۱۰ راهکار برای حفاظت از محیط‌زیست و طبیعت

رویداد۲۴ هدی کاشانیان: از دوران نیاکان ما تا امروز روز‌های پایانی اسفندماه به آماده شدن برای آغاز سال نو تعلق داشته و مردم با خرید لباس نو، اثاثیه جدید، نظافت خانه، تهیه اقلام سفره هفت‌سین و... به استقبال سال جدید می‌روند. در ایام نوروز نیز حضور در طبیعت و گردشگری در مناطق طبیعی افزایش پیدا می‌کند. تمام این موارد در صورتی که همراه با اصول حفاظت از محیط زیست نباشد، می‌تواند به محیط زیست که میراثی برای نسل‌های آینده است، آسیب جدی و اساسی بزند. حفاظت از محیط زیست باعث حفظ سلامت تمام گونه‌های زیستی است، از این‌رو با رعایت نکات معرفی شده، وظیفه خود را به عنوان یکی از اعضای جامعه بزرگ کره زمین انجام دهیم.

۱- تولید کمتر زباله: از خرید اشیا غیرکاربردی که تبدیل به زباله می‌شوند، پرهیز کنیم. در خانه تکانی عید به تفکیک زباله دقت کنیم. در میهمانی‌های عید از سفره، لیوان و قاشق چنگال پلاستیکی استفاده نکنیم.

۲- عدم استفاده بی رویه از شوینده‌ها: شوینده‌های شیمیایی و سایر محلول‌های شیمیایی در صورت ورود به محیط زیست می‌توانند نه تنها آب و خاک بلکه حتی هوا را نیز آلوده کنند. یکی از مهمترین گام‌ها برای داشتن سبک زندگی دوست‌دار محیط‌زیست این است که تا حد امکان از مصرف شوینده‌های شیمیایی بکاهید و ضمناً ظروفی را که حاوی این مواد بوده‌اند، از سایر پسماند‌های خانگی تفکیک کنید. تا جایی که امکان دارد مواد شیمیایی را با مواد شوینده طبیعی جایگزین کنیم. تا حد امکان از مواد شوینده رقیق شده استفاده کنیم و از ترکیب مواد شوینده مختلف با یکدیگر خودداری کنیم.

۳- استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای: به جای کیسه‌های پلاستیکی، از ساک‌ها و کیسه‌های پارچه‌ای در اندازه‌های متفاوت و کاربرد‌های گوناگون استفاده کنید. هنگام خرید از فروشگاه‌ها، به کیسه‌های پلاستیکی، نه بگویید و همیشه کیسه‌های پارچه‌ای خود را همراه داشته باشید. به این ترتیب زباله کمتری تولید می‌شود و پلاستیک کمتری وارد چرخه طبیعت می‌شود.

۴- فرهنگ کاشت نهال به جای سبزه: نکته قابل توجه دیگر رهاسازی سبزه در رودخانه‌ها است. رها کردن سبزه‌ها در طبیعت نیز ازجمله دیگر عادات اشتباه ما در ایام عید است. سبزه‌های رها شده در طبیعت به‌عنوان گونه‌ای هرز و مهاجم تلقی می‌شوند و تا زمانی‌که تجزیه نشوند حیات سایر گونه‌های گیاهی را تهدید می‌کنند. بعد از ایام نوروز و در روز طبیعت (سیزده بدر) مردم سبزه‌ها را در رودخانه‌ها، دشت‌ها و حتی خیابان‌ها رها می‌کنند که علاوه بر اینکه چهره نازیبایی برای طبیعت ایجاد می‌کند موجب گرفتگی معابر آب نیز می‌شود.

۵- عدم برپایی آتش: در زمان حضور در طبیعت، تا حد امکان غذا‌های آماده که نیازمند پخت مجدد نیست به همراه داشته باشند و در صورت نیاز به آتش، در حد امکان از زغال آماده استفاده کنند و از شکستن هرگونه سرشاخه درختان جلوگیری به عمل آورند و حتماً خاکستر آتش را نیز با آب و خاک خاموش کنند، همچنین از روشن کردن آتش در کنار درختان خودداری کنند که در این شرایط، بهترین کار همراه داشتن گاز پیک نیکی است.

۶- رها نکردن ماهی قرمز در آب‌های آزاد: پیشنهاد دیگری که برای محافظت از گونه‌های بومی و محیط زیست وجود دارد، خودداری از رها کردن ماهی قرمز‌های سفره هفت سین در رودخانه‌ها و آب‌های آزاد است، زیرا ماهی قرمز گونه‌ای غیربومی است که به‌صورت عمدی یا تصادفی به دلیل فعالیت‌های انسانی به خارج از محدوده طبیعی خود وارد می‌شود و درصورتی‌که بتواند خود را با شرایط جدید محیطی سازگار کند، تولید مثل می‌کند و جمعیت‌های پایداری را تشکیل می‌دهد. درنتیجه این‌ها گونه غیربومی مانند ماهی قرمز در محیط جدید مستقر می‌شود و تبدیل به گونه‌ای مهاجم خواهد شد. رها کردن ماهی قرمز‌ها در آب‌های آزاد می‌تواند برای سایر آبزیان بسیار خطرناک باشد.

