نگاه رسانه به زن هنوز سنتی و جنسیتی است

رویداد۲۴ ، محترم یوسفی- عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت معتقد است وقتی نگاه جنسیتی به زن، در سطح رسانه‌های اثرگذاری همچون سینما و رسانه ملی وجود داشته باشد، نمی‌توان انتظار داشت این رسانه‌ها بتوانند نگاه جنسیتی جامعه به زن را اصلاح کنند. 

 رسانه‌های کشورمان تا چه حد در بازنمایی هویت واقعی زنان موثر بوده‌اند؟ 

زنان در جامعه ما به دلیل پیشینه تاریخی، نگاه مذهبی- سنتی که به مقتضیات زمانه امروز وقعی نمی‌گذاشته و تبعیض‌های مختلفی که بخشی از ان مسئول فرهنگ ایرانی است، از یک عقب ماندگی جدی تاریخی در عرصه‌های مختلف هویتی، عملکردی، کارکردی و جایگاه رنج می‌برند. این بحثی است که طبیتا در سال‌های اخیر و بویژه پس از انقلاب مطرح شده؛ البته برای احیای هویت و جایگاه تاریخی زن تلاش‌های خوبی هم از نظر معرفتی و هم به لحاظ عملیاتی انجام شده تا زن در عرصه‌هایی متناسب با شانش قرار بگیرد و بتواند دوشادوش مرد در تمام عرصه‌ها حضور داشته باشد. اما با همه این تفاسیر هنوز یک شکاف جدی در این حوزه وجود دارد یعنی الان ما بعد از گذشت نه دوره از انتخابات مجلس امسال در دهمین دوره انتخابات مجلس شاهد افزایش تعداد نمایندگان زن و استقبال گسترده از ان بودیم و می‌توان گفت که این رشد حضور زنان در مجلس ما برای اولین بار است که اتفاق می‌افتد. 

واقعیت ان است که رسانه‌ها در این مدت در اعاده اینجایگاه و شناسایی ان تلاش خوبی داشتند که یک بخشی از ان به رسانه‌های مکتوب و فضاهای مجازی و یک بخش دیگرهم به حضور فعال خبرنگاران و روزنامه نگاران زن در این حوزه برمی گردد؛ به گونه‌ای که در هر پایگاه خبری یا روزنامه‌ای یا سایتی شاهد هستیم که تعدادی از مجموعه و پرسنل ان را بانوان تشکیل می‌دهند و در برخی موارد گاهی حتی حضور بانوان بیش از مردان است بنابراین همین تلاش‌های کم و بیشی که صورت گرفته اثرگذاری رسانه‌ها را در تحولات حوزه بانوان پررنگ کرده است و موجب شده رسانه‌ها نقش موثر و مفیدی داشته باشند. 

قطعا بسیار موثرند. امروزه رسانه‌ها به عنوان یک واقعیت بی‌بدیل و بی‌نظیری نقش موثری در ساختن هنجار‌ها و فرهنگ‌ها و نهادینه کردن باور‌ها و بینش‌ها ایفا می‌کنند. طبیعی است در حوزه مسایل زنان نیز از همین توان بالقوه برخوردارند و می‌توانند این نقش افرینی را با به کار گیری دو مکانیزم در دستور کار قرار دهند؛ یکی مربوط به حضور خود بانوان در درون رسانه‌ها اعم از مکتوب و مجازی و تصویری است و دیگری، تولید محتواهایی هدفمند با هدف فرهنگ سازی و تغییر نگاه و بینش مردم به جایگاه انسانی زن. 

متاسفانه هنوز نگاه کارگردانان و فرهنگ سازان ما متاثر از‌‌ همان نگاه سنتی و تاریخی است که نسبت به زن وجود دارد و زن را دارای توان کمتر می‌داند؛ سایه این نوع نگاه هنوز در فیلم‌ها و سریال‌های ما وجود دارد. این بدان معناست که رسانه‌های اثرگذاری مثل سینما و رسانه ملی خودشان هنوز به نتوانسته‌اند آن نگاه سنتی را تغییر دهند. در این شرایط چطور می‌توان انتظار داشت این رسانه‌ها بتوانند نگاه جامعه را اصلاح کنند؟ 

به نظر من برای اصلاح این نگاه ما باید به معرفی زنان موفق و الگو بپردازیم؛ همچنانکه در حوزه محیط زیست خانم دکتر ابتکار از همه افرادی که در این حوزه ایفای نقش کرده‌اند موثر‌تر عمل کرده است؛ یا در عرصه فیلم سازی خانم تهمینه میلانی با سوژه‌های اجتماعی توانسته بسیار موفق عمل کند. لذا باید زنانی که توانمندی‌های فوق العاده در عرصه‌های مختلف فن اوری، علمی، پزشکی و فنی دارند را شناسایی و به جامعه معرفی کنیم. این موجب می‌شود نگاه‌ها به تدریج نسبت به زنان تغییر کرده و به یک نگاه انسانی تبدیل شود، نه یک نگاه جنسیتی. همچنین باید زنان را با حقوقشان اشنا کرد، یعنی گاهی در زمینه حقوقی که زنان دارند اطلاع رسانی و فرهنگ سازی لازم صورت نمی‌گیرد. مثلا در زمینه اشتغال و جذب نیرو گاهی ممکن است یک زن ذهنیت‌اش این باشد که اگر مردی متقاضی یک شغل باشد، یک خانم برای تصدی آن شغل جایی ندارد. در حالی که قوانین استخدامی هیچ مرزبندی قائل نشده است،‌‌ همان طور که در تحصیلات و کنکور مرزبندی وجود ندارد. به نظر من زنان خودشان هم باید با حقوقشان بیشتر اشنا شوند. معرفی الگوهای موفق، تحت عنوان نمونه و اسوه می‌تواند زنان را ترغیب کند. در مجموع‌‌ همان بحث فرهنگ سازی و توجه دادن به این موضوعات است که حائز اهمیت است. 

بله، متاسفانه تا حدودی. متاسفانه در سطح جامعه این نوع نگاه به زن، بسیار فراگیر است. این در حالی است که حتی در اموزه‌های دینیمان اصلا جنسیت و مذکر و مونث بودن، موضوعیت ندارد؛ خطاب‌های قران خطاب‌های انسانی است و با عبارات یا ای‌ها الانسان، یا ای‌ها المومنون است و ادبیات تفکیکی وجود ندارد. 

به هر حال یکی از ابزارهای اگاهی بخشی و فرهنگ سازی برگزاری چنین نشست‌ها و جشنواره‌هایی است که البته باید برگزاری این چنین نشست‌هایی بامحتوا و کیفیت بالا باشد؛ اگر صرفا به گردهمایی گروهی کار‌شناس و صاحب نظر اکتفا شود، نمی‌تواند خروجی موثری داشته باشد. باید از اساتید برجسته و صاحب نام و در عین حال دارای ایده و حرف دعوت شود. اگر بحث دریافت مقالات است، سطح و کیفیت مقالات باید بالا باشد. سعی شود تنها به عنوان و اسم اکتفا نشود.