۴ سناریوی احتمالی پوتین در روز‌های آینده درباره جنگ اوکراین

رویداد۲۴ ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در حال باخت در جنگ اوکراین است، اما کماکان به حمله ادامه می‌دهد و به دنبال طرح‌های زهرآگین‌تر می‌رود و پایتخت‌های غربی را مجبور می‌کند تا منطبق بر سناریو‌های جنایت بار او به بازی جنگی ادامه دهند. رئیس جمهور روسیه اوکراینی‌ها را در شهر‌های دور از خط مقدم جنگ به وحشت می‌اندازد. او مظنون به صدور دستور خرابکاری در خطوط لوله گاز به اروپا است و از همه وحشتناک‌تر او تهدید مرتبط با جنگ هسته‌ای را مطرح کرده است.

به گزارش فرارو به نقل پولیتیکو، این موارد همگی در بازه زمانی چند هفته‌ای رخ داده اند. رهبران غربی اکنون در تلاش هستند تا برای هر کاری که پوتین رئیس جمهور غیرقابل پیش بینی روسیه ممکن است در گام بعدی انجام دهد برنامه ریزی کنند. آنان از عملی شدن نسخه‌های مبالغه آمیز‌تر از آن چه پیش‌تر آشکار شده می‌ترسند: کارزار‌های تروریستی بیشتر برای تخریب تاسیسات انرژی اوکراین در آستانه زمستان، اختلال بیش‌تر در زیرساخت‌های تامین انرژی اروپا و شمشیربازی هسته‌ای بیش تر.

تحلیلگران و مقام‌های دولتی می‌گویند هدف پوتین آن است که صبر و منابع کشور‌های غربی را از بین ببرد و اساس بازی جنگ را طولانی سازد به این امید که به شکاف میان کشور‌های غربی پیش از شکست کامل ارتش روسیه در میدان نبرد اوکراین دامن بزند.

"بن هاجز" فرمانده سابق نیرو‌های نظامی امریکا در اروپا به "پولیتیکو" می‌گوید:"نیرو‌های روسیه در میدان نبرد متحمل شکست خواهند شد. اوکراینی‌ها به شتاب برگشت ناپذیری دست یافته اند".

مقام‌های غربی در حال بحث در مورد تسلیحات تازه‌ای هستند که اوکراین ممکن است برای نبرد به آن نیاز داشته باشد. هم چنین آنان در این باره بحث می‌کنند که چگونه می‌توان زیرساخت‌های حیاتی اروپا را بهتر مورد نظارت قرار داد و چگونه می‌توان پوتین را از حمله هسته‌ای منصرف کرد. "کاجسا اولونگرن" وزیر دفاع هلند هفته گذشته به "پولیتیکو" گفت:"به عنوان متحدان اوکراین ما باید آرامش خود را حفظ کنیم و اجازه ندهیم که لفاظی‌های غیر قابل قبول او (پوتین) به ما دیکته شود و پاسخ ما را تحت تاثیر قرار دهد. ناتو برای هر سناریویی آماده است".

در ادامه نگاهی به چندین سناریوی احتمالی که ممکن است رخ دهد خواهیم انداخت و نحوه آماده سازی متحدان غربی اکراین برای مقابله با آن سناریو‌ها را ارزیابی می‌کنیم:

وحشت زده ساختن غیر نظامیان اوکراینی

صبح روز دوشنبه در اقدامی بسیار نمادین موشک‌های روسیه در ساعات شلوغی مرکز کی یف پایتخت اوکراین را هدف قرار دادند. این اولین باری بود که از ماه ژوئن به این سو پایتخت اوکراین هدف قرار می‌گرفت. یک دیپلمات ارشد از اروپای مرکزی می‌گوید که حملات موشکی روسیه نوعی اقدام تلافی جویانه و انتقام گیری به دلیل انهدام پلی از سوی اوکراین بود که کریمه را به روسیه متصل می‌کند. با این وجود، برخی از کارشناسان نگران هستند که کارزار گسترده تری از اقدام نظامی روسیه علیه اوکراین در جریان باشد. هم چنین، روسیه چندین شهر دیگر اوکراین را نیز از روز دوشنبه بمباران کرده و حملات روز سه شنبه نیز ادامه یافت. به گفته مقام‌های اوکراینی به نظر می‌رسد هدف تاسیسات انرژی بوده است. با نزدیک شدن به فصل زمستان چنین تاسیساتی حیاتی هستند. "دیمیترو کولبا" وزیر امور خارجه اوکراین در توئیتی نوشت هدف روسیه ایجاد "شرایط غیرقابل تحمل برای غیر نظامیان" است. تحلیلگران نگران هستند که در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد.

