نگرانی والدین از آموزش مجازی/ از دلشوره مومو تا کانال مثبت ۱۸

رویداد۲۴  تا قبل از اینکه سر و کله «کرونا» به کشور باز شود، از نظر تربیتی موبایل و تبلت دادن به دانش‌آموزان، مورد پذیرش نبود؛ مطالب متعددی منتشر می‌شد مبنی بر خطراتی که دنیای این وسیله ارتباطی برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کرد اما بعد از ورود کرونا به کشور، ورق برگشت و حالا نه تنها موبایل داشتن برای کودکان و نوجوانان مذمت نمی‌شد بلکه گلایه‌ها و نگرانی از نداشتن موبایل مطرح بود.

حالا دیگر نه تنها جایگاه و اهمیت موبایل و تبلت در آموزش تغییر کرده است بلکه به سطح و جایگاه مدرسه رسیده است. به قول وزیر آموزش و پرورش، «اگر یک تبلت در دسترس باشد می‌تواند برای یک دانش‌آموز، یک مدرسه باشد».

در اسفند سال گذشته و در همان روزهای اول ورود کرونا به کشور، برای پیشگیری از شیوع این بیماری، مدارس تعطیل شد و مسؤولان دستگاه تعلیم و تربیت به دنبال راهی برای تداوم آموزش بودند؛ اولین گام در این مسیر، آموزش‌های تلویزیونی بود اما این آموزش‌ها کافی به نظر نمی‌رسید و همین موضوع باعث شد برخی معلمان دست به کار شوند و با ایجاد گروه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی به آموزش دانش‌آموزان خود بپردازند.

ورود پراکنده معلمان به آموزش از طریق فضای مجازی، مسؤولان آموزش و پرورش را به فکر ایجاد پلتفرمی انداخت تا آموزش مجازی را تحت آن اجرا و کنترل کند؛ این فکر سرانجام به ایجاد شبکه آموزشی دانش‌آموز(شاد) ختم شد؛ شبکه‌ای که در 21 فروردین 99 رونمایی شد و از ابتدای اردیبهشت، فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

آموزش و پرورش عنوان می‌کرد که تمام مدارس از این شبکه استفاده کنند؛ اما امکانات این شبکه زیاد نبود؛ ضمن اینکه سرعت اینترنت و کندی برنامه هم مشکلی بود که استفاده از «شاد» را سخت می‌کرد اما استفاده از «شاد» در سال گذشته، زمان زیادی را نبرد چرا که به پایان سال تحصیلی زمان زیادی نمانده بود.

برای سال تحصیلی جدید، بررسی فنی روی سامانه «شاد» انجام شد و امکانات جدید برای آن طراحی شد و در نهایت 13 شهریور، از نسخه جدید آن رونمایی شد که زیباسازی و بازطراحی رابط کاربری، احراز هویت و اعطای نقش به کاربران، حضور و غیاب، ارتباط زنده یک طرفه، پخش زنده کلاس، تماس صوتی درون اپلیکیشن، تماس تصویری درون اپلیکیشن، تکالیف دانش‌آموزان، آزمون‌ساز، شاد، ایجاد پروفایل دانش‌آموز(کارپوشه)، شادینو، نظرسنجی، شاد نما، کلاس بندی و سامانه تیکتینگ شاد از جمله امکانات جدید آن است.

وزیر آموزش و پرورش نهم مهر درباره تولد شاد و تغییرات آن، گفت: «شاد اولیه چیزی شبیه پیام‌رسان بود که امکان انتقال پیام صوتی و تصویری بین معلمان و دانش‌آموزان بود؛ اما شاد در فاصله بهار و تابستان گذشته تقویت شد، ارتباط تعاملی زنده برقرار شد و امکان ارتباط بین معلم و دانش‌آموزان برقرار شد؛ بعضی روزها تا ۳۰۰ هزار ارتباط زنده روی شاد داریم که نشان می‌دهد کلاس‌ها فعال است».

بیشتر بخوانید: بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دانش‌آموز محروم از شاد/ دانش آموزان آسیب ببینند مجلس برخورد سختی خواهد کرد

وی ادامه داد: «همان سال گذشته وقتی مدارس تعطیل شد، معلمان به سمت پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی رفتند و آموزش را انجام می‌دادند؛ اقدام خوبی بود اما یک اشکالی داشت که ما نمی‌دانستیم چه اتفاقی در حال افتادن است».

