فروشگاههای زنجیره ای ایران در عراق و ونزوئلا چه می کنند؟
رویداد۲۴ یکی از جلوههای مهم حفظ قدرت سیاسی در کشور، ایجاد قدرت اقتصادی است. قدرتهای سیاسی همواره علاقهمند هستند که برای حفظ تداوم خود، قدرت اقتصادی شکل دهند و به وسیله قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی خود را حفظ کنند. در دورههای پیشین، اگرچه اقتصاد ایران ظرفیت وجود بانکهای بسیار را نداشت، اما از بانکها به عنوان یک پایگاه اقتصادی قوی برای حفظ قدرت سیاسی برخی جریانها بهرهها برده شد، بانکهایی که بهواسطه وجود برخی اشخاص صاحبنفوذ و نهادهای قدرتمند در پشتپرده در کانون توجه قرار گرفتند و اینگونه بانکها با ایجاد شرکتهای اقماری سودهای غیرعملیاتی نشان دادند و با تخلفات باطنی و نه ظاهری، واماندگی خود را عقب انداختند. از سوی دیگر، با اعمال تحریمهای پیدرپی به پیکره بانکها و اقتصاد ایران، قدرتهای سیاسی، قدرت اقتصادی را در بخش دیگری جستوجو کردند.
سود در نظام توزیع بود از آن جهت که آخرین حلقهای است که از اعمال تحریمها آسیب خواهد دید، پس برخی نهادهای قدرتمند ایران، با نفوذ در این بخش، قدرت اقتصادی را بهگونهای دیگر و با توسعه فروشگاههای زنجیرهای در ید خود نگه داشتند. اگرچه جامعه قدرتمند و بانفوذ اصنافیها به جهت تضاد منافع با فروشگاههای زنجیرهای، سنگاندازیها کردند تا فروشگاههای زنجیرهای در اقتصاد ایران جان نگیرد، اما با شکلگیری اتحادیه کشوری فروشگاههای زنجیرهای تحت نظارت اتاق اصناف ایران، رسما توسعه فروشگاههای زنجیرهای کلید خورد؛ فروشگاههایی که گاه مامن خوبی هم برای برخی سیاسیون شد.
ماجرای یک فروشگاه زنجیرهای
اخیرا فیلمی در شبکههای اجتماعی از یکی از همین فروشگاههای زنجیرهای پخش شده که بار دیگر موضوع این فروشگاهها را بر سر زبانها انداخته است؛ فیلمی از گرانفروشی. در گزارش پخششده از صداوسیما که در شبکههای اجتماعی بازتاب داشته است بازرسان تعزیرات و اتاق اصناف اعلام میکنند که این فروشگاه به صورت سازمانیافته، قیمت کالاها را بالاتر از نرخ اصلی درج میکند و بعضا حتی پس از اعمال تخفیف نیز، مبلغ بیشتری نسبت به قیمت درجشده بر روی کالا از مشتریان دریافت میکند! با اینکه در گزارش به نام این فروشگاه اشاره نشده است، این در حالی است که این فروشگاه زنجیرهای با توجه به تعداد بالای شعب خود در بسیاری از محلات شهر در تهران و شهرستانها؛ کالاهای عرضهشده را در حجم بسیار بالا و با تخفیفهای کلان از تولیدکنندگان کالا، تهیه و در شعب خود توزیع میکند و قاعدتا باید این کالاها را طبق شعارِ خود (فروشگاههای همواره تخفیف)، با قیمتهایی به مراتب پایینتر از نرخ درجشده روی کالاها، عرضه کند. اما درمورد برخی فروشگاههای زنجیرهای شائباتی وجود دارد. برخی فروشگاهها مثل الف- ک که ظاهرا زیرمجموعه یک گروه صنعتی است و به واسطه نزدیکی مدیرعامل این گروه صنعتی با یکی از چهرههای شاخص و فعالیت پیشین برخی ارکان اصلی این گروه در همان ساختارها، مسائلی پیرامون حمایت از آنها مطرح میشود.
در پی اعتراض اصناف و نمایندگان مجلس به توسعه بیرویه فروشگاههای زنجیرهای در شهرستانها، به دستور محمد شریعتمداری وزیر وقت صمت، بازرسی از اتحادیه کشوری فروشگاههای زنجیرهای انجام شد. در آن زمان حضور بازرس ویژه وزیر صنعت و معدن در این اتحادیه به حدی خبرساز شد که در نهایت منجر به صدور بخشنامهای از سوی وزارت صنعت علیه این اتحادیه شده و محدودیتهایی برای اتحادیه در نظر گرفته شد. در بند ۶ نامه شریعتمداری وزیر وقت صنعت آمده بود: «کلیه وجوهی که از سوی اتحادیه کشوری فروشگاههای زنجیرهای تحت عنوان بازدید فنی دریافت شده به واریزکنندگان مسترد گردد و بیتفاوتی و تخلف در مقابل این تبعیض به علاوه عدم رعایت ماده «۲۴» قانون نظام صنفی در اولین جلسه هیات عالی نظارت مورد رسیدگی قرار گیرد.» به نظر با تغییر وزیر صمت، اکثر بندهای این بخشنامه در هیات مقرراتزدایی ابطال شد، اما اگرچه بند ۶ نامه کماکان به قوت خود باقی است، اما به ادعای تخلف هیاتمدیره رسما رسیدگی نشد. مشخص نشد که این شرکت بابت چند شعبه به چه میزان حق عضویت میپردازد و عدهای این مهم را تاکنون به عنوان یک تبعیض میدانند.
