چرا نتایج انتخابات در تهران دیر و ناقص منتشر می‌شود؟

رویداد۲۴ | انتخابات کم‌رمق ۱۱ اسفند در حالی پایان یافته که وزارت کشور برخلاف  عرف رایج هنوز آمارهای کلیدی درباره این انتخابات را منتشر نکرده است. مثلاً هنوز نمی‌دانیم تعداد واجدین شرایط رای‌دهی در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر چقدر بوده و چقدر رای داده‌اند. همچنین وزارت کشور رای ۳۰ نفر اول تهران را - در مقاطعی از شمارش آرا- با درصد اعلام کرده است که معلوم نیست این درصد چیست؟ درصد از کل آرای ماخوذه است یا آرای صحیح است؟ مورد دیگر آن که علی‌رغم کم‌رمقی انتخابات، وزارت کشور رکورد کُندی در شمارش آرا را شکسته و هنوز آرای ماخوذه را به تفکیک اعلام نکرده است.

میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس دوازدهم ۴۱ درصد اعلام شده است. طبق اعلام خبرگزاری دولت، از ۶۱ میلیون ایرانی واجد شرایط رای دادن، ۲۵ میلیون نفر پای صندوق‌های رای رفتند. این کمترین میزان مشارکت مردم ایران در ۱۲ دور انتخابات مجلس بعد از انقلاب بوده. چیزی که داریم آمار غیررسمی است که یاسر جبراییلی، رئیس مرکز ارزیابی و نظارت راهبردی اجرای سیاست‌های کلی نظام در توییتر اعلام کرده: در حوزه انتخابیه «تهران»، یک میلیون و ۸۱۳ هزار نفر رای داده‌اند. بر اساس گزارش ستاد انتخابات کشور، تعداد کل واجدین شرایط در استان تهران حدود ۱۰ میلیون نفر بوده است.

تعداد واجدین شرایط حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات واسلامشهر، به طور رسمی اعلام نشده اما با بررسی آمارها به نظر می‌رسد چیزی بین ۸ تا ۸.۵ میلیون نفر واجدین شرایط این حوزه انتخابیه باشند. در واقع طبق جدول بالا، چهار حوزه انتخابیه (رباط‌کریم، شهریار، پاکدشت، و دماوند) سرجمع یک میلیون و ۲۲۸ هزار نفر واجد شرایط رای دادن داشته‌اند و اگر میزان مشارکت را ورامین ۵۰درصد درنظر بگیریم، جمعیت واجد شرایط این منطقه هم حدود ۲۵۰ هزار نفر خواهد بود و اگر این دو عدد را از کل جمعیت ۱۰ میلیون واجد شرایط استان تهران کم کنیم به عدد تقریبی ۸.۵ میلیونی می‌رسیم؛ ۸.۵ میلیون نفری که در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر می‌توانستند رای دهند.

به این ترتیب در صورتی که آمار اعلام شده توسط جبرائیلی را صحیح در نظر بگیریم، میزان مشارکت در حوزه انتخابیه تهران، کمی بیشتر از ۲۱ درصد و در استان تهران چیزی حدود ۳۳درصد خواهد شد. وزارت کشور نرخ مشارکت در استان تهران را ۳۴ درصد اعلام کرده است.

بیشتر بخوانید: آرای سفید ۵ درصد بود/ روی آرای باطله سرمایه‌گذاری نکنید

همان‌طور که می‌بینید تعلل وزارت کشور آدم را به انواع محاسبات و حدس‌وگمان‌های ریاضیاتی وا می‌دارد. این در حالی است که در انتخابات، آرا با کدملی ثبت می‌شد و امکان اعلام نتیجه لحظه به‌لحظه وجود داشت.

چرا نتایج انتخابات در تهران دیر اعلام شد؟

انتخابات مجلس روز جمعه ۱۱ اسفند برگزار شده و نتایج شمارش آرای حوزه انتخابیه تهران صبح روز دوشنبه اعلام شد. این در حالی است که در انتخابات‌های گذشته به طور معمول شمارش آرای تهران به عنوان بزرگترین حوزه انتخابیه کل کشور با بیشترین کاندیدا‌ها حداکثر دو روز طول می‌کشید. رکورد دو روز شمارش آرا هم به انتخابات سال ۱۳۹۴ تعلق دارد که بیشترین نرخ مشارکت در انتخابات‌های مجلس را به خود اختصاص داده بود و بیش از ۳ میلیون رای در تهران باید شمارش می‌شد.

سالهای ۹۴ و ۹۸، دو انتخابات مجلس دهم و یازدهم که در زمان وزارت کشور دولت روحانی برگزار شد، ستاد انتخابات کشور صبح روز یکشنبه نتایج انتخابات را به تفکیک هر حوزه انتخابیه اعلام کرده بود.

سخنگوی وزارت کشور دولت اصلاحات می‌گوید در آن زمان نتایج به تفکیک هر شعبه اعلام می شده تا شائبه عدم شفافیت وجود نداشته باشد. جهانبخش خانجانی سخنگوی پیشین وزارت کشور در توییتر خود نوشته «دردوره‌ای که سخنگوی وزارت کشور بودم دسترسی مردم و خبرنگاران محترم را به ستاد انتخابات و‌آمار واجدین شرایط رای دادن به تفکیک شهرستان‌ها و استان‌ها رافراهم‌نمودم.»

