ترور سعید حجاریان توسط سعید عسگر

رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در تاریخ ۲۲ اسفند سال ۱۳۷۸ که سعید حجاریان عضو شورای شهر وقت تهران توسط سعید عسگر ترور شد. پزشکان در این تصویر در حال احیای حجاریان هستند.

سعید حجاریان از موسسین وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران بود و در دهه نخست انقلاب جزو نیرو‌های انحصار طلب به حساب می‌آمد. اما از دهه هفتاد به بعد شروع به تغییر در نگرش و عمل خود کرد و مانند چهره‌هایی چون عبدالکریم سروش از دوره انقلابی‌گری به دوره اصلاح و میانه‌روی منتقل شد. تحصیل او در رشته علوم سیاسی و نوشتن تز دکتری زیر نظر دکتر حسین بشیریه بدون شک در این تغییر پارادایم موثر بود.

پس از انتخاب سیدمحمد خاتمی به ریاست جمهوری، حجاریان مشاور سیاسی او شد و در انتخابات شورای شهر تهران نیز شرکت کرد و با رای بالا وارد شورای شهر شد. حجاریان در دهه شصت گروه‌های چپ‌گرا را بازجویی می‌کرد و به این واسطه با ایده‌های متفکرین چپ آشنا بود. تحصیلاتش در علوم سیاسی نیز او را میان رهبران جریان اصلاحات برجسته می‌کرد. به علت داشتن این پیشینه بود که حجاریان به تئوریسن اصلاحات معروف شد و متون و سخنرانی‌هایش در اوایل دوران اصلاحات مورد توجه قرار گرفت.

حجاریان به تاثیر از گرامشی شیوه برد اصلاحات را «فتح سنگر به سنگر تا رسیدن به سنگر فرماندهی» اعلام کرد و در سخنرانی خود در دانشگاه تهران چنین گفت: «ما به دنبال حاکمیت یکپارچه هستیم و فتح سنگر به سنگر تا رسیدن به سنگر فرماندهی را در دستور کار قرار داده‌ایم. ما برای فتح قوه قضائیه هم برنامه داریم، اما اولویت فعلی ما فتح مجلس ششم است. نخستین وظیفه ما مثل هر استراتژیست نظامی این است که با ایجاد سنگر‌های مستحکم مانع تک و پیشروی حریف شویم و همچنین خطوط تدارکاتی، لجستیک و مواصلاتی را تقویت کنیم تا اجازه ندهیم به سنگرهایمان حمله شود. تنها سلاح در نبرد سیاسی، گرفتن کرسی در مجلس و دولت است.»

حجاریان اما توجه نکرده بود که این نوع فتح سنگر به سنگر را که گرامشی تئوریزه کرده، تنها در اروپای غربی و جوامعی دارای جامعه مدنی قدرتمند ممکن است و نظام سیاسی و اجتماعی ایران با چنین وضعیتی همخوانی ندارد. امری که خود حجاریان نیز به آن معترف بود: «پیش‌بینی‌ناپذیر بودن و شگفتی‌آفرینی سیاسی در ایران کنونی هر چند که گاه ثمرات مبارکی را به دنبال دارد، اما علی‌الاصول پدیده‌ای میمون نیست. ضعف نهاد‌های جامعه مدنی مهم‌ترین علت این وضعیت به‌شمار می‌رود و با سازماندهی هر چه گسترده مردم در این نهاد‌ها می‌توان رفتار سیاسی آنان را قابل پیش‌بینی نمود.»

از خلال شکست «برنامه فتح سنگر به سنگر» که عالی‌ترین نمود آن شکست مجلس ششم بود، حجاریان ایده فشار از پایین، چانه‌زنی از بالا را مطرح کرد که این هم به نوبه خود شکست خورد.

بیشتر بخوانید: از ناطق نوری تا فرهاد مهراد/ ۱۰ نکته و خاطره در سالگرد ترور حجاریان

به گزارش رویداد۲۴ تمام فعالیت‌های سعید حجاریان به علاوه نویسندگی او در روزنامه صبح امروز باعث سوءظن نیرو‌های محافظه‌کار به او شد. جریان اصلاحات در حال پا گرفتن بود و نیرو‌های راست‌گرا از این امر احساس خطر داشتند؛ به همین دلیل برای کنترل و زهر چشم نشان دادن به اصلاح‌طلبان دست به اقداماتی چون قتل‌های زنجیره‌ای، نمایش‌های خیابانی، ضرب و شتم دگراندیشانی چون سروش و ترور شخصیت‌های اصلاح طلب کردند. در همین شرایط ترور حجاریان در دستور کار نیرو‌های محافظه‌کار قرار گرفت و در تاریخ ۲۲ اسفند سال ۱۳۷۸ سعید عسگر که یک جوان ۱۹ ساله بود حجاریان را در مقابل ساختمان شورای شهر با اسلحه ماکاروف ترور کرد.

سعید عسگر بعد‌ها در دادگاه جریان ترور را اینطور توصیف کرد: «تلاش گروه ما به سرپرستی (سیدمرتضی) مجیدی بر این بود تا پیرامون خود را از فساد پاک کنیم و اگر اقداماتی از این دست در شهرری انجام داده‌ایم، با هدف پاکسازی جامعه از فساد بوده است. یک‌شنبه ۲۲ اسفند ماه سال گذشته [۱۳۷۸] ساعت ۷ صبح من با اتوبوس و تاکسی به میدان حر رفتم و طبق قرار ساعت ۸ و ۲ دقیقه مجیدی با یک موتور سوزوکی هزار سر قرار آمد. من به او گفتم مگر قرار نبود با هوندا ۱۲۵ بیایی؟ جواب داد که قرار عوض شد. با همان موتورسیکلت به نزدیکی ساختمان شورای شهر [خیابان بهشت] رفتیم. ساعت ۸ و ۲۰ دقیقه یک نفر با بارانی سرمه‌ای آمد که مجیدی گفت او [محمدعلی] مقدمی است. مقدمی وارد ساختمان شورا شد و سپس بیرون آمد و با اشاره گفت که [سعید] حجاریان هنوز نیامده است. بعد از این یک خانمی نیز با مقدمی صحبت کرد و به سمت شهرداری تهران رفت و سپس مقدمی با اشاره گفت حجاریان می‌آید و به دنبال آن او به سمت حجاریان رفت و با دادن نامه او را متوقف کرد. من نیز به سمت آنان رفتم و وسط خیابان «بهشت» اسلحه را مسلح کردم.»

عسگر و گروهش پیش از آن ابوالقاسم شفیعی از اهالی بازار و مشاور عالی وقت بخش معادن مجتمع اقتصادی کمیته امداد امام خمینی را ترور کرده بودند و هیچگاه مشخص نشد اسلحه و موتور سیکلت را برای اقدامات تروریستی چه کسی در اختیار آن‌ها قرار داد.

حجاریان از این ترور جان سالم به در برد، اما تا امروز با معلولیتی شدید دست و پنجه نرم می‌کند. سعید عسگر نیز به جرم این ترور کمتر از یک سال به زندان رفت و پس از آن هم در سال ۱۳۸۲ به خوابگاه دانشجویان دانشگاه علامه در طرشت حمله کرد. وی بعد‌ها اعلام کرد از اقدامات خود پشیمان نیست و در سال ۱۳۸۸ حضوری فعال برای مقابله با معترضان داشت.