"هاینریش براوس" دبیرکل سابق ناتو که پیش‌تر در مقام سپهبدی در ارتش آلمان خدمت کرده بود می‌گوید که نگران است "سرگئی سوروویکین" فرمانده جدید روسیه برای هدایت نیرو‌های روس در اوکراین اقدامی خشونت بارتر را انجام دهد. او می‌گوید:"او فردی کاملا وحشی قلمداد می‌شود و برای جان غیر نظامیان، جمعیت انسانی و زیر ساخت‌های غیر نظامی اهمیتی قائل نیست".

پاسخ‌های احتمالی از درخواست‌های بیش‌تر برای اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه (سفیر لهستان در اتحادیه اروپا خواستار مجازات "در اسرع وقت" روسیه شد) تا ارائه انواع جدیدی از سیستم‌های دفاع هوایی به اوکراین را در بر می‌گیرند. آلمان روز دوشنبه اعلام کرد که تحویل سامانه‌های پدافند هوایی پیشرفته IRIS-T به کی یف را با سرعت بیشتری انجام خواهد داد و اوکراین نیز قرار است تا ماه نوامبر دو سامانه موشکی پیشرفته زمین به هوا ملی ساخت آمریکا ((NASAMS را دریافت کند. جو بایدن رئیس‌جمهور ایالات متحده بدون ارائه جزئیات تعهد خود مبنی بر ارائه "سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته" به اوکراین را تمدید کرده است.

با این وجود، در حالی که کی یف قرار است سامانه‌های آمریکایی بیش تری را دریافت کند هنوز مشخص نیست که در کوتاه مدت به چه سامانه‌های دفاع هوایی بیش تری دسترسی خواهد داشت و کدام کشور آن را ارائه خواهد کرد. براوس مقام سابق آلمان و ناتو با اشاره به سرمایه گذاری‌های نسبتا کمی که در دفاع هوایی قاره اروپا پس از جنگ سر صورت گرفته می‌گوید:"کل قاره اروپا فاقد چنین توانایی‌ای می‌باشد". او می‌گوید اوکراین به سیستم‌هایی نیاز دارد که بتواند کل منطقه را در برابر حملات موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک پوشش دهد، اما این قابلیت از نظر نظامی "دشوار" و "بسیار گران قیمت" است و حتی زمانی که سیستم‌های بیش تری نیز در اختیار اوکراین باشد رهبری آن کشور باید اولویت بندی کند که از کدام شهرها، مناطق و تاسیسات محافظت نماید. براوس می‌گوید از منظر فنی حفاظت از کل اوکراین تقریبا غیر ممکن است.

بیشتر بخوانید: مخالفت ایران با ارجاع پرونده روسیه به دادگاه لاهه

خرابکاری در زندگی اروپایی

بعید است که روسیه به طور مستقیم اعضای ناتو را به چالش بکشد، اما به نظر می‌رسد کرملین به طور فزاینده‌ای مایل است تا به طور مخفیانه سیستم‌های زیر ساختی کشور‌های عضو ناتو را از بین ببرد. نخست انفجار‌هایی در خطوط لوله گاز زیردریایی نورد استریم که روسیه و اروپا را به هم وصل می‌کند رخ داد: یک نقشه خرابکارانه با اثر انگشت مشکوک کرملین.

سپس در پایان هفته کابل‌های مربوط به حرکت قطار‌های آلمان قطع شدند و توقف در حرکت آن ایجاد شد و بار دیگر شبح طرح احتمالی دیگری از سوی کرملین بر اروپا سایه افکند. سناریو‌های خرابکاری احتمالی دیگر به طرز نگران کننده‌ای بی شمار هستند. "کریشیانیس کاریوش" نخست وزیر لتونی به "پولیتیکو" می‌گوید:" ما خطوط لوله، نفت و گاز زیادی داریم، کابل‌های داده داریم. ما تنها باید آگاهی خود را از موارد آسیب پذیر افزایش دهیم و سپس دفاع از زیرساخت‌های بالقوه آسیب پذیر خود را تقویت کنیم".