آیا نتایج رسمی انتخابات در تهران شفاف است؟

جالب اینجاست که در اعلام نهایی نتایج شمارش آرای تهران، مجموع آرای ماخوذه اعلام نشده و وزارت کشور آماری تحت عنوان «تعداد رای صحیح» را اعلام کرده است. بر اساس گزارش ستاد انتخابات کشور ۵۰۰۰ شعبه اخذ رای در حوزه انتخابی تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس قرار داشته که در نهایت تعداد آرای صحیحی که در صندوق‌های رای انداخته شده، ۱ میلیون ۵۶۹ هزار نفر بوده است.

این نخستین باری است که وزارت کشور به جای انتشار مجموع آمار آرای ماخوذه، تعداد رای صحیح را اعلام می‌کند. آرای صحیح به معنای مجموعه آرای ماخوذه، منهای آرای باطل ماخوذه و آرای باطل غیر ماخوذه است. اهمیت آن به قانون انتخابات مجلس است. بر اساس قانون انتخابات مجلس، اصلاحی مرداد ۱۴۰۲ توسط مجلس یازدهم، تنها آرای صحیح برای نصاب مورد نظر منتخبان جهت راهیابی به مجلس در دور اول مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در ماده ۹ قانون انتخابات گفته شده، هر منتخب باید ۲۰ درصد از آرا را کسب کند. تبصره ۳ ماده ۲۲ می‌گوید آرای باطل ماخوذه جزو این آرا نیستند و آرای باطل غیر ماخوذه نیز به طور طبیعی در شمارش آرا به حساب نمی‌آیند.

به این ترتیب آرای سفید که در دسته آرای باطل ماخوذه شمارش می‌شوند، برای راهیابی نمایندگان به مجلس در دور اول بی‌تاثیرند، اما اعلام مجموع آرای ماخوذه برای تشخیص سهم آرای سفید در مجموع آرا و تحلیل رفتار انتخاباتی رای دهندگان اهمیت دارد.

وزارت کشور به طور رسمی آمار آرای ماخوذه حوزه انتخابیه تهران، که شامل آرای باطل ماخوذه به تفکیک آرای سفید، ناخوانا و اسامی غیرمربوط و آرای صحیح ماخوذه است را اعلام نکرده است. روزنامه فرهیختگان، رسانه اصولگرای وابسته به دانشگاه آزاد، صبح روز سه شنبه به طور غیر رسمی جزییات آرای باطله در حوزه انتخابیه تهران را منتشر کرده است. بر اساس این آمار، تعداد آرای باطله ماخوذه ۲۷۶.۶۵ هزار رای بوده که سهم آرای سفید در آن ۲۰۴ هزار رای بوده است.

آمار روزنامه فرهیختگان با اطلاعات صبح روز یکشنبه یاسر جبرائیلی از مجموع آرای ماخوذه تهران (برابر با یک میلیون و ۸۱۳ هزار رای) تقریبا مطابقت دارد. مجموع آرای ماخوذه ادعایی جبرائیلی که ۱ میلیون ۸۱۳ هزار رای اعلام شده، منهای آرای صحیح ماخوذه که ستاد انتخابات کشور به طور رسمی اعلام کرده، تقریبا برابر با ۲۷۶ هزار رای باطله اعلامی توسط روزنامه وابسته به دانشگاه آزاد است.

علت نگرانی وزارت کشور از اعلام نتایج تهران چیست؟

با این حساب، آرای باطله رتبه ۱۷ م را در انتخابات مجلس تهران به دست آورده است. به نظر می‌رسد علت تعلل وزارت کشور در اعلام نتایج شمارش آرا در تهران، تعداد بالای آرای باطله و احتمال عدم‌راهیابی هیچ یک از کاندیدا‌ها به مجلس در دور اول باشد.

تا ساعت‌های پایانی روز دوشنبه بیم آن می‌رفت که هیچ یک از سی نفر برتر تهران موفق به کسب ۲۰ درصد آرای صحیح ماخوذه در تهران نشده باشند و به این ترتیب انتخابات در تهران به طور کامل به دور دوم کشیده شود، اما در نهایت با تاخیر بسیار نتایج اعلام شده به گونه‌ای بود که ۱۴ نفر اول تهران مستقیما وارد مجلس شده و برای ۱۶ کرسی باقیمانده، انتخابات در دوم برگزار خواهد شد. بر اساس قانون انتخابات مجلس، نفر ۱۵ تا ۴۶ م تهران برای انتخابات دور دوم رقابت خواهند کرد.

یک مقام پیشین وزارت کشور به رویداد۲۴ گفته علت اعلام غیرشفاف و دیرهنگام نتایج انتخابات تهران، نگرانی وزارت کشور دولت ابراهیم رئیسی از آشکار شدن تناقض‌های موجود در آمار است.

این مقام پیشین که خواست نامش برده نشود، معتقد است آمار آرای باطله به انضمام نسبت مشارکت در تهران به نسبت واجدان شرایط رای دادن که نرخ مشارکت در تهران را نشان می‌دهد، به معنای قهر مردم با صندوق رای است که حاکمیت باید برای آن فکری بکند.