تخریب یک حمام تاریخی در شیراز توسط شهرداری حین کفسازی کوچه

رویداد۲۴خانه و حمام ذوالریاستین از بناهای تاریخی محله سرباغ شیراز است، همان محدوده‌ای که بخشی از تاریخ و فرهنگ گذشته شیراز را می‌توان در آن یافت و به نمایش گذاشت.

پیشتر هر شهر و دیاری با محله‌ها شناخته می‌شد، خیابان به معنای امروزی نبود و گذرها و معابر همه در قالب یک محله تعریف و نامگذاری شده بود. محدوده‌ای که هر عمارت و بنا در آن دانه‌های یک بافت را تشکیل می‌داد و براساس آن محله هویت می‌گرفت.

محله، در شهرهای قدیم، مجموعه‌ای از اماکن مذهبی و مسکونی و بازار بود و حذف هر یک از این ارکان، هویت را از آن محله می‌زدود. اتفاقی که اکنون هم می‌تواند با حذف هر دانه از رج‌های بافته شده بافت‌های تاریخی، منجر به از بین بردن هویت آن شود.

شیراز نیز مانند سایر شهرهای ایران، از محله‌ها و دروازه‌های متعددی تشکیل شده بود، محله‌هایی که هنوز با وجود گذر ایام، نام بعضی از آنها زبان به زبان گشته و ماندگار شده است. محله‌های بازار مرغ، بالا کفد، سنگ‌سیاه، سردزک و درب شازده و ...

سرباغ هم یکی از چندین محله شیراز بود که زمانی پررونق را در خاطره تاریخی شیرازی‌ها به خود اختصاص داده است و اگرچه امروز دیگر نه ساکنان قدیمی و نه رونق گذشته را ندارد، اما محله‌ایست که در کنار سایر نقاط و محله‌های بافت، تاریخ شیراز را می‌بافد.

غم ناشناخته بودن این محله به کنار، تخریب گاه و بی گاه ساختمان‌های موجود در آن به بهانه‌های مختلف، هر از چندی، چنگی به دل زخمی دوستداران میراث فرهنگی و تاریخی این شهر می‌کشد.

این بار اما، نه تنها یک بنای قدیمی در این محله، جدای از اینکه واجد ارزش تاریخی و معماری بوده یا نه، واکنش جدیدی از سوی میراث فرهنگی فارس به دنبال داشت و منجر به درج خبری مبنی بر "کشف یک بنای تاریخی در شیراز" شد.

طی روزهای اخیر، حمام ذوالریاستین، از بناهای تاریخی که بعضی پیشینه‌اش را به دوران قاجار مرتبط می‌دانند، در حین کف‌سازی یک کوچه، توسط شهرداری تخریب و بعد از پیدا شدن تعدادی ستون و سرستون، از سوی میراث فرهنگی فارس اعلام شد که یک بنای تاریخی در محدوده بافت قدیمی شیراز کشف شده است!! خبری که واکنش متعجبانه بسیاری را به دنبال داشت.

حمام ذوالریاستین، بنایی بود که در جوار خانه ذوالریاستین احداث شده و خدماتی را در آن دوران و زمانیکه اکثر خانه‌ها فاقد حمام خصوصی بود، به ساکنان محله ارائه می‌داد.

مالک منزل ذوالریاستین شیرازی در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: سال ٩٧ این بنای تاریخی را از ١٣ وراث خریداری کردم و برای جلوگیری از هرگونه مشکل، استعلام‌های لازم را از شهرداری و دارایی گرفتم.

هدایت‌الله اسدزاده با یادآوری اینکه این بنا ٦٩٢ مترمربع وسعت و ٢٦ اتاق دارد و متعلق به دوره قاجاریه است، گفت: روزیکه منزل را خریداری کردم، فروشندگان اعلام کردند که حمام ذوالریاستین در زیرزمین آن قرار دارد؛ موضوعی که فروشندگان در خصوص مالکیت من بر آن، شهادت می‌دهند و ادعایی هم نسبت به مالکیت آن ندارند.

مالک بنای تاریخی ذوالریاستین خاطرنشان کرد: 2 هفته قبل زمانیکه شهرداری در حال احداث کانالی در محدوده کوچه بود، اعلام کردم که در زیر زمین این نقطه حمامی قرار دارد، مراقب باشند که تخریب نشود، اما متاسفانه صبح چهارشنبه ٢١ مهر، شهرداری برای 20 سانتی‌متر کف سازی کوچه‌ها، حدود یک متر و ٤٠ تا یک متر و ٥٠ سانتی متر از حمام واقع در زیرزمین را تخریب کرد.

اسدزاده اضافه کرد: بعد از تخریب، یک ستون، پاستون و سرستون را بارگیری و به نخاله بری‌ها منتقل کردند و تنها سه سر ستون باقی مانده بود که بنده متوجه شدم و اجازه ندادم آن را بارگیری کنند.

او با بیان اینکه اهالی کوچه از وجود این حمام و مالک آن مطلع هستند، تاکید کرد که ادعای مالکیت زمین روی حمام را ندارد، اما چاه آب، آب انبار و حمام، متعلق به اوست و مستندات این ادعا هم موجود است.

اسدزاده با بیان اینکه منزل ذوالریاستین شیرازی، حمام داشته و مردم محل هم از آن استفاده می‌کردند، گفت: مالکان قبلی این مکان حاضر به شهادت کتبی و حضوری در خصوص ادعاهای بنده هستند.

به گزارش ایسنا، از محله سرباغ این روزها تنها چند خانه قاجاری باقیمانده و آب انبار حاج زالی، محله‌ای که انتهایش کاملا تخریب و خیابان ۹ دی در آن احداث شده است، اما بخشی از این محله که با سنگ سیاه و بازار مرغ دیوار به دیوار است را می‌توان احیا کرد. محله سرباغ در واقع ورودی محله معروف سنگ سیاه و گذر ارمنی‌ها است.