نقش دانش بنیان‌ها در اقتصاد کشور/ شرکت‌های دانش بنیان جدی گرفته نمی‌شوند

رویداد۲۴ پایین بودن خلاقیت، نوآوری و ضعف فناوری در بنگاه‌های اقتصادی موجب افزایش وابستگی صنعت و اقتصاد کشور به فناوری‌های خارجی شده است و این برای کشور ما که از منابع سرشار اقتصادی برخوردار است یک ضعف مهم به شمار می‌رود.

شرکت‌های دانش بنیان با توجه به دارا بودن ظرفیت‌هایی نظیر اقتصاد مبتنی بر دانش بومی و اتکاء به توان علمی و پژوهشی داخلی از ارکان بسترساز توسعه در چارچوب اقتصاد به شمار می‌روند.

به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت، حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته به طور غیر مستقیم در سایر محور‌های برنامه‌ای وزارت صمت تاثیرگذار است؛ چرا که در بخش ساخت داخل می‌تواند صنایع پیشرفته را مورد حمایت قرار دهد. در حوزه معادن نیز حضور شرکت‌های دانش بنیان می‌تواند موثر عمل کند. در همین راستا فعالیت صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته که به طور مستقیم با صنایع فناورانه در ارتباط است، دارای اهمیت ویژه است.

نقش دانش بنیان‌ها در اقتصاد کشور

شرکت‌های دانش بنیان موسسات خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی برای گسترش اختراعات، نوآوری و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات تشکیل شده اند.

این شرکت‌ها با تحول در عرصه علم و دانش و کشف یافته‌ها و نتایج جدید اقتصادی در رشد و توسعه مناطق مختلف تاثیر زیادی دارند بطوری که رهبر معظم انقلاب اسلامی بار‌ها بر اهمیت نقش این شرکت‌ها در رونق اقتصادی و اقتصاد مقاومتی تاکید و آن‌ها را موثرترین مولفه‌های تحقق پایدار اقتصاد توصیف کردند. اما این شرکت‌ها تاکنون تا چه حدی از رسالت خود را جامه هدف پوشانده اند؟

توسعه مغفول مانده در دانش بنیان‌ها

هر بار در طی اقدام جدیدی، هدف گذاری توسعه‌ای برای حمایت از دانش بنیان‌ها نقل محافل می‌شود، اما این شرکت‌ها پس از گذشت زمان کوتاهی به دلیل کوتاهی متولیان باز هم در همان ابتدای برنامه‌ها قرار می‌گیرند. مدیر یک شرکت دانش بنیان در رابطه با نقش این شرکت‌ها در توسعه اقتصاد گفت: هنوز برنامه و اهداف شناخته شده شرکت‌های دانش بنیان برای عده‌ای در کشور ناشناخته است. شناسایی و استفاده از ظرفیت‌هایی نظیر شرکت‌های دانش بنیان هنوز مغفول مانده و هیچ امتیاز و مشوقی برای طرح ایده‌های خاص و تقویت و پرورش این استعداد‌ها از سوی دولت ارائه نشده است.

«متاسفانه شرکت‌های دانش بنیان به جای کشف ایده‌ها باید به دنبال کشف راهکار برای شناسایی برنامه و ضرورت استفاده از آن در بخش‌های توسعه‌ای به بدنه دولت باشند. کمبود نقدینگی در مسیر تحقیقات و تولید عملا مشکل این شرکت‌ها را افزایش داده است». به گفته اسماعیلی، صندوق‌های حمایت از این شرکت‌ها در حال فعالیت هستند، اما به دلیل بروکراسی‌های پیچیده امکان استفاده از منابع آن‌ها بسیار سخت شده است. صندوق‌ها و دستگاه‌های متولی دولتی در هر زمانی که شرکت‌های دانش بنیان با توجه به شرایط نیاز به دریافت اعتبار دارند به دلیل کمبود بودجه، اقدام به تعویق و یا عدم انعقاد قرارداد با این شرکت می‌کنند که همین مسئله تولید و توسعه طرح‌ها را دچار مشکل کرده است.

