پیام روس‌ها به اسرائیل درمورد سوریه / قواعد منطقه‌ای جدید پوتین برای تل آویو

  رویداد۲۴ المانیتور نوشت:  پیش از این، منابع رسانه‌های اسرائیلی، لبنانی، سعودی و روسی بحث درباره بحران قریب الوقوع بین دو دولت را آغاز کرده بودند. آنچه در پاییز ۲۰۱۸ رخ داد از خاطرات محو نشده است، زمانی که هواپیمای شناسایی II-۲۰ روسیه در جریان حملات هوایی اسرائیل توسط پدافند هوایی سوریه مورد اصابت قرار گرفت و باعث رسوایی بین مسکو و اسرائیل شد.

 بن کاسپیت، روزنامه نگار المانیتور به نارضایتی اسرائیل از احتمال تغییر موضع روسیه در قبال سوریه اشاره کرده است. به طور عمومی، اظهارنظر‌ها نشان می‌دهد که این تغییر تا حد زیادی به ادعا‌های وزارت دفاع روسیه در مورد موفقیت ظاهری آن در دفع موشک‌های اسرائیلی با کمک سیستم‌های پدافند هوایی ساخت روسیه/شوروی محدود می‌شود. منابع مطلع در دستگاه امنیتی اسرائیل گفتند که لفاظی‌های تند روسیه چیزی بیش از یک حقه تاکتیکی نیست، با این حال، هم هدف این لفاظی‌ها و هم هدف استراتژیک آن نامشخص است. علاوه بر این، ادعا‌های روسیه با تصاویر اهداف مورد اصابت موشک‌های اسرائیلی در دمشق و حلب مغایرت دارد.

رسانه‌های لبنانی طرفدار سوریه و وب سایت اسپرینگ راشیا که وابسته به وزارت دفاع روسیه است، روایت مسکو مبنی بر تغییر موضع خود در قبال اسرائیل را تقویت می‌کند. هر دو مدعی هستند که روسیه و سوریه برای محافظت در برابر حملات هوایی اسرائیل مانور نظامی انجام داده اند و سوریه به زودی سامانه‌های پدافند هوایی دیگری از مسکو دریافت می‌کند. الشرق الاوسط مدعی شد که کرملین به دنبال بستن حریم هوایی سوریه در برابر حملات هوایی اسرائیل است.

به نظر می‌رسد همه این‌ها نشان می‌دهد که کرملین قصد دارد در رویکرد خود در قبال اسرائیل تجدید نظر کند تا نیرو‌های ارتش اسرائیل را مجبور به پذیرش قوانین جدید بازی منطقه‌ای کند. چنین تغییری مطمئناً به روسیه کمک می‌کند تا با آزمایش قدرت ضمانت‌های امنیتی کرملین در سوریه و همچنین تصویر قدرت برتر پروژه‌های نظامی روسیه که در مورد آن سوال وجود دارد، چالشی را که ارتش اسرائیل برای تبلیغات مسکو ایجاد می‌کند، کاهش دهد. تجدید نظر در قوانین بازی در مقابل اقدامات اسرائیل در سوریه نیز به مسکو کمک می‌کند تا از ایران، متحد روسیه که در حال مذاکره برای بازگشت احتمالی به پارامتر‌های اولیه توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است، حمایت کند.

با این حال، چندین عامل مربوط به تعاملات روسیه و اسرائیل در سوریه باید مد نظر قرار گیرد.

اول از همه باید توجه داشت که روسیه از سال ۲۰۱۷ تلاش کرده است تا فعالیت‌های ارتش اسرائیل را مهار کند. هدف اولیه این تلاش از جمله اینکه مطبوعات روسیه مدعی بودند سیستم دفاع هوایی روسیه یک موشک اسرائیلی را سرنگون کرده است، ایجاد این تصور در مورد دولت سوریه بود که در حال بازیابی حاکمیت بر کشور است.

متحدان نتانیاهو دو دلیل دارند که اختلاف فزاینده بین اسرائیل و روسیه را در مورد سوریه توضیح می‌دهد. اولین مورد، بی تجربه گی دولت جدید است، به طوری که به اندازه کافی برای ایجاد یک استراتژی ارتباطی موثر با روس‌ها تلاش نکرده است و دوم، کاهش حمایت از اسرائیل توسط دولت آمریکاست.

اما آیا این همه‌ی ماجراست؟ بعید به نظر می‌رسد پاسخ این سوال مثبت باشد. فعالیت‌های اسرائیل در سوریه موضوعی آزاردهنده بود که همواره در مذاکرات بین ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو حتی پس از حل بحران سال ۲۰۱۸ به آن پرداخته می‌شد. اما در ادامه نقاط بحث و جدل جدیدی پدید آمد. برای مثال، سفر نتانیاهو به مسکو در سال ۲۰۱۹ را در نظر بگیرید. در آن زمان، کرملین نارضایتی خود را از بمباران ارتش اسرائیل در سوریه پنهان نکرد. این اختلاف با کمپین مسکو برای مشارکت سرمایه گذاران روسی و خارجی‌ها در ساخت ترمینال جدید در فرودگاه دمشق اهمیت بیشتری پیدا کرد. فرود پوتین در این فرودگاه در سفر کریسمس به سوریه، برخلاف استفاده معمول وی از پایگاه هوایی حمیمیم، نشان دهنده حمایت از آن کمپین بود.

