چالش‌های نسخه نویسی الکترونیک/ از افشای اطلاعات تا قاچاق دارو
رویداد۲۴ طرح نسخه نویسی الکترونیک که از مدت‌ها قبل در مجموعه مراکز درمانی سازمان تأمین اجتماعی و به شکل پایلوت توسط سازمان بیمه سلامت اجرایی شده بود، از اول دی ماه ۱۴۰۰ الزامی شد و همه پزشکان، کلینیک‌ها، درمانگاه‌ها و…، ملزم هستند نسخه بیماران را به صورت الکترونیک صادر کنند. البته گفته می‌شود در کنار این طرح الکترونیک، همچنان امکان تجویز نسخه‌های کاغذی وجود دارد. اما، شرایطی اعمال شده که پزشکان مجاب شوند نسخه نویسی الکترونیک را در اولویت قرار دهند.
با توجه به پیش بینی بروز مشکلاتی بر سر راه نسخه نویسی الکترونیک، وزیر بهداشت در نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار فرصت ۶ ماهه برای رفع نواقص و مشکلات نسخه نویسی الکترونیک بود که با مخالفت رئیس جمهور مواجه شد و در نهایت، از اول دی ماه شاهد اجرایی شدن این طرح در سراسر کشور هستیم.
محمدمهدی ناصحی مدیر عامل سازمان بیمه سلامت ایران، با عنوان این مطلب که سازمان بیمه سلامت وظایف مربوط به خود را از نظر فراهم کردن زیرساخت‌ها از جمله سامانه استحقاق سنجی و سامانه نسخه نویسی الکترونیک انجام داده و آن را در اختیار تمام سازمان‌ها و ذی‌نفعان قرار داده است، گفت: نسخه الکترونیک یکی از قسمت‌های مهم نظام الکترونیک سلامت است و کمک بسیار زیادی به خصوص در ساماندهی منابع و مصارف حوزه سلامت می‌کند. از طرفی با آزاد شدن نرخ ارز تنها راهی که می‌توان توزیع منابع را به خصوص برای بیماران خاص و داروهای گران قیمت انجام داد از طریق نسخه‌نویسی الکترونیک است تا دچار مشکل نشویم.
وی با اشاره به اینکه زیرساخت‌های نسخه نویسی الکترونیک تنها برای مؤسسات طرف قرارداد با سازمان بیمه سلامت ایران انجام شده است، افزود: برخی اظهار نظرها در خصوص فراهم نشدن زیر ساخت‌ها مربوط به مراکز غیر طرف قرار داد با سازمان بیمه سلامت است.
مصطفی جلالی فخر متخصص بیماری‌های داخلی، با طرح این سوال که فکر می‌کنید با اجرای نسخه نویسی الکترونیک نمی‌شود دارو را قاچاق کرد، گفت: اتفاقاً قاچاق دارو راحت تر از قبل هم صورت می‌گیرد. شما تنها به یک کد ملی نیاز دارید و یک گذر واژه پزشک که همه قابل واگذاری و خرید و فروش است.
وی افزود: مطمئن باشید با کدهای ملی متعددی که خود بیمار هم روحش خبر ندارد، دارو دریافت می‌شود. مثل کدهای اقتصادی که مثلاً با کد ملی یک فرد در یک روستایی که روحش هم خبردار نبود یک شرکت کلان اقتصادی تأسیس می‌کردند و کالا وارد می‌کردند این هم همینطور است، فکر کردید کار سختی است.
بیشتر بخوانید: حذف دفترچه بیمه تامین اجتماعی و ۱۰ نکته مهم
سیدعلی فاطمی نایب رئیس انجمن داروسازان ایران، در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: قرار نیست با راه اندازی نسخه نویسی الکترونیک، به یکباره قاچاق دارو حذف شود. زیرا، جلوگیری از قاچاق دارو نیازمند متصل شدن سامانه پرونده الکترونیک سلامت به سامانه ردیابی دارو (تی تک) است.
