آیا می‌توان پیر شدن مغز را به تعویق انداخت؟

رویداد۲۴ محمدصادق رامتین: خیلی وقت است که می‌دانیم سبک زندگی ما می‌تواند برروی تن‌‎درستی ما در بلندمدت تاثیر مثبت بگذارد.

اکنون پژوهش‌گران می‌پرسند آیا فناوری جدید می‌تواند با پیگیری تاثیر افزایش سن بر مغز ما، به کند شدن روند پیری مغز کمک کند؟

به گزارش رویداد۲۴ برای پی‌بردن به آن چه می‌خواهیم بگوییم و به نتیجه‌ای که قرار است برسیم می‌خواهیم خاطره پژوهش‌گری در این مورد را با شما به اشتراک بگذاریم.

در یک صبح آفتابی، مارجیک ۷۶ ساله هلندی الاصل و شوهرش تام برای صرف صرف صبحانه از من در خانه خود در شهر «لوما لیندا» واقع در مسافت یک ساعتی شرق لس آنجلس استقبال کردند.

صبحانه‌ای که مرا به آن دعوت کرده بودند عبارت بود از جو، همراه با چای و انواع توت، اما بدون غلات شکردار و قهوه. این صبحانه مانند شرایط آب و هوایی شهر لوما لیندا خالص و طبیعی بود.

لوما لیندا به عنوان یکی از مناطق به اصطلاح «آبی» جهان شناخته شده است؛ یعنی از جمله مکان‌هایی است که در آن افراد عمری طولانی‌تر از حد متوسط دارند.

افراد این منطقه آن‌ها عموما مشروبات الکلی یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار نمی‌نوشند، به رژیم بدون گوشت یا حتی گیاهخواری پایبند هستند و وظیفه دینی خود می‌دانند که به بهترین شکل ممکن از بدن خود مراقبت می‌کنند.

آن‌ها می‌گویند این «پیام تندرستی» آن‌هاست که سبب شده این شهر شهرت پیدا کند و موضوع چند دهه پژوهش در این مورد شود که که چرا ساکنانش برای مدتی طولانی‌تر و به طور سالم‌تری زندگی می‌کنند.

دکتر گری فریزر، استاد دانشگاه لوما لیندا، به من گفت که اعضای جامعه ادونتیست‌های روز هفتم در اینجا نه تنها می‌توانند توقع عمر طولانی‌تری داشته باشند، بل‌که می‌توان انتظار داشته باشند که دوره سلامت طولانی‌تری هم داشته باشند، یعنی زمانی طولانی‌تر را در سلامت سپری کنند. این زمان طولانی‌تر برای زنان چهار تا پنج سال و برای مردان هفت سال اضافیست.

راز داشتن عمری طولانی

زندگی سالم جسمی و ذهنی

شاید گمان کنید در این شهر راز بزرگی نهفته است، اما باید بگوییم تنها راز همان زندگی و تغذیه سالم است. آن‌ها از نظر ذهنی تحرک دارند و برای جامعه دینی خود ارزش قایل هستند.

در این‌جا مدام سخن‌رانی‌هایی در مورد زندگی سالم، گردهمایی‌هایی برای گوش دادن به موسیقی و کلاس‌های ورزشی برگزار می‌شود.

من با جودی که با ۱۱۲ تن دیگر در یک مرکز سکونت برای سالمندان زندگی می‌کند گفت‌وگو می‌کردم.  او به من گفت که در این مکان همیشه «امکان گفت‌وگو‌های بی پرده و درددل و حرف زدن درباره مسائلی که مغز را درگیر کند» وجود دارد.

جودی گفت: «آنچه نمی‌دانستم این بود که اجتماعی بودن چقدر برای مغز شما مهم است... بدون آن، به نظر می‌رسد مغز شما کوچک‌تر می‌شود و بعد از بین می‌رود.»

اگر می‌توانید از خانه بیرون بروید و در هر سن و سالی که هستید تلاش کنید با دیگران ارتباط برقرار کنید و حتا دوستان تازه پیدا کنید. 

تعاملات اجتماعی

علم مدت‌هاست که فواید تعامل اجتماعی و اجتناب از تنهایی را تشخیص داده است.

اما اکنون همچنین می‌توان بررسی کرد که مغز چه کسانی زودتر از آنچه که باید پیر می‌شود. این امیدواری وجود دارد که با تحقیق درباره چنین افرادی، راه‌های پیش‌گیری و درمان بهتری در آینده کشف شوند.

