لبنان در آستانه فروپاشی است؟

رویداد۲۴ زینا کرم در آسوشیتدپرس نوشت: به نظر می‌رسد قطع برق ۲۰ ساعته در روز، کوه‌های زباله در خیابان‌ها و خطوط طولانی در پمپ بنزین‌ها نمایی از یک تابستان استاندارد در لبنان باشد. کشوری که عادت دارد با زیرساخت‌های فروپاشیده مقابله کند، زیرا از یک فاجعه به فاجعه‌ی دیگر وارد می‌شود.

 اما این بار فرق می‌کند و هر روز شاهد علائم بدتری هستیم که در بحران‌های گذشته به ندرت دیده می‌شد. اخراج‌های دسته جمعی، بیمارستان‌هایی که امکان دارد بسته شوند، مغازه‌ها و رستوران‌های تعطیل شده، جنایات ناشی از ناامیدی، ارتشی که دیگر نمی‌تواند مخارج سربازانش را بدهد و انبار‌هایی که مرغ‌های منقضی شده را می‌فروشند، بخشی از واقعیت امروز لبنان هستند.

---

بیشتر بخوانید: گمانه‌زنی‌های بی‌اساس درباره انفجار بیروت

---

لبنان با سرعت هشدار دهنده‌ای به واسطه‌ی ویرانی‌های مالی، فروپاشی موسسات و گسترش فزاینده‌ی فقر به سمت سقوط پیش می‌رود. البته در رأس تمام این مشکلات باید همه گیری را هم اضافه کنیم.

روز دوشنبه، وزیر امور خارجه این کشور استعفا کرد و هشدار داد که عدم وجود یک بینش و اراده برای اجرای اصلاحات ساختاری در این کشور، آن را به یک کشور شکست خورده تبدیل کرده است.

در واقع، فروپاشی ملتی را که به عنوان الگویی از تنوع و مقاومت در جهان عرب به شمار می‌رود، تهدید می‌کند. از سوی دیگر، نگرانی لبنان از یک سقوط شدید باعث تغییر همیشگی هویت و روحیه کارآفرینی این کشور بی نظیر در خاورمیانه خواهد شد.

 

 

در گذشته، لبنان توانسته است تا حدودی آشفتگی‌های خود را به عوامل خارجی نسبت دهد. این کشور با ۱۸ فرقه مذهبی، یک دولت مرکزی ضعیف و همسایگان بسیار قدرتمند همیشه در رقابت‌های منطقه‌ای که منجر به فلج سیاسی شده اند و خشونت یا هر دو گرفتار شده است. جنگ داخلی این کشور طی سال‌های ۱۹۷۵-۱۹۹۰ کلمه بیروت را مترادف با ویرانی‌های جنگ کرد و نسلی از سیاستمداران جنگ سالار را ایجاد کرد که لبنان تا به امروز نتوانسته است، آن را از بین ببرد.

از زمان پایان جنگ، این کشور مشغول درگیری‌های مکرر اسرائیل با آن، منازعات فرقه ای، ترور‌های سیاسی، بحران‌های مختلف اقتصادی و همچنین هجوم بیش از یک میلیون پناهنده که از جنگ داخلی کشور همسایه یعنی سوریه به لبنان پناه آورده اند، شد.

اما بحران کنونی عمدتا مربوط به خود لبنان است. طی یک دهه، اوج فساد و حرص و طمع یک طبقه سیاسی را در لبنان شاهد بودیم که تقریباً تمامی بخش‌های اقتصاد را به خطر انداخت. سالهاست که کشور در معرض فروپاشی قرار دارد، اما به طرز معجزه آسایی از آن جلوگیری می‌شود، حتی وقتی که لبنان یکی از سنگین‌ترین بدهی‌های عمومی جهان را به خود اختصاص داد. گفتنی است، سیستم تقسیم قدرت فرقه‌ای در لبنان، پست‌های برتر را بر اساس فرقه اختصاص می‌دهد، نه صلاحیت‌های تحصیلی. این موضوع به نوبه‌ی خود به سیاستمداران اجازه می‌دهد با مشارکت در پروسه‌ی حق طلبی و حمایت از جوامع خود زنده بمانند.

مروان معاشر، معاون رئیس موسسه موقوفه کارنگی برای صلح بین المللی می‌گوید: یکی از مشکلات لبنان این است که فساد در آن به صورت دموکراتیک اعمال می‌شود و نه توسط یک دیکتاتور. این تمام چیزی است که در لبنان شاهد هستیم. وی در سخنان اخیر خود گفت: هر فرقه در لبنان یک بخش اقتصادی را در اختیار دارد که آن را طوری اداره می‌کند که فرقه‌ی خودش را راضی نگه دارد.

