برجام و تحریمها؛ انتخابات ۱۴۰۰ چقدر در محاسبات بایدن دخیل است؟
رویداد۲۴ لیلى نقولا در المیادین نوشت: در قالب پالس‌های واضحی مبنی بر تمایل بایدن برای بازگشت به توافق هسته ای، وی تصریح کرد که خروج ترامپ از توافق هسته ای، یک اشتباه بود و ترامپ به جای اینکه به دنبال جلوگیری از فعالیت‌های هسته‌ای ایران باشد یا در اثر فشار‌ها ایران را وادار به بازگشت به میز مذاکره کند، با سیاست‌های خود باعث شد ایران به سمت چشم پوشی از تعهدات بین المللی خود حرکت کرده و غنی سازی اورانیوم را افزایش دهد.
عملا، با شرط ایران در مورد رفع تمام تحریمها برای پذیرفتن بازگشت به توافق هسته ای، می‌توان از سه گزینه صحبت کرد:
-گزینه اول: اینکه بایدن منتظر نتیجه انتخابات 1400 ایران باشد، همانطور که ایرانی‌ها منتظر نتایج انتخابات امریکا بودند، به این ترتیب، بایدن می‌تواند پس از انتخابات ایران تصمیم بگیرد، چرا که منطقی نیست به دولت حاکم فعلی در ایران که قرار نیست در قدرت باقی بماند امتیاز‌هایی بدهد.
-گزینه دوم: بایدن به سرعت به توافق هسته‌ای بازگردد، تا بتواند از رفع تحریمها و بازگشت به توافق، برای تاثیرگذاری در نتایج انتخابات ایران استفاده کند.
-گزینه سوم: سیاست «گام به گام» را در پیش بگیرد، یعنی در مرحله اول، قبل از انتخابات، به تدریج به سمت رفع تحریمها حرکت کند، تا در دوره پس از انتخابات، به مذاکرات برسد.
بیشتر بخوانید: آیا جهان می تواند به آمریکای جو بایدن اعتماد کند؟
عملا، شرایط برای بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ پیچیده بوده و به اوضاع بین المللی و منطقه‌ای بازمی گردد، که مهمترین آن‌ها به این قرار است:
۱- شرایط انتخابات اینده ایران، که هر امر داخلی یا خارجی می‌تواند از سوی نامزد‌های انتخاباتی مورد استفاده قرار گیرد. ترور دانشمند هسته‌ای ایران، موجی از انتقادات داخلی را متوجه دولت اصلاح طلب کرد و برخی توافق هسته‌ای و دادن اجازه به اژانس برای مصاحبه با فخری زاده را در ترور وی سهیم دانستند، اما مسئولان دولتی به شدت این مساله را رد می‌کنند و می‌گویند فخری زاده مصاحبه ای با کارمندان آژانس نداشته است.
برای مثال، آمدن بایدن به کاخ سفید در ایالات متحده و رفع تحریمها از سوی او، موضع اصلاح طلب‌ها را در انتخابات آینده تقویت می‌کند، در حالی که وضع شروطی مثل مذاکره در مورد موشک‌های بالستیک ایرانی و باقی ماندن تحریمها، یعنی بقای بحران اقتصادی و اجتماعی، اصولگرایان را به سمت استفاده از شرایط به نفع خود در انتخابات بعدی سوق می‌دهد.
۲-موضع اسرائیل که بر دولت بایدن فشار می‌آورد تا در موضوع ایران چشم پوشی نکند و از فشار‌های شدیدی که ترامپ به ایران وارد نموده استفاده کرده و ایران را وادار به امتیاز دهی در پرونده موشک‌های بالستیک، کاهش نفوذ منطقه‌ای و حمایت از حزب الله و حماس ... کند.
این موضع اسرائیل، پژواک زودهنگام خود را در صحبت‌های وزیر خارجه آلمان یافته است، که توافق هسته‌ای با ایران را کافی ندانسته و خواستار قرار گرفتن برنامه‌های بالستیک و نقش منطقه‌ای ایران در این توافق شده است. ضمن اینکه وی بر نظر مشابه همتایان فرانسوی و بریتانیایی خود در این باره تاکید نموده است.
۳-موضع کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مورد حمایت اسرائیل براساس منافع مشترک و توافق‌های عادی سازی که وضع دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس را با هر دولت آینده آمریکا، تقویت می‌کند، چرا که این کشورها بهانه نگرانی امنیتی در برابر موشک‌ها و سلاح و نیرو‌های نیابتی ایران را مطرح می‌کنند.
بر این اساس، دولت بایدن خود را مجبور به موازنه بین این فشار‌ها می‌یابد، بویژه در سایه شرایط سخت انتخاباتی که اصلاح طلب‌ها با آمدن ترامپ و خروج او از توافق هسته‌ای تجربه کردند و نشانه واضح آن، در انتخابات مجلس سال ۲۰۲۰ ایران و پیروزی اصولگرایان در آن، نمودار شد.
بر این اساس، در بررسی گزینه‌های موجود در برابر بایدن، پیش بینی می‌کنیم که دولت آینده آمریکا اصل «گام به گام» را انتخاب کند، به نحوی که:
-مذاکره برای بازگشت به توافق هسته‌ای را تا پس از انتخابات ۲۰۲۱ ایران به تاخیر اندازد و تحریم‌های جدیدی که ترامپ وضع کرده است را به صورت تدریجی برطرف کند.
-به سمت رفع برخی تحریم‌های مربوط به حوزه بهداشت حرکت کند، تا با تلاش‌ها برای مبارزه با کرونا با انگیزه‌های انسانی همکاری کند، آنچه که به نفع جامعه ایران است، اما این مهم، در مقابل تعهد ایران برای توقف افزایش غنی سازی اورانیوم و بازگشت به برخی شروط توافق سال ۲۰۱۵ خواهد بود.
-برخی تحریم‌هایی که ترامپ برای چانه زنی در مرحله آینده اعمال کرد، باقی بماند، چرا که پس از انتخابات از آن‌ها برای بازگشت به مذاکره در خصوص توافق هسته ای، استفاده می‌شود و نتایج آن، به قدرت مذاکره ایران و اوراقی که در اختیار دارد، در مقابل فشار‌های کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و اسرائیل و توزیع نقش‌ها بین آمریکا و اروپا، مرتبط خواهد بود.