حاجی‌میرزایی با بیان اینکه سامانه شاد یک سامانه منحصرا آموزشی است، افزود: منحصرا ارتباط بین معلم، دانش‌آموزان و مدیر مدرسه است؛ یک فضای عمومی دارد که والدین هم می‌توانند وارد شوند و به محتوای آموزشی دسترسی داشته باشند و برخی از فعالیت‌های پرورشی و جشنواره‌هایی که روی آن بارگذاری می‌شود را استفاده کنند اما هر دانش‌آموز که وارد می‌شود باید کد ملی‌اش را بزند و احراز هویت شود؛ وقتی احراز هویت شد، در کلاس خودش می‌نشیند». 

پای درددل والدین نشستیم که ببینیم مشکل آموزش‌های مجازی چیست؟ آقای سعیدی پدر یک دانش‌آموز پایه هفتمی به خبرنگار فارس، اظهار کرد: «برای استفاده از «شاد»، دخترم همیشه گوشی مرا می‌گیرد. ساعت کلاسش عصر است اما همیشه به دنبال گوشی من است. وقتی می‌پرسم که چه کار می‌کنی، می‌گوید درس دارم یا کار دارم و من نمی‌دانم که دقیقا چند ساعت باید گوشی به دستش بدهم».

وی ادامه داد: «نکته مهمتر اینکه، وقتی گوشی تلفن و اینترنت در اختیار فرزندم هست یعنی می‌تواند به هر بخشی از گوشی سرک بکشد و اطلاعات او از گوشی من، بیشتر از خودم است. اگر واقعا او از این روش، درس یاد بگیرد، مشکلی ندارم اما نگرانش هستم. دختری که در سن بلوغ است، با تلفن همراه و دنیای ناشناخته آن، ممکن است آسیب ببیند».

مادر دانش‌آموز کلاس پنجم هم در خصوص حضور فرزندش در شبکه «شاد»، گفت: «ما هنوز با شاد مشکل داریم و سرعت دانلود فایل‌ها کند است، به همین دلیل، بچه های کلاس در اپلیکیشن خارجی حضور دارند».

وی افزود: «از طرف دیگر، احساس می کنم که از آموزش مجازی، فرزندم، چیز زیادی یاد نمی‌گیرد؛ با این اوضاع و احوال کرونا هم که نمی‌توانیم آنها را به مدرسه بفرستیم؛ واقعا فکر می کنم با این اوضاع، امسال هیچ چیزی یاد نگیرد. نکته دیگر هم این است که روش تدریس درس ها تغییر کرده است و با این روش، ما نمی توانیم به فرزندانمان کمک کنیم و این موضوع خودش به مشکل دیگر تبدیل شده است».

مادر دانش‌آموز پایه سوم درباره آموزش مجازی اظهار کرد: «هر چند که می‌ترسم از اینکه فرزندم را به مدرسه بفرستم اما اگر مدرسه باز باشد و کلاس‌ها دایر شود، مشکلی ندارم اما مدرسه فرزندم تعطیل است و آموزش‌ها فقط مجازی است و خب ما هم استقبال کردیم».

وی ادامه داد: «خودم با فرزندم درس کار می‌کنم و نگرانی از این بابت ندارم اما نگرانی اصلی من، از خانه نشینی اوست. این روزها احساس می‌کنم که فرزندم افسرده شده است. فکر می کنم اگر این روند ادامه پیدا کند، باید برایش فکری کنم. اکثر خانواده‌ها یک فرزند دارند و زندگی آپارتمان نشینی هم موجب می شود که بچه ها هیچ تحرکی هم نداشته باشند و این موارد تماما خطرساز است».

خانم سهرابی مادر دانش‌آموز کلاس پنجم، نگرانی بیش از دنیای مجازی دارد و گفت: «همه ساعات فرزندم در تبلت می‌گذرد. یا درس می خواند و یا بازی می کند. مدام یک گوشه نشسته و سرش توی تبلت است و این موضوع نگران کننده است. اصلا نمی دانم چه می کند. نه از بازی‌ها سر در می‌آورم و نه متوجه می‌شوم که کدام سایت را باز می‌کند اما یکبار برادرم که به حالت دوستانه، تبلت را از او گرفته بود، می گفت که چرا باید در تبلت پسرت، فیلترشکن نصب باشد؟».

وی ادامه داد: «چطور باید در اختیار فرزندم وسیله‌ای باشد که من به عنوان مادرش نتوانم او را رصد کنم. این روزها که بحث‌هایی مانند چالش «مومو» مطرح می‌شود، نگرانی من صد چندان شده است و می‌ترسم که فرزند من هم گرفتار شود. می‌ترسم اتفاقی بیفتد و من نتوانم کاری کنم».