وی افزود: نسخه نویسی الکترونیک بخشی از پرونده الکترونیک سلامت است، بنابراین؛ تا زمانی که پرونده الکترونیک سلامت راه اندازی نشود، نمی‌توان امیدوار بود که جلوی قاچاق دارو گرفته شود.
فاطمی ادامه داد: البته موضوع تجویز داروی خارجی برای بیمار، بدون مهر و امضای پزشک پای نسخه، با آنچه در داروخانه‌ها شاهد هستیم، تفاوت دارد.
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران تاکید کرد: البته تا زمانی که تکلیف داروهای خارجی که با ارز دولتی و نیمایی وارد کشور می‌شود، مشخص نشود، نمی‌توان جلوی قاچاق داروی خارج از شبکه را گرفت.
یکی دیگر از چالش‌های نسخه نویسی الکترونیک، افشای اطلاعات هویتی بیمه شدگان است که گفته می‌شود به دلیل دسترسی همگانی به این اطلاعات، امکان سوءاستفاده وجود دارد.
عبدالرحیم ترابی مدیر کل حقوقی سازمان بیمه سلامت ایران، با عنوان این مطلب که از ابتدای راه اندازی سامانه نسخه الکترونیک، امکان ورود کاربران با رمز دو مرحله‌ای به منظور افزایش امنیت سامانه فراهم شده و کاربر پس از ثبت نام، به صورت پیش فرض دارای قابلیت ورود دو مرحله‌ای است، گفت: با توجه به درخواست‌های مکرر استان‌ها درباره مشکلات در دریافت رمز دو مرحله‌ای به دلیل اختلال در بستر ارسال پیامک و اختلال در اپراتورهای همراه و مشکلات مخابراتی در برخی موقعیت‌های جغرافیایی، فرم تعهدنامه‌ای جهت حذف ورود دو مرحله‌ای در اختیار کاربر قرار می‌گیرد تا پس از اخذ تعهد، ورود فقط با نام کاربری و رمز عبور قابل انجام باشد.
وی افزود: در این تعهدنامه ذکر شده که کاربر باید از ارائه اطلاعات کاربری به دیگران خودداری کرده و هرگونه افشای اطلاعات کاربری متوجه شخص کاربر خواهد بود.
ترابی گفت: در راستای حفظ محرمانگی اطلاعات بیمه شدگان، عدم نمایش بخشی از شماره تلفن همراه و تاریخ تولد بیمه شده در دستور کار قرار گرفته و به زودی در تمام سامانه‌ها و سرویس نسخه الکترونیک، امکان مشاهده کامل شماره تلفن همراه و تاریخ تولد بیمه شدگان وجود نخواهد شد.
مدیرکل حقوقی سازمان بیمه سلامت افزود: با توجه به مشکلات رمز دو مرحله‌ای و عدم دریافت پیامک در برخی استان‌ها، راهکارهای پشتیبان مانند قابلیت تولید محدود رمز دو مرحله‌ای رزرو در سامانه نسخه الکترونیک پس از احراز هویت کاربر و ارائه اپلیکیشن برای تولید رمز دو مرحله‌ای به صورت آفلاین پس از احراز هویت در حال طراحی و پیاده سازی است.
وی تاکید کرد: انتشار اطلاعات بیمه شدگان سازمان بیمه سلامت، خط قرمزی در راستای محرمانگی اطلاعات و حفظ اطلاعات شخصی افراد بوده و با هرگونه اهمال و بی‌توجهی در این زمینه برخورد جدی انجام می‌شود.
به نظر می‌رسد که موضوع افشای اطلاعات هویتی بیمه شدگان، مهم‌تر از موضوع قاچاق دارو باشد. لذا، لازم است تا تدابیری اتخاذ و اندیشیده شود که بتوان ضریب امنیتی مربوط به اسناد اطلاعات هویتی بیمه شدگان را بالا برد. زیرا، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، قطعاً با مشکلات عدیده ای در نظام سلامت کشور مواجه خواهیم شد.