همان‌گونه که به سمت مدل‌های مراقبت بهداشتی فردی شده‌تر، پیش‌بینی‌کننده‌تر و پیش‌گیرانه‌تر پیش می‌رویم، تشخیص زودهنگام در همه زمینه‌های سلامت بسیار مهم خواهد بود و احتمال دست‌یابی به این هدف با اتکای به امکانات باورنکردنی هوش مصنوعی و داده‌های کلان تقویت می‌شود.

آندری ایریمیا، دانشیار پیری و زیست‌شناسی محاسباتی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، مدل‌های رایانه‌ای را که چگونگی پیری مغز ما را ارزیابی و زوال آن را پیش‌بینی می‌کند به من نشان داد.

او آن‌ها را از اسکن‌های ام آر آی، داده‌های دریافتی از مغز ۱۵۰۰۰ نفر و قدرت هوش مصنوعی برای درک مسیر تحول دو گروه مغز‌هایی استفاده کرده است.

یک گروه شامل کسانی است که مغزشان به طور سالم پیر می‌شود و گروه دیگر افرادی که دچار انواع مرض‌ها از جمله مشکلات زوال عقل می‌شوند.

او گفت: «این یک روش بسیار پیچیده برای نگاه کردن به الگو‌هایی است که ما لزوما در مورد آن‌ها به عنوان انسان اطلاع چندانی نداریم، اما الگوریتم هوش مصنوعی قادر به تشخیص آن‌ها است.»

پروفسور ایریمیا البته به داخل سر من هم نگاهی انداخت.

پیش از بازدیدم، از مغزم یک اسکن ام آر آی انجام شده بود که پس از تجزیه و تحلیل نتایج آن، پروفسور ایریمیا به من گفت که سن مغزی من هشت ماه بزرگتر از سن تقویمی من است (اگرچه خودم می‌دانم که آن قسمت مغزم که زیاد حرف زدن را کنترل می‌کند، مشمول این پیری نشده است!) با این حال، پروفسور ایریمیا گفت حاشیه خطای این نتیجه دو سال است.

شرکت‌های خصوصی نیز شروع به تجاری سازی این فناوری کرده‌اند.

یک شرکت به نام برینکی این نوع خدمات را در کلینیک‌های مختلف در سراسر جهان در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. اوئن فیلیپس، بنیانگذار آن، به من گفت که در آینده، گرفتن تصویر ام آر آی باید آسان‌تر شود.

او گفت: «گرفتن اسکن ام آر آی بیشتر در دسترس مردم قرار گرفته و تصاویری که می‌گیرد بهتر و بهتر می‌شود.»

او گفت: «من قصد ندارم در این مورد عجله به خرج دهم، اما فناوری به مرحله‌ای رسیده است که می‌توانیم چیز‌ها را خیلی زودتر از گذشته ببینیم؛ و این بدان معناست که می‌توانیم دقیقا بفهمیم که در مغز هر بیمار چه اتفاق می‌افتد و با استفاده از هوش مصنوعی می‌توانیم از آن حمایت کنیم.»

برخلاف آنچه که پروفسور ایریمیا از اسکن ام آر آی به من گفته بود، تخمین برینکی این است که سن مغزی من یک سال از سن بیولوژیکی مغز من بیش‌تر است. او همچنین یک پرینت سه بعدی از مغزم به من داد که بسیار شایان‌توجه بود و مطمئن بودم که به اندازه واقعیست.

بیشتر بخوانید:  یک رژیم غذایی خاص برای پیش‌گیری از خطر زوال عقل

هدف در این‌جا فقط یک رویکرد دقیق‌تر نسبت به درمان نیست، بلکه این است که بتوانیم میزان کارآمدی هر مداخله درمانی را نیز تعیین کنیم.

افزایش چشم‌گیر امید به زندگی در ۲۰۰ سال گذشته منجر به بروز بیماری‌های مرتبط با افزایش سن شده است.

من فکر می‌کردم که اگر همه ما به اندازه کافی عمر کنیم، ممکن است زوال عقل در خانه همه ما را بکوبد.

اما پروفسور ایریمیا گفت که این نظریه‌ای است که بسیاری آن را بررسی کرده‌اند، اگرچه اثبات نشده است، و افزود که هدف ما یافتن راهی برای به تعویق انداختن زوال عقل است که امیدواریم که در طول زندگی طولانی‌ترمان به آن دچار نشویم؛ و همه این‌ها ما را به همان نقطه اول برمی‌گرداند. تمام کارشناسان و پزشکان، و همچنین کسانی که ساکن مناطق آبی هستند، می‌گویند که سبک زندگی، عنصری کلیدی است.