اما مادر دانش‌آموز کلاس اول دبستان، دل پُرتری دارد و گفت: «قبل از اینکه مدارس استان تهران تعطیل شود، فرزندم دو روز در هفته آن هم یک ساعت به مدرسه می‌رفت. اصلا این یک ساعت چیزی نیست. بچه کلاس اولی اگر به مدرسه نرود که چیزی یاد نمی گیرد. به حرف ما هم که گوش نمی‌کند. سختش است که درس بخواند».

وی اضافه کرد: «وقتی بچه‌ای از کلاس اول، درس را یاد نگیرد، در آینده هم چیزی نخواهد آموخت و این موضوع واقعا نگران کننده است و باید فکری کرد. هنوز فرزندم نتوانسته با معلمش خو بگیرد و دلیل این موضوع هم زمان کم در مدرسه است. حتی فیلم‌هایی که معلم از خودش می‌گیرد و درس می‌دهد را هم نمی‌بیند».

پدر دانش‌آموز سوم دبیرستانی به دغدغه کنکور اشاره کرد و اظهار داشت: «سال گذشته که بچه ها هر چه یاد گرفته بودند هم با تعطیلات فراموش کردند و امسال که سال حساسی برای آنهاست، باید فکری برایشان کرد؛ با آموزش مجازی که نمی‌توان درس خواند».

وی ادامه داد: «برای اینکه بتوانم کمک به یادگیری فرزندم کنم، معلم خصوصی برایش گرفتم که معلم خصوصی هم مبالغ بالایی می گیرد. حالا ما یک معلم ارزان پیدا کردیم ولی معلم فرزندم که هزینه‌اش بالا هم نیست، جلسه‌ای 50 هزار تومان می‌گیرد؛ خودتان حساب کنید روزی 50 هزار تومان برای یک ساعت، در ماه چقدر می‌شود؟».

مادر یک دانش‌آموز پایه ششم دبستان، نگرانی بیشترش از سایت‌ها و کانال‌های نامناسبی است که بچه‌ها در کنار استفاده از «شاد» به سراغشان می‌روند و گفت: «مگر قرار نبود که سایت‌های سفید رایگان در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد پس چه شد؟ مگر قرار نبود که سیمکارت دانش‌آموزی به خانواده‌ها بدهند، پس چه شد؟ نمی‌شود که بچه را وارد دنیای خطرناک مجازی کرد و بعد رهایش بکنیم؟ می‌بینم فرزندم در کانالی جذب شده است که +18 است، چند بچه در چنین کانال‌هایی عضو می‌شوند؟».

وی افزود: «خیلی از خانواده‌ها اطلاعاتی درباره فضای مجازی ندارند، این خانوادها فکر می کنند که فرزندشان در حال درس خواندن است اما ای دل غافل که در حال تماشای فیلم یا خواندن مطلبی است. ببینید در اینستاگرام چه مطالب متعدد و حتی مستهجن وجود دارد و حتی فیلتر هم نیست. خب بچه وقتی وارد آن می شود، ساعت ها در گردش است و بسته اینترنتی را تمام می‌کند؛ می دانید خانواده‌ها چقدر هزینه اینترنت می‌دهند؟».

سرهنگ علی‌محمد رجبی رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه که باید امنیت و حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی حفظ شود، اظهار داشت:‌ «کودکان و نوجوانان به واسطه سن کم و عدم تسلط و آگاهی و دانش کافی در فضای مجازی می‌توانند قربانی آسیب‌ها و تهدیدات شوند؛ برای حفظ امنیت و حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی باید راهکارهای پیشگیرانه‌ای را لحاظ کرد؛ از جمله اینکه تنظیم امنیتی و حریم خصوصی دستگاه‌هایی که در اختیار کودکان است را فعال کرده و آنها را بررسی کرد».

وی ادامه داد: «والدین باید برای استفاده کودکان از فضای مجازی قانون گذاشته و به صورت دوره‌ای و با استفاده از نرم‌افزارهای مانیتورینگ بر فعالیت کودکان نظارت داشته باشند؛ محدود کردن دسترسی کودکان به تصایر خصوصی و مراقبت در ارسال تصاویری که در فضای مجازی منتشر می‌کنند از جمله دیگر راهکارهای حفظ امنیت کودکان در فضای مجازی است».

 وزیر آموزش و پرورش برای ایمن شدن فضای مجازی، وعده‌هایی داده بود و قرار بود با سیمکارت ایمن دانش‌آموزی، این فضای امن ایجاد شود اما تاکنون خبری نشده است؛ با این حساب، وزارت آموزش و پرورش برای رفع نگرانی والدین چه برنامه‌ای را در پیش گرفته است؟ در گزارش‌های بعدی به این موضوع می‌پردازیم.