 

 

در واقع، بخش زیادی از مشکلات لبنان از اواخر سال ۲۰۱۹ به وجود آمد. وقتی اعتراضات سراسری به دلیل تلاش دولت برای وضع مالیات بر تماس‌ها در واتس اپ فوران کرد. این اعتراضات باعث تعطیلی دو هفته‌ای بانک‌ها شد و سپس کنترل سرمایه‌های غیررسمی مبنی بر برداشت ارز یا نقل و انتقال دلار محدود شد. لیره لبنان در اثر کمبود ارز خارجی، ۸۰ درصد از ارزش خود را در بازار سیاه از دست داد و قیمت کالا‌های اساسی شامل مواد غذایی و کالا‌های دیگر نیز افزایش خیره کننده‌ای داشتند. پس انداز‌ها ارزش شان را از دست دادند و بسیاری را در فقر ناگهانی فرو بردند.

ما‌ها یحیا، مدیر مرکز خاورمیانه کارنگی نوشت: فروپاشی لبنان نمایانگر سقوط حماسی با تأثیر نسلی است. او تصریح کرد: ستون‌هایی که در طولانی مدت لبنان را سر پا نگه داشته بود، در حال فروپاشی است. از جمله می‌توان به آزادی‌های علائم تجاری، توریسم و خدمات مالی اشاره کرد که در حال فروپاشی هستند و به از بین بردن طبقه متوسط نیز منجر شده اند.

اگر لبنان را به حال خودش واگذار کنیم و کمک هایمان را از این کشور دریغ کنیم، ظرف چند ماه با کشوری روبرو خواهیم بود که دیگر نمی‌تواند نیاز‌های شهروندان خود را مانند سوخت، برق، اینترنت یا حتی مواد غذایی اساسی تأمین کند.

در حال حاضر، نشانه‌هایی دیده می‌شود که این کشور به سمت بحران گرسنگی در حال حرکت است. ترس از فروپاشی در حوزه‌ی امنیت واقعی است. قدرت خرید یک سرباز معمولی از حدود ۹۰۰ دلار به ۱۵۰ دلار در ماه کاهش یافته است. به همین ترتیب، کارمندان بخش دولتی نیز شاهد کاهش حقوقشان هستند. برخلاف بحران‌های قبلی که در آن‌ها ملل ثروتمند نفتی عرب با کمک اهدا کنندگان بین المللی به ساحل نجات رسیدند، در حال حاضر لبنان تنها است.

نه تنها کشور‌های جهان که با بحران‌های اقتصادی روبرو هستند، بلکه دوستان سنتی لبنان نیز دیگر مایل نیستند به کشوری که در فساد غوطه ور است، کمک کنند. به ویژه پس از آنکه دولت در ماه آوریل نسبت به بدهی‌های خود غفلت کرد.

تنها امید لبنان برای نجات، صندوق بین المللی پول است، اما ماه‌ها مذاکره با این نهاد بین المللی نتیجه‌ای نداشته است. وزیر امور خارجه فرانسه در سفر اخیر خود به بیروت به وضوح مطرح کرد، تا وقتی که اصلاحات در این کشور انجام نشود، کمکی به لبنان صورت نمی‌گیرد. وی تکرار کرد: به ما کمک کنید تا به شما کمک کنیم!

به نظر می‌رسد، گوش سیاستمداران لبنان به این حرف‌ها بدهکار نیست. آنان نمی‌توانند در مورد میزان خسارات دولت توافق کنند و اصلاحاتی را به منظور پایان دادن به فسادی که از آن سود می‌برند، انجام دهند.

تجزیه کامل لبنان منطقه وسیع تری را تهدید می‌کند و به طور بالقوه می‌تواند منجر به خلأ‌های امنیتی‌ای شود که توسط افراطیون مورد سوء استفاده قرار خواهد گرفت.

 

 

مونا یعقوبیان، مشاور ارشد معاون رئیس بخش خاورمیانه و آفریقای موسسه صلح ایالات متحده در روزنامه هیل که در واشنگتن استقرار دارد، گفت: بحران در لبنان می‌تواند جریان جدید پناهندگان به اروپا را تحریک کند و آشفتگی‌های بیشتری را به وجود بیاورد. از سوی دیگر، قوس ناپایداری از سوریه و عراق گسترش می‌یابد و پیامد‌های منفی برای متحدین ایالات متحده در منطقه دارد.

او استدلال می‌کند که با توجه به مشکلات موجود، ایالات متحده قادر به چشم پوشی از فروپاشی قریب الوقوع لبنان نیست. واقعیت این است که لبنان به سرعت در حال پیشروی به سمت بدترین حالت ممکن و در حال تبدیل شدن به یک کشور ناکام در شرق مدیترانه است.