ناتو در اوایل سال جاری در یک سند راهبردی به روز شده پذیرفت که چنین "حملات ترکیبی"‌ای می‌توانند به اندازه کافی جدی قلمداد شوند که ماده ۵ پیمان ناتو که مطابق با آن حمله نظامی به یک دولت عضو ناتو حمله به تمام اعضای آن پیمان قلمداد می‌شود را فعال سازد.

"ینس استولتنبرگ" دبیرکل ناتو روز سه شنبه به خبرنگاران گفت که در پی حوادث نورد استریم ناتو حضور خود را در دریای بالتیک و دریای شمال به میزانی دو برابری افزایش داده و متحدان ناتو در حال "تقویت امنیت در اطراف تاسیسات کلیدی" هستند.

با این وجود، علیرغم تلاش‌هایی که طی سالیان گذشته برای تقویت تاب آوری در سرتاسر ناتو ایجاد شده کارشناسان و مقام‌های دولتی اذعان دارند که شبکه‌های زیرساختی اروپا اغلب متعلق به شرکت‌های خصوصی می‌باشند و همین امر گزینه‌های پیش روی دولت‌های اروپایی را محدود ساخته است.

مقام‌های دولتی اروپایی می‌گویند امکان افزایش گشت زنی‌های زمینی و دریایی وجود دارد. بنابراین، این موضوع بازدارندگی را تقویت می‌کند، اما حتی در آن صورت نیز نظارت بر همه چیز امکان پذیر نیست. تهدید سایبری نیز وجود دارد که بعد دیگری به تهدیدات موجود می‌افزاید.

براوس می‌گوید:" بسیار دشوار است که از قبل ارزیابی کنیم که یک حمله کجا و چگونه ممکن است رخ دهد و اقدامات حفاظتی را برای مقابله با آن اتخاذ کنیم". او می‌افزاید:"به طور کلی همه ما (کشور‌های اروپایی) آسیب پذیر هستیم".

خرید زمان

در حالی که پوتین ظاهرا در حال افزایش خطرات است کارشناسان باور دارند که او نیز احتمالا در تلاش برای خرید زمان است و امیدوارند که هوای سرد پویایی درگیری را تغییر دهد و غرب در نهایت از تسلیح و تامین مالی اوکراین خسته شود.

"مارک گالئوتی" تحلیلگر می‌گوید:" پوتین از رویکرد "چگونه این جنگ را برنده شوم"؟ به رویکرد "چگونه از باخت در این جنگ اجتناب ورزم"؟ تغییر جهت داده است. گالئوتی این رویکرد پوتین را "صبر استراتژیک" می‌داند.

کارشناسان استدلال کردند که اقدام پوتین برای فراخوانی چند صد هزار شهروند روس تازه به جنگ بخشی از این ترفند است. هاجز می‌گوید:"هدف از این تصمیم آن است که بدن‌ها را با زمان مبادله کند".

رهبران غربی به خوبی می‌دانند که پوتین روی خستگی ناشی از جنگ و قیمت بالای انرژی برای کاستن از علاقه اروپایی‌ها به حمایت از اوکراین حساب باز کرده است. در پاسخ به این موضوع در پایتخت‌های غربی این احساس وجود دارد که متحدان اوکراین باید استراتژی بلند مدت خود را توسعه دهند و هم چنان پوتین را علیرغم شکست هایش یک تهدید حیاتی قلمداد کنند.

به گفته یکی از دیپلمات‌های ارشد یکی از کشور‌های غرب اروپا مشکل آن است که پوتین هنوز قوی است و یا توانایی‌های قدرتمندی در اختیار دارد.

او می‌گوید:" پاسخ ما به غیرقابل پیش بینی بودن او تنها می‌تواند قابل پیش بینی باشد. این چیزی است که ما در ماه‌های گذشته نسبت به آن اطمینان کسب کرده ایم".