دانش بنیان‌ها را جدی نمی‌گیرند

این مدیر شرکت تحقیقی ادامه داد: در پی اشباع ظرفیت نیرو در دستگاه‌های اجرایی و دولتی و از سوی دیگر ضرورت حضور نخبگان در عرصه به دلیل تزریق تفکر و ایده‌های نو به بخش‌های اقتصادی کشور، توسعه شرکت‌های دانش بنیان یکی از الزامات گسترش علم و کاهش وابستگی به خارج است که متاسفانه هنوز بستر‌های لازم جهت ظهور چنین اتفاقات مهمی ایجاد نشده چرا که هنوز ماهیت شرکت‌های دانش بنیان برای مسئولان ناشناخته است.

اسماعیلی ادامه داد: هرچند کاهش وابستگی‌های اقتصادی کشور به خارج و ضرورت افزایش بهره وری تولید، دغدغه عمومی جامعه و مسئولان است، اما هنوز شرایط برای حضور فعال و قابل رقابت برای دانش بنیان‌ها میسر نشده است.

این مدیر شرکت دانش بنیان با تاکید بر اینکه دانش‌بنیان‌ها با برنامه و وظایف ذاتی خود باعث افزایش بهره وری و استفاده بهینه از منابع می‌شوند و با صرف پایین‌ترین هزینه، بالاترین ارزش افزوده را به بخش اقتصاد کشور وارد می‌سازند، گفت: امروز با توجه به شرایط اقتصادی و تحریمی بهترین راه برای آوردن ارزش افزوده به بخش اقتصاد، فعال شدن این شرکت هاست.

موانع بر سر راه پرورش ایده‌های دانش بنیان‌ها

اسماعیلی با اشاره به نقش دانش بنیان در اقتصاد کشور ادامه داد: اساسی‌ترین زیرساخت‌های اقتصاد دانش بنیان وجود سرمایه انسانی، نوآور و دانش متکی به علم روز دنیاست که شرکت‌های دانش بنیان در کشور نیز از همین درجه برخوردارند، اما عدم پرورش ایده ها، باور نداشتن و موانع تراشی در مسیر حرکت این شرکت ها، روند رشد و توسعه به واسطه عدم مشارکت دولت با شرکت‌ها در توسعه اقتصاد را دچار اخلال کرده است.

این فعال در توسعه اقتصاد دانش محور ادامه داد: ورود به بازار‌های داخلی و خارجی با جهت دهی ایده‌ها در مسیر تولید و برندسازی، باعث ایجاد فضای امید برای متصدیان و مدیران شرکت‌های دانش بنیان است که در حال حاضر حلقه مفقوده در این چرخه بشمار می‌آید.

رونق اقتصادی را با دانش بنیان‌ها تجربه نمی‌کنند

اسماعیلی، رونق واحد‌های تولیدی و صنعتی را با فعال‌تر شدن پارک‌های علم و فناوری و مراکز تابعه میسر دانست و گفت: طبق تجربه شرکت‌های پیشرفته و صاحب اعتبار در این بخش، تعمیق ارتباط مراکز رشد فناوری با واحد‌های تولیدی، بستری برای نقش آفرینی بهتر این شرکت‌ها است و در راستای آن مسیر تولید و رونق اقتصادی فراهم می‌شود.

این فعال در توسعه اقتصاد دانش محور در پایان با ضرورت تسهیل گری و ایجاد بستر تکامل شرکت ها، برندسازی، پرورش و جذب ایده، اعتبارسنجی طرح ها، اعطای تسهیلات ارزان قیمت به شرکت‌های دانش بنیان، ارائه مشاوره و آموزش تخصصی مورد نیاز در راه اندازی کسب و کار‌های نوپای مبتنی بر فناوری، حمایت و بسترسازی جهت بهره مندی هسته‌ها و واحد‌های فناور از خدمات حرفه‌ای بازاریابی، مالی، تقویت سازی واحد‌های تولیدی و در نهایت ورود به بازار‌های خارجی را مورد تاکید قرار داد و گفت: این اقدامات از جمله محور‌های توسعه اقتصادی است که شاید بار‌ها اهمیت آن از سوی مسئولان و متولیان مطرح شده باشد، اما واقعیت، فاصله حرف تا اجراست!