حذف تنوع مدارس بر مدار عدالت آموزشی است؟
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بیست و یکم مهرماه جاری مصوبه‌ای را از سرگذراندند و دولت را مکلف کردند که حداکثر تا پایان سال تحصیلی جاری کلیه واحد‌های آموزشی تحت مدیریت خود را منحصرا به دو صورت دولتی و غیردولتی اداره کنند.
رویداد۲۴ طرح حذف تنوع مدارس طی دو هفته اخیر با واکنش موافقان و مخالفان بسیاری همراه شده است. هرچند در سال‌های گذشته نیز تلاش‌هایی از سوی وزرای وقت آموزش و پرورش و سایر سیاستگذاران برای کاهش تنوع مدارس صورت گرفته، اما با موفقیت‌های عملی روبرو نشده است.
اکنون نمایندگان مجلس قصد دارند به موضوع تنوع مدارس خاتمه داده و موضوع طبقاتی شدن و شکاف‌های آموزشی ایجاد شده در جامعه را حل کنند. معاون دبیرکل شواری عالی آموزش و پرورش از دریچه یک کارشناس به موضوع ورود کرده و نگاه متفاوتی به آن دارد. وی راهکار استقرار عدالت در نظام آموزشی کشور را ورود معلم با کیفیت و افزایش سطح کیفی دیگر مدارس دولتی می‌داند.
احمد عابدینی در این باره اظهار کرد: اولین و مهم‌ترین موضوعی که باید در بحث حذف تنوع مدارس به آن توجه کنیم مروری بر فلسفه وجودی و دلایل به وجود آمدن مدارس مختلف است. چه دلیلی وجود داشته که این مدارس به وجود آمدند؟ بدون توجه به این موضوع نمی‌توان چندان ریشه‌ای به حل مشکلات پرداخت.
وی افزود: به نظر می‌رسد برداشت ارائه دهندگان طرح درست نبوده و این میزان تنوع مدارس به شکلی که اکنون مطرح شده است، نداریم. ما دو نوع مدرسه داریم؛ دولتی و غیردولتی که برای برخی مدارس دولتی شیوه‌های متفاوتی برای اداره پیش بینی شده است؛ از هیئت امنایی گرفته تا برخی مدارس خاص، چون نمونه دولتی؛ بنابراین برداشت فعلی از تنوع مدارس درست نیست و ما ۱۸ نوع مدرسه نداریم بلکه دو نوع مدرسه با شیوه‌های اداره متفاوت وجود دارد.
معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به اینکه موافقان این طرح استدلال می‌کنند که در دنیا این تعداد مدارس متنوع نداریم، در حالی که این استدلال چندان پایه و اساس درستی ندارد، گفت: اگر مدارس ما دارای استاندارد‌های لازم باشند و بتوانیم معلمان واجد صلاحیت را به تعداد کافی به مدرسه بفرستیم، مدارسی را بسازیم که استاندارد بوده و حداقل‌های استحکام بنا و تجهیزات را داشته و برنامه درسی استاندارد و متناسب با اقتضائات محیطی و سنی طراحی شده باشد، اصل موضوع تنوع مفهومی ندارد.
وی افزود: اگر مدرسه‌ای در نزدیکترین محل سکونت خانواده‌ها به شیوه خوبی اداره شود، دیگر چه نیازی است اولیا فرزندشان را به مدرسه دورتری ببرند و هزینه کنند؟ متاسفانه نظام آموزشی ما نتوانسته است به علت مشکلاتی که داشته مدارس استانداردی را تاسیس کند و توسعه دهد.
عابدینی با اشاره به افراد دارای استعداد‌ها و توانمندی‌های برتر عنوان کرد: برخی افراد به دلیل هوش و استعدادشان توانایی حرکت سریع‌تر دارند، آیا عدالت ایجاب می‌کند زمینه حرکت سریع‌تر این افراد را فراهم کنیم یا به آن‌ها بگوییم که شما بایستید تا دیگران به شما برسند؟ این عدالت نیست. عدالت به معنای توزیع مساوی امکانات بین همه انسان‌ها نیست. دو دانش آموز که یکی شبانه روز تلاش می‌کند و دیگری این کار را انجام نمی‌دهد را در نظر بگیریم. آیا به لحاظ عدالت آموزشی باید دانش‌آموزی را که سریع‌تر حرکت می‌کند را نگه داریم؟
معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه اگر مبنای تلاش دنبال کنندگان این طرح، عدالت است بدانند که اتفاقا تقسیم مدارس به دو نوع دولتی و غیردولتی، مصداق بی‌عدالتی است، گفت: در مدارس غیردولتی پول حاکم است و هر کس وضعیت مالی بهتری دارد می‌تواند بهترین مدرسه را انتخاب کند.
