رکوردداری ایران و سوریه در تعداد پناهچویان المپیک توکیو / از تیم پناهجویان چه می‌دانیم؟
رویداد۲۴ لیلا فرهادی: بامداد یکشنبه پیروزی کیمیا علیزاده به صحنه اشک و لبخند برای مردم ایران تبدیل شد. بخت بد، دو یار سابق را این بار با دو پرچم متفاوت در مقابل هم قرار داد. کیمیا علیزاده که در بازی‌های المپیک ریو اولین مدل برنز بانوان تکواندکار را به دست آورده بود، سال ۹۸ به هلند و بعد به آلمان پناهنده شد و در نهایت زیر پرچم سفید تیم پناهجویان جهان در رقابت‌های المپیک ۲۰۲۱ شرکت کرد.
تصاویری که از کاروان تیم پناهجویان جهان در افتتاحیه المپیک منتشر شده، نمایش ترکیبی از نژاد و رنگ و احتمالا زبان است. تصویری که به عقیده بینندگان، بازنمایی غرور و افتخار نیست بلکه موجی از احساس غم و بی‌وطنی را منتقل می‌کند. رویداد۲۴ در این گزارش هر آنچه درباره تیم پناهجویان المپیک باید بدانید را شرح داده است.
المپیک ۲۰۲۱ توکیو دومین المپیکی است که تیم پناهجویان در آن شرکت می‌کنند. اولین بار در المپیک تابستانی ریو دوژانیرو سال ۲۰۱۶ این تیم پا به عرضه ظهور گذاشته است. در فاصله میان دو المپیک وضعیت جهان به گونه‌ای بوده که تعداد اعضای این تیم سه برابر شده‌اند. در المپیک ریو تنها ۱۰ پناهجو در جهان مجوز شرکت در المپیک را دریافت کردند، اما در المپیک امسال، ۲۹ ورزشکار از ۱۱ کشور زیر پرچم سفید المپیک وارد رقابت‌ها شدند. گفتنی است که امسال اولین بار خواهد بود که تیم پناهجویان در پارالمپیک شرکت می‌کنند.
دلیل شکل گیری تیم پناهجویان المپیک چیست؟
در سال ۲۰۱۵ جمعیت زیادی در جهان به دلایل مختلف اعم از فجایع طبیعی یا جنگ بی‌خانمان شدند. تنها در همین سال بیش از یک میلیون نفر از خاورمیانه، آفریقا و آسیای مرکزی به اروپا پناه بردند. در تابستان ۲۰۱۵ کمیته بین المللی المپیک که مسئول برگزاری بازی هاست صندوقی را تحت عنوان صندوق اضطراری پناهجویان به ارزش ۱.۹ میلیون دلار شکل داد. این صندوق با اعانه و کمک آژانس‌های بین المللی برای کمک به ورزشکاران پناهجو شکل گرفت. در همان سال هم کمیته المپیک از ورزشکاران پناهجو برای شرکت دررقابت‌های المپیک ریو دعوت به عمل آورد. این یعنی ورزشکاران تیم پناهجویان به روش مرسوم کسب سهمیه المپیک در این رقابت‌ها حاضر نشده‌اند بلکه به واسطه دعوت کمیته بین المللی المپیک قادر شدند به این رقابت‌ها راه پیدا کنند.
نحوه انتخاب ورزشکاران تیم پناهجویان با دیگر ورزشکاران جهان متفاوت است. این افراد از بین ورزشکارانی انتخاب می‌شوند که تحت حمایت کمیته بین المللی المپیک و برنامه آموزش ورزشکاران پناهجو بوده‌اند. این برنامه به ۵۶ ورزشکار جایزه داده، از آنها حمایت مالی کرده و تحت آموزش برای بازی‌های المپیک قرار داده تا بتوانند برای ساخت آینده‌ای بهتر به ورزش ادامه دهند.
