آیا رویکرد فرانسه در قبال برجام تغییر کرده است؟/ لودریان دیگر سخنی از مکانیسم ماشه نگفته است

رویداد۲۴  حدود سه هفته قبل و در آستانه برگزاری نشست ایران و اعضای ۱+۵ در وین، ژان ایو لودیان وزیر امور خارجه فرانسه در خصوص استفاده از مکانیسم ماشه علیه کشورمان هشدار داد. این موضع گیری لودریان، مورد انتقاد ایران و حتی برخی بازیگران دیگر درحوزه روابط بین الملل قرار گرفت. هم اکنون حدود دو هفته از برگزاری نشست وین سپری شده است و مقامات فرانسوی دیگر سخنی از استناد به مکانیسم ماشه به میان نیاورده اند. ضمن آنکه سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد کشورمان نیز تاکید کرده است که در نشست اخیر وین، مقامات فرانسوی بر خلاف مانور قبلی بر روی مکانیسم ماشه، سخنی در خصوص فعالسازی آن به میان نیاورده اند.

لودریان در تازه‌ترین مواضع خود، بار دیگر در خصوص"موجودیت برجام" هشدار داده و از گام‌های کاهنده تعهدات برجامی ایران (مطابق استراتژی مقاومت فعال) به مثابه عاملی بازدارنده درحفظ توافق هسته‌ای یاد کرده است، اما در خصوص استناد و استفاده از "مکانیسه ماشه" سخنی نگفته است:

 

"بقای برجام با خطر جدی رو به رو است. پاریس معتقد است که تصمیم ایران برای کاهش تعهدات در قالب برجام، پاسخی نادرست به تصمیم بد آمریکا برای خروج یکجانبه از توافق هسته‌ای بوده است. البته این مایه امیدواری است که نشست اخیرکمیسیون مشترک برجام در وین نشان داد که هنوز احتمال حفظ این توافق وجود دارد. "

همان گونه که مشاهده می‌شود، وزیر خارجه فرانسه در کنار مخابره سیگنال‌های تهدید کننده در خصوص "موجودیت برجام"، سیگنال‌هایی را نیز در خصوص "امیدواری به حفظ برجام" مخابره کرده است. به نظر می‌رسد فرانسوی در برهه زمانی فعلی، قصد دارند به صورت همزمان هر دو سیگنال ظاهرا متناقض را به نظام بین الملل ارسال کنند. اما هدف از این اقدام چست؟ آیا این "بازی پارادوکسیکال"، نوعی تاکتیک برای خرید زمان یا "هدایت بازی در ابهام" محسوب نمی‌شود؟ پاسخ این سوال مثبت است!

به نظر می‌رسد مقامات فرانسوی در انتظار رایزنی‌های گسترده‌تر و جدیدتر با مقامات دولت ترامپ در خصوص نحوه مواجهه با برجام هستند. تا زمانی که این موضوع از سوی کاخ سفید (خطاب به کاخ الیزه) تعیین تکلیف شود، فرانسوی‌ها تاکتیک "بازی در وضعیت ابهام" را دنبال خواهند کرد. فراتر از آن، امکان دارد که این پارادوکس رفتاری نیز حالتی دستوری داشته باشد. به عبارت بهتر، احتمال دارد مقامات آمریکایی از پاریس خواسته باشند تا در راستای رسیدن به نتیجه و نقطه‌ای مشخص تر، فعلا "خطر شکست" و " احتمال بقای برجام" را به صورت همزمان به نظام بین الملل مخابره کند. لودریان و مکرون در مواضع خود در قبال ایران و برجام (خصوصا طی ماه‌های اخیر) از چنین فرمولی پیروی کرده اند.

آنچه مسلم است اینکه در نهایت فرانسوی ها، خروجی تصمیم خود در قبال توافق هسته‌ای را بر اساس رایزنی‌های جدید با ایالات متحده، خصوصا وزارت خارجه این کشور، تعیین خواهند کرد. از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی یعنی زمانی که دونالد ترامپ در راس معادلات سیاسی و اجرایی آمریکا حاضر شد شاهد بودیم که تروئیکای اروپایی و خصوصا کشور فرانسه مناسبات نزدیکی را با ایالات متحده آمریکا در قبال ایران تعریف کردند. بر این اساس، آن‌ها سیاست‌های ضد ایرانی مشترکی را تعیین کردند و بر سر مقوله‌ای به نام تغییر برجام با یکدیگر به مذاکره پرداختند. اقدامات و موضوعاتی که در دسترس داشتند کاملا مشخص کرده بود که موضوع بازرسی از اماکن نظامی ایران، اعمال محدودیت‌های فرازمانی علیه برنامه هسته‌ای ایران، بحث فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و توان دفاعی و موشکی کشورمان بود. امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه همچنان معتقد است که با وجود خروج دولت ترامپ از برجام، می‌توان موضوعات مورد اشاره را در قالب "الحاقیه برجام" یا " توافق تکمیلی" مطرح کرد. با این حال جمهوری اسلامی ایران با برداشتن گام‌های کاهنده تعهدات برجامی عملا اثبات کرده است که تمایل مشترک بازیگران غربی مبنی بر تحمیل خواسته‌های جدید به ایران عملا امکانپذیر نخواهد بود.

در هر حال، متعاقب خروج ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران، هم پوشانی بازی فرانسه و آمریکا در قبال ایران، وارد فاز تازه‌ای گردید. تاخیر در راه اندازی اینستکس و اساسا تبدیل شدن آن به یک ساختار حداقلی و قطره چکانی، محصول مستقیم رایزنی‌های پشت پرده کاخ سفید و دولت فرانسه بوده است. در هر حال، دولت فرانسه در آینده‌ای نزدیک، بر اساس رایزنی‌ها و درخواستی که مایک پمپئو و دیگر مقامات آمریکایی از پاریس خواهند کرد، پیام و موضع آشکارتر و صریح تری را در قبال آینده توافق هسته‌ای با ایران اتخاذ خواهند کرد.۳ هفته سکوت نسبی مقامات فرانسوی در قبال برجام و آینده آن، که به صورت خاص از زمان برگزاری آخرین نشست ایران و اعضای ۱+۴ در وین شاهد آن بودیم، می‌تواند انعکاسی از عدم مشخص بودن مواضع ایالات متحده در قبال شرایط فعلی باشد.