وی ادامه داد: این کار دقیقا مغایر با تعاریف عدالت است. هرچیزی باید سرجای خودش قرار گیرد. با هرکسی باید به اندازه ظرفیت و توانمندی‌اش برخورد کرد. نکته دیگر آنکه چرا می‌خواهیم مفهوم عدالت را فقط در آموزش و پرورش پیاده کنیم؟ استدلال طراحان این است که قصد سوا کردن و جداسازی ندارند؛ چرا در فوتبال برای افرادی میلیارد‌ها هزینه می‌شود؟ یا در آموزش عالی این اتفاق رخ نمی‌دهد، مگر تنوع دانشگاهی نداریم؟
عابدینی با طرح این پرسش که اگر این طرح اجرا شود در واقعیت چه اتفاقی می‌افتد؟ گفت: دو راهکار بیشتر نداریم. نخست اینکه، چون مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی امکانات خوبی دارند و بهترند، مابقی مدارس را به این سطح برسانیم یا اینکه این امکانات را از مدارس خوب بگیریم تا شبیه دیگر مدارس شوند. نمی‌توان با گرفتن موقعیت خوب برخی مدارس، سطح میانگین مابقی مدارس را بالا برد. در این صورت چه خدمتی به جامعه کرده‌ایم؟
معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه هنر این است که مجلس و دولت و در کل حاکمیت کمک کنند که مثلا هر سال درصدی به تعداد مدارس خوب که اکنون به ۱۰ درصد کل مدارس هم نمی‌رسد، اضافه و شرایط خوبی را برایشان فراهم کنیم، اظهار کرد: اگر می‌بینیم مدرسه‌ای خوب پیش می‌رود، نباید جلویش را بگیریم. همواره تاکید کرده‌ایم اگر نمایندگان مجلس علاقه‌ای به ارتقای آموزش و پرورش دارند هر سال آموزش و پرورش را ملزم به استخدام افرادی نکنند که ۳۰ سال بر سرنوشت فرزندان ما حاکم هستند. راه برقراری عدالت جلوگیری از ورود افراد بی‌کیفیت به سیستم تعلیم و تربیت است.
وی اضافه کرد: متاسفانه فشار‌ها باعث می‌شود نیرو‌هایی وارد سیستم شوند که همه آن‌ها از کیفیت خوبی برخوردار نیستند. درست است که نزدیک انتخابات است، اما معتقدم اگر به عاقبت جامعه فکر می‌کنیم نباید اجازه دهیم حتی یک معلم بدون صلاحیت وارد آموزش و پرورش شود.
وی در ادامه با بیان اینکه البته همه مدارس دولتی ما هم در یک سطح نیستند، گفت: در داخل مدارس دولتی هم کیفیت مدارس از صفر تا صد با یکدیگر متفاوت است و نباید تصور کنیم اگر تابلوی مدارس را تغییر دادیم، در داخل مدارس دولتی همه بچه‌ها از امکانات و شرایط برابر برخوردار می‌شوند. این موضوع ابعاد گسترده‌ای دارد و باید از ظاهر قضیه بیرون آمده و به عمق نگاه کنیم تا راهکار مناسبی برای افزایش کیفیت مدارس بیابیم.
اکنون نمایندگان مجلس قصد دارند به موضوع تنوع مدارس خاتمه داده و موضوع طبقاتی شدن و شکاف‌های آموزشی ایجاد شده در جامعه را حل کنند. معاون دبیرکل شواری عالی آموزش و پرورش از دریچه یک کارشناس به موضوع ورود کرده و نگاه متفاوتی به آن دارد. وی راهکار استقرار عدالت در نظام آموزشی کشور را ورود معلم با کیفیت و افزایش سطح کیفی دیگر مدارس دولتی می‌داند.
احمد عابدینی در این باره اظهار کرد: اولین و مهم‌ترین موضوعی که باید در بحث حذف تنوع مدارس به آن توجه کنیم مروری بر فلسفه وجودی و دلایل به وجود آمدن مدارس مختلف است. چه دلیلی وجود داشته که این مدارس به وجود آمدند؟ بدون توجه به این موضوع نمی‌توان چندان ریشه‌ای به حل مشکلات پرداخت.
وی افزود: به نظر می‌رسد برداشت ارائه دهندگان طرح درست نبوده و این میزان تنوع مدارس به شکلی که اکنون مطرح شده است، نداریم. ما دو نوع مدرسه داریم؛ دولتی و غیردولتی که برای برخی مدارس دولتی شیوه‌های متفاوتی برای اداره پیش بینی شده است؛ از هیئت امنایی گرفته تا برخی مدارس خاص، چون نمونه دولتی؛ بنابراین برداشت فعلی از تنوع مدارس درست نیست و ما ۱۸ نوع مدرسه نداریم بلکه دو نوع مدرسه با شیوه‌های اداره متفاوت وجود دارد.
معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به اینکه موافقان این طرح استدلال می‌کنند که در دنیا این تعداد مدارس متنوع نداریم، در حالی که این استدلال چندان پایه و اساس درستی ندارد، گفت: اگر مدارس ما دارای استاندارد‌های لازم باشند و بتوانیم معلمان واجد صلاحیت را به تعداد کافی به مدرسه بفرستیم، مدارسی را بسازیم که استاندارد بوده و حداقل‌های استحکام بنا و تجهیزات را داشته و برنامه درسی استاندارد و متناسب با اقتضائات محیطی و سنی طراحی شده باشد، اصل موضوع تنوع مفهومی ندارد.