بیشتر بخوانید: امپراتوری فرزندان ولایتی از ملک ۱۰۰۰ متری سعدآباد تا برجسازی در ترکیه/ گرگهای وال استریت ایران را بشناسید
فروشگاههای زنجیرهای ایران در عراق؟
پس از انتشار اخبار افتتاح ۵۰ شعبه یک فروشگاه زنجیرهای در عراق از قول ریاست اتحادیه فروشگاههای زنجیرهای، نگاهها بار دیگر به سمت یک گروه صنعتی جلب شد، گروهی که توانسته بود در شرایط حساس منطقه، با قامت یک فروشگاه در خاک عراق حاضر شود؛ اگرچه هیچگاه مقامات عالیرتبه از این فروشگاه و حضور کالاهای ایرانی در این فروشگاه به صورت رسمی رونمایی نکردند. البته گفته میشود این گروه صنعتی علاوه بر الف- ک، فروشگاههای زنجیرهای دیگری با برندهای هایپرفامیلی، سورنا، گندم یا امیرا در خاک عراق در اختیار دارد که در بازار فعالیت دارند.
سیدحمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق درباره فعالیت فروشگاه زنجیرهای در عراق به «آرمان ملی» میگوید: صاحبان کار نخواستند تا اطلاعاتشان را برای ملاحظاتی اعلام کنند. ولی بالاخره ۴۰- ۵۰ تا شعبه راه انداختند و کار خوبی هم هست. هرچه قدر ما بتوانیم به مصرفکننده عراقی نزدیک شویم قطعا به نفع صادرکننده ایرانی است. مهم این است که این کار شروع شده و بقیه نیز میخواهند وارد این بازار بشوند.
وی درباره اینکه آیا محصول ایرانی نیز در این فروشگاه عرضه میشود؟ اظهار داشت: کالاهای ایرانی هم عرضه میشود ولی سعی میکنند که ترکیبی باشد تا حساسیت در این ارتباط ایجاد نشود. حسینی درباره اینکه این فروشگاه به نام ایران ثبت شده است، پاسخ میدهد: نه این شرکت به نام شرکت عراقی ثبت شده است. این عضو اتاق بازرگانی درباره اینکه اگر محصولات ایرانی آنچنان در فروشگاه عرضه نمیشود این حضور در خاک عراق چه منافعی برای ایران دارد؟ میگوید: یک بخش خصوصی کار تجاری میکند اینکه ما تجربهای در کار خردهفروشی در بازار عراق داشته باشیم خودش یک تجربه بسیار خوبی است.
عراقیها شبکه توزیع ندارند این فروشگاه یک قدم جلوتر هم رفته است به جای اینکه شبکه توزیع راه بیندازد وارد بحث خردهفروشی شده است. بههرحال اینها تصور میکنند اگر این فروشگاه به نام ایرانی نباشد به نفعشان است، اما این اعتقاد را من ندارم ولی بههرحال صاحب سرمایه میخواهد فروشگاه را گسترش بدهد و کالاهای سایر کشورها را داشته باشد تعهدی ندارد، میخواهد کار تجاری کند. اما قاعدتا کالای ایرانی و خارجی میخرد و در مجموع تجربه خوبی است. وی در پاسخ به این سوال که این فروشگاه زیرمجموعه یک گروه صنعتی معروف است آن را تایید کرده میگوید: بله. ابتدا نامش را افق کوثر گذاشتند و، چون به هم نزدیک است اسم دیگری روی آن گذاشتند.
فروشگاه زنجیرهای در ونزوئلا
یکی دیگر از فروشگاههای زنجیرهای معروف که موضوع حضور برخی را در موضوع اقتصاد در صنعت خردهفروشی مطرح میکند اتکاست. اتکا فروشگاهی است که اکنون دامنه فعالیتهایش را وارد کشورهای دوست و برادر هم کرده است. بزرگترین فروشگاه کالای ایرانی در ونزوئلا «مگاصیص» نامگذاری شد؛ فروشگاهی زیرمجموعه اتکا. در این فروشگاه که مساحت آن ۶ هزار مترمربع است، چندین هزار کالای ایرانی و ونزوئلایی توزیع میشود. شیوه مبادله اعم از ارسال کالا و دریافت بهای آن بر اساس توافق دو کشور انجام میگیرد و بسته به شرایط گوناگون ممکن است تغییراتی در آن اعمال شود. اگر در آینده دولت و مردم ونزوئلا همچنان نیاز به کالاهایی داشته باشند که ایران قادر به تامین آن باشد، به طور جدی مورد رسیدگی قرار میگیرد.
تلاش برای رفع موانع
دیدار رئیس اتحادیه کشوری فروشگاههای زنجیرهای با یک مقام نظامی، پیرامون رفع موانع توسعه صنعت نوین فروشگاههای زنجیرهای و لزوم حمایتهای همهجانبه از این صنف کارآفرین، در رسانهها نیز منتشر شد. اگرچه انتظار میرفت که اتاق اصناف ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان نهاد ناظر و بالادستی اتحادیه کشوری فروشگاههای زنجیرهای در مورد موضوع تخصصی توسعه صنعت فروشگاههای زنجیرهای در اقتصاد ایران و رفع موانع این صنعت صاحب نظر باشند، اما بررسی چنین موضوعی و اعلام حمایت از مدیریت موفق این صنف و تاکید بر انتقال دانش مدیریتی و روشهای مدرن و تجربههای این اتحادیه به سایر صنوف با هدف افزایش کارآمدی، هوشمندی و قویتر شدن اصناف، باردیگر به تقویت گمانهزنیها اضافه کرد. موضوعاتی که باردیگر شائبه حضور چراغ خاموش در صنعت خردهفروشی و فروشگاههای زنجیرهای برای فعالیتهای اقتصادی بعد از وضعیت بانکها را مطرح میکند.
منبع: آرمان ملی