در آستانه شرایط بحرانی قرار داریم | هشدار مهم عراقچی؛ فرصت برای مذاکره محدود است
رویداد۲۴| عبارت کلیشه‌ای «مقطع حساس کنونی» را انگار دقیقا برای مقطع حساس کنونی ساخته‌اند. روی کار آمدن دونالد ترامپ در ایالات متحده که بنا به ادعای فایننشال تایمز هنوز شروع به کار نکرده در پی تنظیم فرمان‌های اجرایی جدید علیه ایران است؛ تنها یک طرف قضیه است. وضعیت پرالتهاب منطقه و درگیری با اسرائیل که حالا دیگر از مرز رویارویی نظامی مستقیم هم عبور کرده نیز بر حساسیت موقعیت افزوده است. منتها مساله فقط این نیست و باید روابط ایران و اروپا و چالش‌های بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نیز به این معادله افزود.
سفر رافائل گروسی به تهران و رایزنی‌هایی که با مقامات کشورمان از مسعود پزشکیان گرفته تا عباس عراقچی و محمد اسلامی انجام داد، امید به تعامل بهتر ایران و آژانس را ایجاد کرد، اما به هرحال نشست شورای حکام در پیش است و کشور‌های اروپایی نیز عزمشان را جزم کرده‌اند که یک بیانیه جدید علیه ایران صادر کنند.
اینجا در تهران نیز موضع‌گیری‌های مختلفی می‌شود. مثلا عباس عراقچی می‌گوید که باید منتشر تشکیل تیم ترامپ و مشاهده سیاست‌ها و اقدامات عملی او بمانیم. در مجلس، اما صدای دیگری شنیده می‌شود مثلا احمد نادری، عضو هیات رئیسه با تاکید بر اینکه طرف مقابل دارای کلاهک هسته‌ای است و ماهم باید داشته باشیم، از رفتن به سوی سلاح هسته‌ای دفاع می‌کند. از سوی مقامات نظامی نیز مدام هشدار‌هایی به طرف مقابل داده و تاکید می‌شود که پاسخ کوبنده‌ای در انتظارشان است.
پیچیدگی وضعیت در واقع ناشی از مخلوط شدن چندین چالش و وجود چندین نگاه و رویکرد برای حل این چالش‌ها است. در این آشفته بازار، اما همچنان برخی به دیپلماسی و استفاده از ابزار دیپلماسی امید دارند. همین است که خبر دیدار ایلان ماسک و نماینده ایران در سازمان ملل در آن بیش از ۲۴ ساعتی که تکذیب نشده بود، آنطور مورد استقبال و تحلیل قرار گرفت.
فرصت برای بهره‌بردای از مذاکره، اما زیاد نیست و محدود است. این را رسانه‌ها و تحلیلگران هم نمی‌گویند، بلکه عباس عراقچی وزیر خارجه می‌گوید. او در سخنانی که دیشب طی حضورش در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری عنوان کرد، درباره امکان رفع نقص‌های برجام از جمله مکانسیم ماشه در توافق آینده گفت: «الان پیش‌بینی نمی‌توان کرد چراکه مذاکرات جدید آغاز نشده است. اگر مذاکرات هم شروع شود، فرصت محدودی خواهد داشت چراکه در اکتبر ۲۰۲۵ زمان پایان قطعنامه ۲۲۳۱ که قطعنامه برجام است، خواهد بود.» به گفته او «وقتی که قطعنامه به صورت خودکار منحل شود، دیگر اسنپ‌بک از بین خواهد رفت. اگر توافق جدیدی حاصل نشود، ما با یک شرایط بحرانی مواجه خواهیم بود و ممکن است کشور‌های اروپایی که در برجام حضور دارند، به‌دنبال اسنپ‌بک بروند، اما نمی‌توانم درباره یک سال آینده قضاوت کنم.»
وزیر خارجه معتقد است که «فرصت برای مذاکرات هنوز وجود دارد، اما محدود است». او می‌گوید: «برای چنین مذاکرات پیچیده‌ای، یک سال زمان خیلی زیادی نیست به‌خصوص با وجود بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی. وقتی هم آغاز شود، مذاکرات مشکلی خواهد بود، البته ما برای این مذاکرات آمادگی کامل داریم و ما پنجره‌های دیپلماسی را باز می‌دانیم، به‌شرطی که اراده واقعی در طرف‌های مقابل ما وجود داشته باشد. در غیر این صورت، ما مسیر دیگری را خواهیم رفت و ما برای هر مسیری آمادگی داریم. همان‌طور که در قضیه حمله رژیم صهیونیستی گفتیم ایران برای هر سناریویی آمادگی دارد، در اینجا هم به کشور‌های غربی می‌گوییم مسیر هسته‌ای ما در یک سال آینده، مسیر حساس و پیچیده‌ای خواهد بود ولی ما برای هر سناریویی آمادگی داریم؛ اگر به نقطه تقابل برسیم و یا همکاری، برای آن آمادگی داریم.»
بیان مساله از سوی عراقچی و اشاره او به اندک بودن فرصت البته نشانه مثبتی است و این امید را ایجاد می‌کند که حداقل در طرف ایرانی عزمی برای استفاده از دیپلماسی و حل پیچیدگی‌های موجود از این طریق وجود دارد. حال باید دید که طرف مقابل چه رویکری را در پیش می‌گیرد و اینجا در ایران مسئولان امر چطور به یک صدای واحد برای مقابله با مسائل خواهند رسید.