کمیته بین المللی المپیک درباره نحوه انتخاب این افراد گفته موارد متعددی از جمله پیشرو بودن آنها در زمینه ورزشی و همچنین تایید آژانس پناهجویان سازمان ملل را مد نظر قرار داده است. این کمیته همچنین به سابقه فردی ورزشکاران نیز به عنوان یک عامل تاثیر گذار اشاره کرده و گفته جنسیت و منطقه‌ای که از آن آمده‌اند نیز بر انتخاب آنها بی‌تاثیر نبوده است.
تیم پناهجویان ترکیب چه کشورهایی است؟
دوره قبل ورزشکارانی از ۴ کشور جنگ زده سوریه، سودان جنوبی، کنگو و اتیوپی در رقابت‌ها شرکت کردند، اما تعداد کشورهایی که در ایتن تیم نماینده دارند در المپیک ۲۰۲۱ افزایش پیدا کرد. این دور ۲۹ ورزشکار حاضر از کشور‌های سوریه، کنگو، سودان جنوبی، اریتره، ونزوئلا، افغانستان، کامرون و ایرانند.
این تیم در ۱۲ شاخه ورزشی بدمینتون، بوکس، دوچرحه سواری، جودو، کاراته، تکواندو، تیراندازی، شنا، وزنه برداری، کشتی و قایقرانی ورزشکارانی را در کاروان خود دارد.
در حال حاضر ترکیب تعدادی تیم پناهجویان بر پایه کشور به این شکل است:
سوریه: ۹ ورزشکار
ایران: ۵ ورزشکار
سودان جنوبی: ۴ ورزشکار
افغانستان: ۳ ورزشکار
اریتره: ۲ ورزشکار
کنگو: ۲ ورزشکار
سودان: ۱ ورزشکار
ونزوئلا: ۱ ورزشکار
کامرون: ۱ ورزشکار
عراق: ۱ ورزشکار
سابقه ورزشکاران تیم پناهجویان المپیک
داستان هر یک از ورزشکاران داستان غم‌انگیزی است. سایریل چاچ ورزشکار وزنه بردار ۱۹ ساله سال ۲۰۱۴ از کشورش یغنی کامرون در المپیک شرکت کرده بود، اما همان زمان به این نتیجه رسید که بازگشت به کشورش کار خطرناکی است و از تیمش جدا شد. در مدت‌ها در خیابان‌ها خوابید و دچار افسردگی شد و اقدام به خودکشی کرد. در نهایت پلیس او را پیدا کرد و به کمپ پناهجویان در انگلیس فرستاد. چاچ به نشریه دانشگاه میدلسکس گفته برای من افتخار است که نماینده پناهجویان که ۸۰ میلیون جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند باشم.
یسرا ماردینی شناگر که در رقابت‌های ریو به نمایندگی از کشور سوریه در شنای صد متر پروانه پیروزی‌هایی کسب کرده بود به همراه خواهرش با قایق از یونان خودشان را به خاک اروپا رسانده و در آلمان پناهنده شدند. او به نشریه یورو اسپورت گفته آرزویم این است که همه جهان در صلح باشد و هیچ پناهجویی وجود نداشته باشد و جنگ‌ها تمام شوند.
آنجلینا نادای در رشته دو میدانی به نمایندگی از سودان جنوبی در المپیک ریو شرکت کرده بود. او از درگیری‌های خونین در سودان جنوبی فرار کرد و به همراه خاله ۸ ساله‌اش به کمپ پناهجویان کنیا پیوست. او از زمان خروج از کشورش والدینش را ندیده و امیدوار است بتواند یک بار دیگر آنها را ملاقات کند. او گفته همه انگیزه من برای پیروزی کمک والدینم است.