۷- وسایل حمل و نقل عمومی: برای حفاظت از طبیعت و محیط زیست، تا جایی که ممکن است از وسایل نقلیه عمومی برای تردد‌های خود استفاده کنید. حتی اگر با خودرو شخصی به جای قطار، هواپیما یا اتوبوس برای رسیدن به مقصد خود استفاده کرده‌اید. در سطح شهر از تاکسی، اتوبوس، مترو یا وسایل نقلیه عمومی دیگر استفاده کنید، تا علاوه بر کاهش مصرف سوخت و آلاینده‌های آن، با خلوت شدن خیابان‌ها سریع‎تر به مقصد برسید.

۸- حفظ سکوت و آرامش در طبیعت: طبیعت محل زندگی جانداران مختلفی است و ما به نوعی وارد حریم زندگی آن‌ها می‌شویم، پس باید مواردی را رعایت کنیم تا در روند زندگی آن‎ها اختلالی وارد نشود. یکی از این موارد خودداری از سر و صدا‌های مزاحم و بلند می‌باشد. صدا‌های غیرعادی مانند پخش آهنگ با صدای زیاد و یا صدای موتور ماشین‌ها و همچنین صدای افراد و همهمه‌ها می‌تواند باعث ترساندن موجودات مختلف شود و در نتیجه این ترس آن‌ها محل زندگی خود را ترک کنند.

۹- دفن کردن پسماند‌های غذا: همانطور که می‌دانید بسیاری از مواد در طبیعت تجزیه می‌شوند. برای مثال پسماند‌های غذایی مانند تفاله چای، پوست میوه‌ها، خرده‌های نان، پوست تخم مرغ، پوست آجیل‌ها و… معمولاً پس از یک سفر طبیعت گردی بوجود می‌آیند. درست است که این مواد قابل تجزیه در طبیعت هستند، اما نباید آن‌ها را در طبیعت رها کنیم. اگر در مکان‌های مرطوب مانند جنگل و کوهستان هستید، یک گودال کوچک حفر کنید، پسماند‌های غذایی را درون آن بریزید و با کمی آب آن‌ها را مرطوب نمایید. سپس روی تمام پسماند‌ها را با خاک بپوشانید. به این ترتیب به تجزیه سریع‌تر مواد کمک کرده‌اید. همچنین ظاهر طبیعت با پسماند‌های غذایی آلوده و کثیف به نظر نمی‌آید.

۱۰- حیات وحش فروشی نیست: خرید و فروش حیات وحش آسیب جبران‌ناپذیری به سلامت زیستگاه‌ها وارد می‌کند و منجر به مرگ این گونه‌ها می‌شود. گونه‌هایی از جمله ماهی قرمز و لاک‌پشت گوش قرمز، گونه مهاجم حیات وحش کشور هستند و نباید خرید و فروش شوند. خرید و فروش سمندر لرستانی که گونه کمیاب حیات وحش ایران است، منجر به انقراض این گونه نادر خواهد شد.

NGO حمایت از محیط زیست

در تمام دنیا سازمان‌های حمایت از محیط زیست زیادی وجود دارند که از محیط زیست حمایت و مراقبت می‎کنند، مثل گروه‌های سبز و جمعیت‌های ترویج دوستی با طبیعت و دفاع از حیوانات. در کشور ما نیز این سازمان‎های حمایتی فعالیت دارند و در صورت نیاز می‌توانید با شماره ۱۵۴۰ از آن‎ها کمک بگیرید و در صورت مشاهده هرگونه تخریب منابع طبیعی با شماره ۱۵۴۰ تماس بگیرید، تا مسئولان و مامورین یگان حفاظت از منابع طبیعی برای رفع مورد اقدام کنند.

سازمان‌های غیردولتی زیست محیطی

سازمان‌های غیردولتی به حفاظت از محیط زیست، پایداری و رسیدگی به مسائل مربوط به تغییرات آب و هوایی اختصاص دارند. آن‌ها ممکن است در فعالیت‌هایی مانند حفاظت از حیات‌وحش، حفاظت از زیستگاه، و ترویج شیوه‌های دوستدار محیط زیست شرکت کنند. سازمان‌های بدون سود (Not for profit) معمولاً غیرانتفاعی یا سمن نام می‌گیرند. این سازمان‌ها می‌توانند توسط کارمندان حقوق بگیر، داوطلبان یا ترکیبی از هر دو اداره شوند و ممکن است با اهدافی خاص فعالیت کنند، مثل: پیش‌برد و ارتقاء سلامت، آموزش، محیط زیست و رفاه اجتماعی و یا جلوگیری از آسیب رسانی به حیوانات.

معرفی برخی NGOهای فعال در حوزه محیط زیست

انجمن نفس / آموزش محیط زیست

دوستداران آوای طبیعت / آموزش، حمایت، تحقیق و نقد

همراز با زمین / آب و الفبای محیط زیست

موسسه حیات وحش میراث پارسیان / حفاظت از حیات وحش، احیای حیات وحش، تحقیقاتی، تکثیر و پرورش وحوش

انجمن رفتگران طبیعت / پاکسازی طبیعت و فرهنگ سازی - تولید کمتر زباله-

دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران / اطلاع رسانی

پارس بوم پایدار / زیست محیطی

انجمن خرد ورزان جوان / حیات وحش

کانون عالی گسترش فضای سبز و حفظ محیط زیست ایران / علوم محیط زیست و فضای سبز