ناظران تحولات روسیه هم چنین هشدار می‌دهند که بازی طولانی مسکو چه در زمان پوتین یا یک رژیم احتمالی آینده می‌تواند بسیار فراتر از اوکراین باشد. روسیه پیش‌تر سابقه گسترده‌ای در دامن زدن به ناآرامی‌ها در خارج از آن کشور از طریق تمرکز ویژه بر کشور‌های شوروی سابق در امتداد لبه شرقی اتحادیه اروپا داشته است.

"دانیل اس. همیلتون" یک مقام سابق ایالات متحده که اکنون یکی از اعضای ارشد موسسه سیاست خارجی SAIS است به "پولیتیکو" می‌گوید:" من معتقدم که باید برای تشدید تنش‌ها آماده باشیم". او در نشستی که به تازگی برگزار شد استدلال کرد که دولت‌های غربی باید "برای یک وضعیت نابسامان در اروپا آماده باشند".

مطرح کردن تهدید آخرالزمانی

سپس چشم انداز جنگ هسته‌ای وجود دارد مفهومی که تا همین اواخر غیرقابل تصور به نظر می‌رسید. متخصصان هشدار می‌دهند که تسلیحات هسته‌ای کم‌مصرف‌ترین گزینه برای مسکو باقی می‌مانند خواه یک بمب هسته‌ای تاکتیکی با قدرت محدودتر خواه بمب هسته‌ای بر فراز آب به عنوان نمایش قدرت و یا یک حمله هسته‌ای همه جانبه.

گالئوتی می‌گوید:" بدیهی است که ما به طور قابل درکی روی نکات استفاده از تسلیحات هسته‌ای تمرکز می‌کنیم. من فکر می‌کنم که ما تا حد زیادی با استفاده از آن تسلیحات فاصله داریم".

در عوض، به گفته مقام‌ها و کارشناسان لفاظی‌های هسته‌ای یک تاکتیک ایجاد ارعاب است با این هدف که مردم را در اوکراین و هم در سراسر کشور‌های ناتو حامی کی یف بترساند. رهبران غربی رویکردی دو جانبه را در این باره اتخاذ کرده‌اند: اجازه ندهیم لفاظی‌های هسته‌ای پوتین بر ما دیکته شود و سیاست‌های مان را در مورد اوکراین تحت الشعاع قرار دهد و همزمان به مسکو درباره پیامد‌های فاجعه باری که هر اقدام هسته‌ای به همراه خواهد داشت هشدار دهیم.

کاریوش نخست وزیر لتونی می‌گوید:" اگر روسیه بتواند از طریق طرح تهدید استفاده از تسلیحات هسته‌ای حفظ سرزمین‌هایی را که اشغال کرده تضمین کند سپس هر یک از ما در معرض باج گیری او قرار خواهیم گرفت. در نتیجه، پس از آن پوتین نیرو‌های روس را به مولداوی اعزام خواهد کرد و اگر کسی کاری در این باره انجام ندهد تهدید به حمله هسته‌ای را مطرح خواهد کرد و احتمالا می‌تواند بیش‌تر پیش برود".

اجماع نظری در این باره وجود دارد که واشنگتن باید پوتین را از شکستن تابوی هسته‌ای منصرف سازد و دقیقا نحوه واکنش خود را مشخص کند. کشور‌های بزرگی مانند چین و هند که به سرپا نگه داشتن اقتصاد روسیه کمک می‌کنند نیز می‌توانند نقش داشته باشند. یک حمله هسته‌ای به ناچار سیستم بین المللی و اقتصاد جهانی را که در حال لرزش است دچار شوک عظیمی خواهد کرد وضعیتی که حتی متحدان روسیه نیز مایل هستند از بروز آن جلوگیری کنند.مقام‌های امریکایی تاکنون به طور عمدی در مورد طرح واکنش شان ابهام را حفظ کرده اند که نشان می‌دهد واشنگتن نظرات خود را به طور خصوصی به مقام‌های روس اطلاع داده است. انتظار می‌رود واکنش ایالات متحده شامل استفاده از زرادخانه هسته‌ای آن کشور باشد، اما قطعا پاسخ شدیدی خواهد بود.