در میان ۲۹ ورزشکار کاروان پناهجویان نام ۵ ایرانی دیده می‌شود. کیمیا علیزاده در تکواندو، جواد محجوب در رشته جودو، هامون درفشی پور در کاراته، دینا پوریونس در تکواندو و سعید فضل اولی در رشته قایقرانی. از میان کاروان پناهجویان، تنها کسی که سابقه مدال المپیک را دارد، کیمیا علیزاده از ایران است.
کیمیا علیزاده در بهمن ماه سال ۹۸ بعد از دریافت جوایز کسب مدال در المپیک ریو به طور ناگهانی اعلام کرد که دیگر قصد زندگی در ایران را ندارد و به دلیل آنچه «ریا، دروغ، بی‌عدالتی و چاپلوسی» خوانده بود به عنوان زنی از بین میلیون‌ها زن معترض دیگر قصد مهاجرت به اروپا را دارد.
او مدعی شد که از ورزشکاران ایرانی سوءاستفاده می‌شود و مجبور بوده هرچه می‌گویند بپوشد و هر دستوری می‌دهند تکرار کند. «هر جمله‌ای می‌گفتند من باید تکرار می‌کردم و هیچ از ما برای آنها اهمیتی نداشتیم و فقط ابزار بودیم.»
کیمیا علیزاده در روز‌های اولیه در هلند ساکن شد و بعد پرونده پناهندگی‌اش در آلمان پذیرفته شد و اواخر سال ۲۰۲۰ نامش به عنوان یکی از اعضای تیم پناهجویان مطرح شد. برخی معتقدند پرونده پناهندگی علیزاده با سرعت بیشتری نسبت به زمان مرسوم پذیرفته شده تا او بتواند در المپیک شرکت کند چراکه در صورت عدم پذیرش پرونده پناهندگی او قادر به حضور در کاروان پناهجویان نبود.
بر اساس گفته‌های سخنگوی اتحادیه تکواندو آلمان، علیزاده به دلیل مصدومیت بار‌ها تحت عمل جراحی قرار گرفته و از سال ۲۰۱۸ به همین دلیل قادر به شرکت در رقابت‌های بین المللی نبوده و مدت‌ها در کمپ آموزش پناهجویان تحت آموزش بوده است.
درحالی که بسیاری از ناظران در انتظار بازی علیزاده تحت پرچم آلمان بودند، در دقیقه نود علیزاده به تیم پناهجویان پیوست. کیمیا علیزاده شخصا در یک کنفرانس خبری گفته بود می‌خواهد تحت لوای آلمان در رقابت‌های شرکت کند. موسا چیچک نائب رئیس اتحادیه تکواندو آلمان زمانی که مساله پناهندگی علیزاده در آلمان مطرح شد به رویترز گفت «هیچ ضمانتی وجود ندارد که او بتواند در تیم آلمان رقابت کند. ما ورزشکاران زیادی داریم که برای شرکت در المپیک در چهار سال گذشته تلاش کرده‌اند و بلیط مجانی برای کسی نداریم.»
به گزارش دویچه وله بر اساس قانون شماره ۴۱ منشور المپیک، کشوری که هر ورزشکار با پرچم آن حضور پیدا می‌کند باید طی یک فرایند طولانی تعیین شود. در این قانون گفته شده که هر ورزشکاری که تابعیت دوگانه دارد حق دارد انتخاب کند با کدام تابعیت قصد رقابت دارد، اما همین قانون هم محدودیت‌هایی قائل شده است یکی از این محدودیت‌ها این است که دست‌کم سه سال باید از حضور فرد در تابعیت مضاعف گذشته باشد. با این وجود در برخی موارد استثناء هم می‌توان قائل شد و این مدت زمان را کاهش داد.
با این تفاصیل، بعدم پذیرش ورزشکاران ایرانی کاروان پناهجویان در تیم کشورهایی که به آنها پناهندگی داده‌اند به این معنی است که عملکرد این افراد به اندازه کافی خوب نبوده که اجازه رقابت با پرچم این کشورها به آنها داده شود.
شرمنده