سرانه مصرف آب در ایران بیش از سرانه جهانی/ ایران از سال ۸۵ وارد تنش آبی شد
رویداد۲۴ انسان‌ها با تمام پیشرفت‌هایی که در حوزه فناوری و تکنولوژی داشته‌اند، هنوز نتوانسته‌اند فکری برای منابع آب کنند. خیال بشر هنوز برای آب راحت نیست. دغدغه‌ای مهم که عاملی برای مهاجرت افراد شده است؛ در همان کشورهایی که کمبود آب دیگر به مرحله تنش و آژیر قرمز رسیده است.
تقریبا در همه رویدادهای جهانی که چالش‌های پیش روی بشر را بررسی می‌کنند، رد پایی از «مسئله آب» هم دیده می‌شود. پیش‌بینی‌های جهانی حکایت از روزهای سخت تنش آبی برای کشورهای آسیایی می‌دهد.
به طور کلی 25 درصد از جمعیت جهان با تنش آبی مواجه هستند. سازمان ملل نیز پیش‌تر در گزارشی عنوان کرد که 2.3 میلیارد نفر در کشورهایی زندگی می‌کنند که کمبود و تنش آبی دارند. امروز نیز سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور گفت: «تا سال 2040 در 44 کشور خاورمیانه و شمال افریقا، تنش آبی بسیار بالا رخ می‌دهد.»
اما وضعیت آب در ایران چگونه است؟ آمارها چه وضعیتی برای کشور ترسیم می‌کنند و آیا باید نگران بحران آب در ایران باشیم؟
بحران منابع طبیعی، یکی از خطرات اصلی اقتصاد ایران
حدود 17 سال است که ایران وارد تنش آبی شده است. به عبارتی هشدارهایی که اکنون داده می‌شود، شروع ماجرا نیست. تا جایی‌که مجمع جهانی اقتصاد در گزارش سال 2022، یکی از پنج ریسک اصلی اقتصاد ایران را بحران منابع طبیعی معرفی کرد.
یکی از مولفه‌های منابع طبیعی، آب است که تقریبا تمام آمارها از وضعیت بحرانی آن روایت دارد. یک سوی بحران آب در ایران به تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی مربوط است. سوی دیگر آن نیز اقدامات انسانی از جمله فعالیت‌های صنعتی، سدسازی، کشاورزی غیراصولی و… است.
ایران از سال 85 وارد تنش آبی شد
پیش از این مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارشی نوشت که ایران از سال 1385 وارد تنش آبی شد. در این گزارش پیش‌بینی شده است که ایران در سال 1415 با کمبود جدی آب مواجه می‌شود. یعنی حدود یک دهه دیگر. اگرچه چگونگی مصرف آب در کشور و اقدامات صنعتی و کشاورزی می‌تواند به این روند شتاب دهد.
در ادامه این گزارش نیز وضعیت منابع آب در کشور بررسی شده است. متوسط بارندگی سالانه جهان، آسیا و خاورمیانه به ترتیب 814، 827 و 217 میلی‌متر است. متوسط بارندگی در ایران اما یک سوم متوسط جهانی است.
متوسط بارندگی سالانه ایران(47 ساله منتهی به سال آبی 94-95) 242 میلی‌متر و 15 سال منتهی به سال 94-95 نیز 225 میلی‌متر است.
از سوی دیگر میزان آب منابع تجدیدپذیر در ایران در گذشته حدود 130 میلیارد مترمکعب گزارش شده، اما از اواسط دهه 70 کاهش قابل ملاحظه‌ای داشت. تا جایی‌که می‌توان گفت ظرفیت منابع آبی کشور در حال حاضر حدود 100 میلیارد مترمکعب است که با برداشت سالانه 11 میلیارد مترمکعب از بیشتر از میزان ظرفیت تجدیدپذیر آبخوان‌ها، بحران آب زیرزمینی نیز تشدید پیدا کرده است. تا جایی‌که وضعیت بیش از 355 دشت کشور بحرانی شده است.
بیشتر بخوانید: آیا بارش‌های اخیر کم‌آبی و خشکسالی کشور را جبران کرد؟/ بارندگی‌ها ۱۱ درصد زیر نرمال!
سرانه مصرف آب در ایران بیش از سرانه جهانی
وضعیت بارندگی در کشور را در کنار سرانه مصرف آب در ایران که بگذاریم، تصویر هشدارآمیز دیگری در ماجرای کمبود آب به ما می‌دهد.
سرانه مصرف آب در ایران 250 و در جهان 150 لیتر نفر در روز است. یعنی 100 لیتر بیشتر از سرانه مصرف جهان. به عبارتی در حالی که بارندگی کاهش یافته و آبخوان‌ها نیز در حال خالی شدن هستند، سرانه مصرف آب همچنان بالاست. ضمن اینکه همین حالا ایران سومین سالی است که با خشکسالی پی‌درپی مواجه است.
ایران محصور در منطقه‌ای با تنش آبی بالا
به طور کلی بررسی گزارش‌های داخلی و خارجی نشان می‌دهد، ایران یکی از این کشورهاست که باید نگران تنش آبی بسیار بالا باشد. پیش از این رصدخانه مهاجرت به نقل از statista نوشت که ایران در میان کشورهایی‌ست که تا سال 2040 با تنش بسیار شدید آب مواجه می‌شود.
افعانستان، ترکیه، عراق، امارات و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز از جمله کشورهایی هستند که با تنش آبی بالا مواجه می‌شوند. به عبارتی ایران محصور در منطقه‌ای با تنش آبی بسیار بالاست.
پیش از این موسسه منابع جهانی، کشورها را برای تنش آبی در پنج سطح دسته‌بندی کرد. دسته‌بندی این موسسه این‌گونه است: تنش آبی بسیار بالا، زیاد، متوسط رو به زیاد، متوسط کم و پایین. بر اساس این دسته‌بندی، 17 کشور با تنش آبی بسیار بالا مواجه هستند. ایران نیز در این لیست قرار دارد.
همه این آمارها یک پیام دارد: آژیر قرمز برای منابع آب در ایران به صدا در آمده است. به عبارتی اگر از همین حالا منابع آب کشور مدیریت نشود، ایران در یک دهه آینده چالش‌هایی که اکنون دارد را به شکل بدتری تجربه خواهد کرد؛ از جمله بیکاری، مهاجرت اقلیمی و… .
