأله می‌تواند در شرایط فعلی راه حلی مناسب باشد، گفت: به نظر می‌رسد حتی با فرض عملی شدن طرح توقف در برابر توقف، این راه حلی موقت است. چنین طرحی مانند تنفس موقت در مسابقه والیبال است که بازیکنان مجبورند بار دیگر به بازی برگردند. باید دید این برگشتن چگونه خواهد بود؟ آیا این تنفس موقت موجب مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا یا مذاکره در چارچوب برجام خواهد شد؟ فعلا در این‌باره ابهام وجود دارد.

قهرمانپور ادامه داد: آنچه مسلم است طرح «توقف در برابر توقف» درصورت موفقیت نیز نمی‌تواند در کوتاه مدت منجر به مذاکره میان ایران و آمریکا شود. هر چند ممکن است آمریکایی‌ها در چارچوب مذاکرات ۱+۵ حضور داشته و در آنجا نظرات خود را منتقل کنند، ولی باید در نظر داشت که این فرمول مذاکره برای آقای ترامپ دستاورد چندانی ندارد و او نمی‌تواند از چنین مذاکره‌ای بهره برداری انتخاباتی کرده یا مدعی شود که ایران را پای میز مذاکره آورده است.

وی با بیان اینکه پذیرش این نوع مذاکره در چارچوب ۵+۱ برای ایران نیز راحت‌تر است، گفت: این راه‌حلی مرضی‌الطرفین است، اما نکته اینجاست که مذاکره در چارچوب ۵+۱ الزاماً منجر به لغو تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا علیه ایران نخواهد شد؛ بنابراین حداکثر سود چنین مذاکراتی، حفظ وضع موجود است. این در حالیست که ایران در سیاست‌گذاری کلان خودش به دنبال خروج از وضع فعلی بوده و باید دید خروج از این وضع با چه راه حلی ممکن است؟

قهرمانپور در ادامه با اشاره به اینکه طرح توقف در برابر توقف چندان نمی‌تواند در خروج از وضع فعلی کارایی داشته باشد، گفت: بن‌بست فعلی راه‌حل‌های ساده‌ای دارد. یکی از این راه حل‌ها بازگشت آمریکا به برجام است. منتها آمریکا به این کار رضایت نمی‌دهد و می‌گوید خواهان مذاکره‌ای فرابرجامی است. در این میان، اروپا باید عزمی جدی داشته و فشاری جدی به آمریکا بیاورد تا ترامپ را وادار به عقب نشینی از مواضع خود کند.

وی در پایان گفت: متاسفانه ترامپ تک‌روی می‌کند و شخصیتش به گونه‌ای است که علاقه دارد همه چیز به نام خودش تمام شود. اما طبیعتا ایران علاقه‌ای به دادن امتیاز به چنین فردی ندارد؛ لذا باید راه حل مرضی‌الطرفینی مطرح شود که هم بتواند مقداری ترامپ را در رقابت‌های انتخاباتیش راضی نگه دارد، هم ما بتوانیم از مواضع خود در داخل دفاع کنیم؛ بنابراین شاید گفتگو در چارچوب ۱+۵ بتواند از این منظر مفید باشد، ولی باید دید که آمریکا در این گفتگو نیت دادن امتیاز را دارد یا خیر؟