سه عامل مهم  برای به تعویق پیری مغز

رژیم غذایی خوب، فعال نگه داشتن و تحریک ذهنی و شادی برای تعویق پیری مغز ما بسیار مهم است.

به گفته ماتیو واکر، استاد علوم اعصاب و روانشناسی در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی و نویسنده کتاب پرفروش «چرا می‌خوابیم» یک عامل مهم دیگری نیز وجود دارد.

او مژده می‌دهد که «خواب موثرترین کاری است که می‌توانید هر روز برای تنظیم مجدد سلامت مغز و بدن خود انجام دهید.»

او می‌افزاید: «هیچ عملکردی در ذهن شما وجود ندارد که هنگام خواب به طرز شگفت‌انگیزی بهبود نیابد، یا هنگامی که به اندازه کافی نمی‌خوابید به طور آشکار دچار اختلال نشود.»

او از سازماندهی پاکسازی مغز ما صحبت کرد و گفت که در زمان خواب، این روند با زدودن پروتئین‌های بتا آمیلوئید و تاو عمل می‌کند و این‌ها «دو مقصر اصلی ایجاد آلزایمر» هستند.

تغییر الگوی خواب را جدی بگیرید

تغییر در الگوی خواب نیز با زوال عقل همراه است.

پروفسور واکر توضیح داد که چگونه ما این ارتباط را فقط در دهه‌های ۶۰ یا ۷۰ زندگی خود نمی‌بینیم، بلکه‌این روند می‌تواند در ۳۰ سالگی شروع شود.

بنابراین، شناسایی این تغییرات از طریق ردیابی خواب می‌تواند به طور بالقوه به «الگویی برای پیشگیری از میانسالی» تبدیل شود.

اونا بیو، که یک شرکت بیوتکنولوژی واقع در حومه سانفرانسیسکو است، در حال جمع‌آوری اطلاعات مربوط به سنجاب‌ها در طول و بعد از خواب زمستانی است.

همان‌گونه‌که مشخص شده است، در این حالت نیمه خواب، دمای بدن سنجاب‌ها کاهش می‌یابد و سرعت متابولیسم آن‌ها به تنها ۱ درصد از حد طبیعی می‌رسد.

در طول این مدت، به نظر می‌رسد که آن‌ها قادر به رشد مجدد نورون‌های مغز و بازسازی توانمندی ارتباطاتی هستند که مغزشان از دست داده است.

هدف این شرکت تلاش برای تولید دارو‌هایی است که این فرآیند را در انسان‌ها تکرار کند، بدون اینکه نیازی به گذراندن نیمی از سال در خواب و در زیر زمین باشند، حتی اگر بعضی‌ها آرزوی آن را هم داشته باشند.

همچنین نشان داده شده است که افسردگی درمان نشده خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد.

پروفسور لیان ویلیامز، استاد دانشگاه استانفورد، با استفاده از اسکن ام آر آی روشی را برای «تجسم» تاثیر برخی از اشکال افسردگی در مغز شناسایی کرده است و در حال بررسی این موضوع است که آیا درمان موثر بوده است یا نه.

نتیجه این پژوهش ممکن است بتواند به دانشمندان کمک کند تا علل ریشه‌ای بیماری‌های روانی مانند افسردگی را بهتر درک کنند و همچنین راهی برای تعیین نوع درمان برای بیمار بیابند.

کسی بیش‌تر از برایان جانسون به توانایی علم برای رسیدن به طول عمر ایمان ندارد.

او یک کارآفرین فناوری است که میلیون‌ها دلار را در تلاش برای معکوس کردن سن بیولوژیکی خود هزینه می‌کند.

ده‌ها مکمل، نوزده ساعت روزه در روز، تمرین‌هایی که گاه به نظر می‌رسد ممکن است به انفجار منجر شود و مجموعه‌ای از روش‌های درمانی (گاه بحث‌برانگیز) چیز‌هایی است که او امیدوار است زمان را به عقب برگرداند.

اما همانطور که میلدرد ۱۰۳ ساله، که در لوما لیندا با او ملاقات کردم، با قاطعیت گفت: «درست است که شما باید کاملا مراقب رژیم غذایی خود باشید، این درست است، اما من در این مورد تعصبی نداشته‌ام که باید این کار را بکنم، باید این کار را نکنم، مطلقا این را بخورم یا نخورم!»

او فکر می‌کند مهم‌تر این است که کمی زندگی کنیم.