وی افزود: اگر مدرسه‌ای در نزدیکترین محل سکونت خانواده‌ها به شیوه خوبی اداره شود، دیگر چه نیازی است اولیا فرزندشان را به مدرسه دورتری ببرند و هزینه کنند؟ متاسفانه نظام آموزشی ما نتوانسته است به علت مشکلاتی که داشته مدارس استانداردی را تاسیس کند و توسعه دهد.
عابدینی با اشاره به افراد دارای استعداد‌ها و توانمندی‌های برتر عنوان کرد: برخی افراد به دلیل هوش و استعدادشان توانایی حرکت سریع‌تر دارند، آیا عدالت ایجاب می‌کند زمینه حرکت سریع‌تر این افراد را فراهم کنیم یا به آن‌ها بگوییم که شما بایستید تا دیگران به شما برسند؟ این عدالت نیست. عدالت به معنای توزیع مساوی امکانات بین همه انسان‌ها نیست. دو دانش آموز که یکی شبانه روز تلاش می‌کند و دیگری این کار را انجام نمی‌دهد را در نظر بگیریم. آیا به لحاظ عدالت آموزشی باید دانش‌آموزی را که سریع‌تر حرکت می‌کند را نگه داریم؟
معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه اگر مبنای تلاش دنبال کنندگان این طرح، عدالت است بدانند که اتفاقا تقسیم مدارس به دو نوع دولتی و غیردولتی، مصداق بی‌عدالتی است، گفت: در مدارس غیردولتی پول حاکم است و هر کس وضعیت مالی بهتری دارد می‌تواند بهترین مدرسه را انتخاب کند.
وی ادامه داد: این کار دقیقا مغایر با تعاریف عدالت است. هرچیزی باید سرجای خودش قرار گیرد. با هرکسی باید به اندازه ظرفیت و توانمندی‌اش برخورد کرد. نکته دیگر آنکه چرا می‌خواهیم مفهوم عدالت را فقط در آموزش و پرورش پیاده کنیم؟ استدلال طراحان این است که قصد سوا کردن و جداسازی ندارند؛ چرا در فوتبال برای افرادی میلیارد‌ها هزینه می‌شود؟ یا در آموزش عالی این اتفاق رخ نمی‌دهد، مگر تنوع دانشگاهی نداریم؟
عابدینی با طرح این پرسش که اگر این طرح اجرا شود در واقعیت چه اتفاقی می‌افتد؟ گفت: دو راهکار بیشتر نداریم. نخست اینکه، چون مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی امکانات خوبی دارند و بهترند، مابقی مدارس را به این سطح برسانیم یا اینکه این امکانات را از مدارس خوب بگیریم تا شبیه دیگر مدارس شوند. نمی‌توان با گرفتن موقعیت خوب برخی مدارس، سطح میانگین مابقی مدارس را بالا برد. در این صورت چه خدمتی به جامعه کرده‌ایم؟
معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه هنر این است که مجلس و دولت و در کل حاکمیت کمک کنند که مثلا هر سال درصدی به تعداد مدارس خوب که اکنون به ۱۰ درصد کل مدارس هم نمی‌رسد، اضافه و شرایط خوبی را برایشان فراهم کنیم، اظهار کرد: اگر می‌بینیم مدرسه‌ای خوب پیش می‌رود، نباید جلویش را بگیریم. همواره تاکید کرده‌ایم اگر نمایندگان مجلس علاقه‌ای به ارتقای آموزش و پرورش دارند هر سال آموزش و پرورش را ملزم به استخدام افرادی نکنند که ۳۰ سال بر سرنوشت فرزندان ما حاکم هستند. راه برقراری عدالت جلوگیری از ورود افراد بی‌کیفیت به سیستم تعلیم و تربیت است.
وی اضافه کرد: متاسفانه فشار‌ها باعث می‌شود نیرو‌هایی وارد سیستم شوند که همه آن‌ها از کیفیت خوبی برخوردار نیستند. درست است که نزدیک انتخابات است، اما معتقدم اگر به عاقبت جامعه فکر می‌کنیم نباید اجازه دهیم حتی یک معلم بدون صلاحیت وارد آموزش و پرورش شود.
وی در ادامه با بیان اینکه البته همه مدارس دولتی ما هم در یک سطح نیستند، گفت: در داخل مدارس دولتی هم کیفیت مدارس از صفر تا صد با یکدیگر متفاوت است و نباید تصور کنیم اگر تابلوی مدارس را تغییر دادیم، در داخل مدارس دولتی همه بچه‌ها از امکانات و شرایط برابر برخوردار می‌شوند. این موضوع ابعاد گسترده‌ای دارد و باید از ظاهر قضیه بیرون آمده و به عمق نگاه کنیم تا راهکار مناسبی برای افزایش کیفیت مدارس بیابیم.
منبع: ایسنا
