سفره مسئولان در تحریم بزرگ‌تر شده/ دولت شفاف به مردم بگوید چرا فرصت احیای برجام را سوزاند؟

رویداد۲۴ از زمان امضای توافق برجام و پس از آن یعنی خروج ترامپ از این توافق، شورای حکام هیچ قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نکرده است. علت احتیاط آژانس برای صدور قطعنامه ضد ایرانی در حالی که ایران تعهدات برجامی اش را کاهش داده بود این بود که اعضای آژانس نگران از بین رفتن زمینه‌های احیای برجام بودند. تغییر رویه و بررسی قطعنامه جدید به دلیل گزارش‌هایی است که آژانس به اعضای توافق هسته‌ای برجام داده است.

آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای با انتشار گزارشی مدعی شد که ایران در ارائه پاسخ‌های «معتبر فنی» به سوال‌های این سازمان درباره پیدا شدن مواد هسته‌ای در سه مکان اعلام نشده، ناکام بوده است.
از طرفی برخی رسانه‌ها مدعی اند مذاکرات در آستانه شکست است. میدل ایست آی نوشته ایران با هر سه پیشنهاد آمریکا مخالفت کرده و مذاکرات به بن بست رسیده است. بریان هوک نماینده سابق آمریکا در امور ایران هم به بایدن توصیه کرد تا مرگ توافق هسته‌ای را اعلام و از طرح جایگزین برای مقابله با ایران استفاده کند.

نگرانی‌ها در این باره بیش از پیش شده است و بازار ایران هم نسبت به این خبر واکنش نشان داد، تا جایی که دلار به مرز ۳۲ هزار تومان رسید. کارشناسان سیاسی در ایران بار‌ها و بار‌ها اعلام کرده بودند که ایران باید از فرصت پیش آمده برای توافق استفاده کند. فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی در این باره می‌گوید که باید برای مردم شفاف سازی شود چرا تا این اندازه فرصت سوزی شده است.

بیشتربخوانید: جایگاه سپاه در عدم دستیابی به توافق هسته‌ای و احیای برجام کجاست؟

حشمت الله فلاحت‌پیشه عضو سابق کمیسیون امنیت ملی به رویداد۲۴ گفته از حدود ۳ ماه قبل قابل پیش بینی بود که برجام به چنین سرانجامی دچار شود. یعنی از زمانی که آمریکا و ایران جنبه‌های اشتراکی را کنار گذاشته و جنبه‌های اختلافی را برجسته کردند می‌شد این نتیجه را حدس زد. به هر حال با ایجاد رخنه در برجام، اجازه دادند که همه بازیگران توافق، کم کم منافع خودشان را به شکست برجام گره بزنند و حتی بازیکنان آشوب ساز منطقه‌ هم موفق شدند لابی‌های خود را تقویت کنند و دیپلماسی را به حاشیه ببرند.

روسیه با حمله به اوکراین برجام را به بن بست رساند

او با اشاره به نقش روسیه در به بن‌بست رسیدن برجام گفت: روسیه موفق شد با حمله به اوکراین، برجام را تحت تاثیر قرار دهد بدون اینکه اهمیت خود را در بازار‌های انرژی از دست بدهد. در نهایت چیزی که باقی مانده، تحریم‌ها علیه ایران است و قابل پیش بینی هم بود. از همان ابتدا که قاعده «همه یا هیچ» شکل گرفت، تحلیل‌ها این بود که این شرایط زمانی نتیجه بخش خواهد بود که پشت میز مذاکره دیپلمات‌هایی حضور داشته باشند که در بستر مواضع مشترک، نگاه واقع‌گرایانه داشته باشند تا بتوانند به یک نتیجه مشترک برسند. اما دیدیم که فضای افراطی شکل گرفت و بیانیه‌ها و سخنرانی‌ها جای واقعیت‌ها را گرفت و درست در روز‌هایی که می‌شد برجام را احیا کرد، این توافق به حاشیه رفت و این فرصت از دست رفت.

فلاحت پیشه با بیان اینکه فرصت طلایی احیای برجام پیش از شروع جنگ روسیه و اوکراین بود، گفت: بعد از آن فقط یک فرصت نقره‌ای باقی مانده بود که طرفین بر اساس همان متن گذشته می‌توانستند موارد اختلافی را به حاشیه برانند و توافق حاصل شود؛ اما متاسفانه همین فرصت هم از دست رفت.  تیم‌های مذاکراتی در وین به جای اشتراکات بر سر اختلافات چانه زنی می‌کردند. در دنیای امروز که همه کشور‌ها سعی می‌کنند تا اختلافات خود را حل کنند، خیلی کم پیش می‌آید دیپلمات‌های یک کشور نه تنها گره‌ای از مشکلات باز نکنند، بلکه چنین گره کوری ایجاد کنند.

ایران یا باید اختلافش را با آژانس حل کند یا یا در حوزه سیاسی کشور تغییراتی رخ داد

او به دیگر زمینه شکست برجام اشاره کرد و گفت: ما باید در انتظار یک سراشیبی در آمریکا هم باشیم. ممکن است مخالفان برجام صاحب کرسی‌های بیشتری در کنگره شوند و برجام دچار بحران بیشتری شود. نکته تلخ موضوع این است که در اوج اقتدار گرایی دوران ترامپ هم هیچ وقت تا این اندازه بسیج علیه ایران شکل نگرفته بود و مواضع مخالفان برجام بهم نزدیک نشده بود. نتیجه این اجماع علیه ایرانتهیه پیش نویس قطع نامه علیه ایران است.

