مکانیسم ماشه چیست؟/ آیا پرونده ایران بار دیگر به شورای امنیت می‌رود؟
رویداد۲۴ با اجرایی شدن گام پنجم ایران در جهت کاهش تعهدات برجام، سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان با انتشار بیانیه‌ای، مکانیسم حل اختلاف برجام موسوم به «مکانیسم ماشه» که یکی از بندهای سیاسی توافق‌نامه برجام است را فعال کردند.
دو هفته قبل بود که ایران گام پنجم کاهش تعهدات را برداشت و دولت طی بیانیه‌ای اعلام کرد که روند غنی سازی را بدون محدودیت و براساس نیاز از سر می‌گیریم. این اقدام نگرانی اروپا و آمریکا را بیش از پیش کرد تا جایی که تصمیم به اجرایی کردن مکانیسم ماشه که درنهایت باعث رفتن پرونده ایران به شورای امنیت می‌شود را رقم زد. به عقیده برخی از کارشناسان، فعال شدن «مکانیسم ماشه» می‌تواند باعث تشدید و بروز تحریم‌های جدید علیه ایران باشد؛ هرچند که چندی قبل رویترز به نقل از 6مقام اروپایی اعلام کرده بود که تصمیم جدیدی مبنی بر افزایش تحریم علیه ایران ندارند. فرجی‌راد کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که فشارهای اقتصادی آمریکا به اروپا و بحران‌های منطقه‌ای باعث شده تا اروپا به فکر اجرایی کردن طرح مکانیسم ماشه باشد، طرحی که ایران با گفت‌وگو و مذاکره می‌تواند از رفتن پرونده ایران به شورای امنیت جلوگیری کند.
عبدالرضا فرجی راد کارشناس مسائل سیاسی و استاد ژئوپولتیک به رویداد۲۴ می‌گوید: در بند سیاسی برجام یک بندی آمده است که اگر یکی از طرفین، برجام را نقض کند، کشور‌های دیگر تقاضای تشکیل جلسه‌ای برای بحث و گفتگو را می‌دهند و طرفی که توافق را نقض کرده است، قانع شود که این نقض را برطرف کند. اگر نقض کننده قانع نشد به او حدودا ۳۰ روز زمان می‌دهند که موضع خود را اصلاح کند، البته طرف‌ها می‌توانند علاوه بر این مدت، فرصت ۵ روزه دیگری هم بدهند. اگر در این دو فرصت طرف نقض کننده برجام مواضع خود را اصلاح نکرد پرونده او را به شورای امنیت ارسال می‌کنند.
فرجی راد ادامه داد: کاری که اروپایی‌ها انجام دادند به ویژه سه کشوری که به «بورل فونتله» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نامه نوشتند و بورل هم نامه را به ایران منتقل کرد. همانطور که در رسانه‌های خارجی هم اعلام شد، بیش از آنکه آن‌ها بتوانند بر اساس واقعیت ایران را متهم کنند، براساس فشاری که آمریکا و تهدید‌های مالی و اقنصادی است که به اروپا وارد می‌کنند، ایران را متهم به نقض برجام می‌کنند. آنچه وزیر دفاع آلمان و برخی از شخصیت‌های اروپایی عنوان کردند، ترامپ اعلام کرده است که تعرفه صادرات ماشین‌های تولیدی اروپا به آمریکا را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر بوریس جانسون در انگلیس پس از گرفتن رای خروج از اتحادیه اروپا، راه نزدیکی به آمریکا را با سرعت بیشتری در پیش گرفته است و از همین رو فشار به اروپا از جانب آمریکا با همراهی انگلیس صورت می‌گیرد؛ لذا در درون اتحادیه اروپا هم اختلافاتی ایجاد شده است. به همین علت باید گفتگو صورت بگیرد و ایران اعلام کند که این آمریکا است که از برجام خارج شده و از طرف دیگر اروپا به تعهدات خود در قبال ایران پایبند نبوده است.
بیشتر بخوانید: مکانیسم ماشه، شوک جدیدی به اقتصاد ایران وارد می‌کند؟
این کارشناس با بیان اینکه ایران با گفت‌وگو و اقناع طرف مقابل باید از اجرایی شدن مکانیسم ماشه جلوگیری کند، تصریح کرد: ایران باید اعلام کند این آمریکا بود که از برجام خارج شد و توافق‌نامه چندجانبه را نقض کرد و اروپا علاوه بر عدم رعایت تعهدات خود، حتی اینستکس را هم اجرایی نکردند. طرف مقابل در صورتی اقناع نخواهد شد که مسئله را سیاسی کرده باشند و فشار اقتصادی آمریکا به آن‌ها بیش از حد باشد، در چنین شرایطی طبیعتا حق را به ایران نخواهند داد. مگرنه نقطه قابل ذکر و مهمی ندارند که بخواهند در قبال رفتار ایران به شورای امنیت ارائه دهند. شاید هم می‌خواهند با ایران وارد مذاکره شوند که ایران گام‌های خود برای کاهش تعهدات برجام خصوصا گام پنجم را عملیاتی و اجرایی نکند؛ باید دید ایران در نهایت چه تصمیمی در این رابطه اتخاذ می‌کند.
فرجی راد ادامه داد: اگر پرونده ایران به شورای امنیت برود، آمریکا تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران برگردد. اما طبیعتا باید با مذاکره و گفتگو کشور‌های طرف مذاکره را اقناع کرد، زیرا رفتن پرونده ایران به شورای سازمان امنیت ملل هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. ایران در مذاکرات دست برتر را دارد و باید موضع خود را محکم و قاطع عنوان کند. با توجه به اینکه همه مسائل سیاسی شده است، با این حال شاید بتوانند همدیگر را در مذاکرات قانع کنند که پرونده به شورای امنیت نرود، البته این روند چندماهی به طول می‌انجامد، اما موفقیت آن را ۵۰-۵۰ می‌دانم.