همچنین در ادعا‌های وزارت دفاع روسیه در مورد اسرائیل چیز تازه‌ای وجود ندارد. در سال ۲۰۲۰، این وزارتخانه بیانیه‌ای نسبتاً عجیب را درباره یک طرح جامع همکاری ترکیه و اسرائیل که به موجب آن آنکارا کاروان نظامی خود را تحت پوشش حملات هوایی ارتش اسرائیل به ادلب گسیل داشت، منتشر کرد.

ثانیاً، اثربخشی واقعی سیستم‌های پدافند هوایی روسیه که در سوریه مستقر شده اند، بسیار پایین است. ایجاد پدافند هوایی پیچیده و عمیق مستلزم حجم زیادی از تسلیحات است که از نظر اقتصادی با منافع روسیه مطابقت ندارد. در حقیقت، این یک موضوع زمزآلود باقی مانده است که چگونه دمشق موفق به پرداخت هزینه تحویل سیستم‌های Pantsir-S۱ شده است.

یوری لیامین، وبلاگ نویس امنیتی روسی به المانیتور گفت که حمل و نقل سیستم‌های هوایی جدید تا حدی مانع فعالیت‌های اسرائیل در سوریه می‌شود، اما دمشق هنوز با تعدادی از مشکلات اساسی روبرو است. وی تصریح کرد: اسرائیل برای حمله به اهداف در عمق خاک سوریه از حریم هوایی لبنان یا اردن و حریم هوایی شرق سوریه استفاده می‌کند که برای همه اهداف عملی تحت کنترل آمریکا است. در نتیجه، سیستم‌های پدافند هوایی سوریه از موقعیتی به شدت دفاعی دست به اقدام می‌زنند و موشک‌ها و بمب‌های هدایت شونده را دفع می‌کنند. اسرائیل یک مزیت کلی در این زمینه دارد، زیرا قابلیت‌های ارتش اسرائیل به آن اجازه می‌دهد تاکتیک‌های حمله‌ای را که بر دفاع هوایی سوریه غلبه می‌کند، به کار گیرد.

ثالثاً، به نظر می‌رسد مسکو با مشکل کلی تنظیم استراتژی ارتباطی موثر در رابطه با دولت جدید اسرائیل روبرو است. باید گفت که کرملین از تمجید نتانیاهو از کیفیت روابط خود با رئیس جمهور روسیه استقبال می‌کرد، اما در حال حاضر برای تقویت پایه‌های نهادی روابط دو جانبه با اسرائیل تلاش دارد ثابت کند که بر چیزی بیشتر از روابط شخصی پوتین و نتانیاهو تکیه دارد. از سوی دیگر، تلاش‌های مسکو برای انجام دیپلماسی چند جانبه در موارد متعددی باعث شده است که این کشور در شرایط دشوار قرار گیرد. شاید بتوان در این زمینه به آناتولی ویکتوروف، سفیر روسیه اشاره کرد که از سیاست‌های بی ثبات کننده اسرائیل در خاورمیانه بیش از سیاست‌های ایران شکایت کرد. این اظهارات بلافاصله پس از سخنرانی احساسی پوتین در مراسم بنای یادبود در اورشلیم مطرح شد، جایی که وی علیه تجدید نظر در تاریخ جنگ جهانی دوم صحبت کرد. سخنرانی رئیس جمهور روسیه قابل توجه بود، زیرا اولین بار بود که او در مورد تاریخ جنگ جهانی دوم در یک کشور خارجی صحبت می‌کرد.

با وجود تمامی آنچه در بالا گفته شد، نباید نقش خط مشی اسرائیل را نادیده گرفت. اسرائیل در زمینه‌ی دفاع، عمق استراتژیک ندارد و بنابراین باید اقدامات پیشگیرانه‌ای را برای محدود کردن تهدیدات احتمالی اتخاذ کند. به دلیل همین احتیاط است که ارتش اسرائیل به حملات هوایی خود در خاک سوریه ادامه می‌دهد. با این وجود، این سوال باقی می‌ماند که اسرائیل تا چه اندازه در یک تغییر موضع درباره‌ی حمله آینده به روس‌ها هشدار خواهد داد. تغییرات در چشم انداز سیاسی اسرائیل می‌تواند در چنین تغییری نقش داشته باشد، به ویژه با توجه به شکایات اسرائیل در مورد توافق آشتی بین مخالفان سوری و دمشق در سال ۲۰۱۸ که باید محدودیتی برای رشد مراکز فرهنگی حزب الله و اماکن ایرانی در جنوب غربی سوریه ایجاد می‌کرد.