این کارشناس معتقد است ایران به عنوان طرف اصلی برجام می‌توانست توافق را پیش ببرد. اما الان کار به جایی رسیده است که در مقابل محکمه‌ای تحت عنوان شورای حکام قرار گرفته‌ایم و دیپلمات‌های ایرانی مجبورند که برای تعدیل متن پیش نویس قطع‌نامه، مذاکره و رایزنی کنند. مگر اینکه تا زمان طرح این قطعنامه، یک رفع اختلاف جدی میان ایران و آژانس شکل بگیرد یا اینکه در حوزه سیاسی داخلی اتفاقی رخ دهد که من احتمال گزینه اول را بیشتر می‌دانم. 

اجرای ریاضت اقتصادی  یعنی دولت خودش را برای شکست برجام آماده کرده است

نماینده سابق مجلس به تبعات تصویب قطع نامه علیه ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: سیاست ریاضت اقتصادی دولت مانند افزایش مالیات و اقتصاد کوپنی عملا نشان می‌دهد که این تصمیم گرفته شده است و کشور را خودش را برای شکست برجام آماده کرده است. اما واقعیت این است که سیاست‌های ریاضتی تامین کننده منافع کلان کشور نیست. متاسفانه بسیاری از امتیاز‌های ایران توسط دیگران در حال ربوده شدن است. همین حالا برخی از همسایگان ایران نمایشگاه‌های بزرگ انرژی برگزار می‌کنند. آنهم در دنیایی که روسیه تحریم شده و ایران هم نمی‌تواند به سادگی به بازار انرژی برگردد.

بار تحریم بر دوش مردم است/ سفره مسئولان در تحریم بزرگتر شده

فلاحت پیشه تاکید کرده بار این تحریم‌ها روی دوش مردم است. او می‌گوید: در این شرایط مشکلی برای مسئولان ایجاد نشده و سفره‌هایشان هم بزرگتر شده است. تحمیل اقتصاد معیشتی به کشور به جای استفاده از فرصت‌های توسعه‌ای به هیچ عنوان قابل دفاع نیست و این باعث می‌شود ایران بیشتر از قبل از کشور‌های همسایه و سایر کشور‌های دنیا عقب بماند؛ در حالی که تا همین سه ماه قبل فرصت طلایی برای بازگشت به برجام فراهم بود و اگر برجام احیا می‌شد شاهد یک رشد اقتصادی در حوزه توسعه و تجارت بودیم. 

ایران در آستانه یک جنگ سرد تحمیلی است/ برجام تحت‌الشعاع منافع دیگر کشورها قرار گرفت

او اظهار ناامیدی کرده و گفته همه این فرصت‌ها از بین رفته است. از سال ۲۰۰۶ تاکنون، هیچ کشوری مانند ایران فرصت‌های اقتصادی خود را به دشمنان، رقبا و حتی دوستان خود واگذار نکرده است و اکنون هم در آستانه دور جدیدی از فرصت سوزی قرار داریم. اگر قطع نامه‌ای علیه ایران شکل بگیرد، یک جنگ سرد به کشورمان تحمیل خواهد شد. مذاکره‌کنندگان هیچ گاه باورشان نمی‌شد با آن همه تشریفات در هتل کوبورگ وین، برجام تحت‌الشعاع منافع دیگر کشور‌ها قرار بگیرد.

وی ادامه داد: هرچند که بایدن هم سعی کرد تا سیاست‌های ترامپ را ادامه دهد، اما در ایران هم نگاه مبتنی بر بولتن نویسی باعث شد موارد اختلافی بیشتر در دستور کار قرار بگیرد و در نتیجه باید منتظر دور جدیدی از تحریم‌ها باشیم. در شرایط فعلی اراده‌ای که بخواهد اقدام عاجلی انجام دهند، دیده نمی‌شود.

هشدار رئیس کمیسیون امنیت ملی درباره واگذار کردن بازارهای تحریمی ایران به روسیه

رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی مجلس تاکید کرده در شرایط کنونی کار اصل را شورای عالی امنیت ملی باید انجام دهد. او گفته نباید فرصت‌ها را از دست داد، سیاست «یا همه یا هیچ» به ضرر کشوری است که در تحریم است. امریکا و ایران می‌توانستند در مرحله‌ای اختلافاتشان را حل کنند. قاعده همه یا هیچ محدود به دوران جنگ سرد بود که متاسفانه بر مذاکرات حاکم شد و نتیجه آن را هم شاهد هستیم.

او با اشاره به سیاست دولت که می‌گوید برجام را نباید به اقتصاد گره بزنیم، می‌گوید:  در نظر داشته باشید که نباید مردم و آینده آن‌ها را به حوزه معیشت محدود کنیم و فکر کنیم همین که بتوانند کالای اساسی را تامین کنند یک دستاورد است. 

فلاحت پیشه نسبت به اقتصاد تحریمی ایران ابراز نگرانی کرده و گفته در شرایط جدید، ایران بازار تحریمی نفت را هم به روسیه واگذار می‌کند و همین بازارهای محدودش را هم از دست می‌دهد. مسئولان باید یک گزارش شفاف از شرایط بدهند که بدانیم این هدر رفت فرصت بر چه اساسی رخ داده است؟