مهاجرت یا راه فرار؟! | هشدار جدی درباره مهاجرت گسترده نیرو‌های متخصص| خروج ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه طی ۲ دهه!
رویداد۲۴| سمینار «مهاجرت و آثار آن بر کسبوکارها» با حضور دستیار اجتماعی رییس‌جمهور، رییس اتاق تهران و معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران در محل اتاق تهران برپا شد. در این سمینار که به همت معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران برگزار شد، علاوه بر سخنرانی محمود نجفی‌عرب و علی ربیعی، دستیار اجتماعی رییس‌جمهور در مراسم افتتاحیه، چهار پانل با حضور اساتید دانشگاه، فعالان اقتصادی، جامعه‌شناسان و تحلیلگران حوزه مهاجرت و همچنین مدیران ارشد دولتی برگزار می‌شود.
علی ربیعی، دستیار اجتماعی رییس‌جمهور، در مراسم افتتاحیه این سمینار عنوان کرد که مهم‌ترین نهاد‌های سیاستگذاری کشور کمتر به این ناهنجاری توجه کرده‌اند در حالی که تمایل به مهاجرت به افراد با سن کمتر از ۱۸ سال رسیده و گفتگو در باب شیوه‌های مهاجرت بین نوجوانان باب شده است. دستیار اجتماعی رییس‌جمهور، در این سمینار با بیان اینکه مهاجرت یک پدیده کهن و دیرین است و حتی در کشور‌های توسعه‌یافته نیز سیر آن وجود دارد، به نقد رویکرد‌های مختلف و بعضا متناقض تصمیم‌گیران و سیاستگذاران در مواجهه با این پدیده پرداخت و گفت: برخی به پدیده مهاجرت از زاویه نفی و انکار وارد می‌شوند و به‌طور کلی مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور و روند رو به رشد آن را کتمان می‌کنند.
به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، علی ربیعی با این توضیح که پدیده مهاجرت به یکی از مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور طی یک دهه اخیر بدل شده است، افزود: در حالی در کشور با شیوع مهاجرت در بخش‌ها و اقشار مختلف جامعه مواجه هستیم که در مهم‌ترین نهاد‌های سیاستگذاری کشور کمتر به این اتفاق که ناهنجار شده است، پرداخته می‌شود.
او با بیان اینکه برخی رویکرد‌ها به این موضوع از بعد توطئه نگاه می‌کنند و حتی با ابراز نگرانی هم برخورد و مواجهه می‌کنند، افزود: انجمن‌های علمی و نهاد‌های مرتبط با کسب‌و‌کار و فعالان اقتصادی باید در بررسی و واکاوی مهاجرت رویکرد واقع‌بینانه فعال و نگرانی همراه با کنش برای حل این مساله داشته باشند.
دستیار اجتماعی رییس‌جمهور سپس به اهمیت گونه‌شناسی مساله مهاجرت در ایران اشاره کرد و افزود: در ایران تمایل به مهاجرت به افراد با سن کمتر از ۱۸ سال رسیده است و امروز در میان قشر نوجوان، پیرامون مهاجرت از کشور و شیوه‌های آن مکالمه و گفتگو می‌شود. علی ربیعی افزود: در حالی یکی از علت‌های اصلی مهاجرت در نسل قبل، رفتن به بازار کار خارجی و کسب پول و درآمد و سپس بازگشت به کشور بود، نسل جدید مهاجرت را یک نوع فرار و رفتن همراه با نگاه غضبناک به پشت سر قلمداد می‌کند. او سپس با این توضیح که مهاجرت در سایر ممالک و کشورها، بر مبنای کسب دانش و گردآوری اطلاعات و تکنولوژی برای توسعه کشورشان همواره مطرح بوده است، به داستان شهروندان ژاپن و کره‌جنوبی در دوره پس از جنگ جهانی دوم به عنوان نمونه اشاره کرد و گفت: امروز در کشور با کوچ بنگاه‌ها و شرکت‌ها به‌ویژه در حوزه استارت‌آپی و فناوری اطلاعات مواجه هستیم که پدیده نگران‌کننده‌ای است و با توجه به جمعیت‌شناسی نسل جدید که نشان می‌دهد نسل جدید و جوان‌ها تمایل به اشتغال در این نوع شرکت‌ها دارند، نگرانی از این پیامد تشدید می‌شود.
علی ربیعی سپس اظهار امیدواری کرد که با برگزاری نشست‌های همفکری از سوی مراکز علمی و دانشگاهی و حوزه‌های اقتصادی و کارآفرینی، مساله مهاجرت در ایران مورد واکاوی دقیق قرار گیرد و راهکار‌هایی برای اصلاح آن به دست آید.
۶۰ درصد ایرانی‌ها تمایل به مهاجرت دارند
رییس اتاق بازرگانی تهران نیز در این رویداد با بیان اینکه مهاجرت دغدغه امروز و دیروز نیست و دهه‌هاست افراد با انگیزه‌های مختلف همچون تحصیل و کار از ایران به کشور‌های دیگر مهاجرت می‌کنند، گفت: آنچه امروز «مهاجرت» را به یک دغدغه ملی و مساله اجتماعی و اقتصادی بدل کرده؛ اوج گرفتن مهاجرت و شکل‌گیری موج گسترده تمایل به مهاجرت از کشور است؛ نکته‌ای که مرکز مطالعات استراتژیک ریاست‌جمهوری در گزارشی از آن به عنوان «ورود به فاز مهاجرت عام» یا «مهاجرت توده‌وار» یاد کرده است؛ اتفاقی که می‌تواند تبعات منفی جدی برای جامعه و فرآیند رشد و توسعه کشور به همراه داشته باشد.
محمود نجفی‌عرب گفت: طبق آمار‌ها در ۱۰ سال اخیر به صورت متوسط سالانه ۲۷ هزار ایرانی اقامت کشور‌های اروپایی، کانادا و امریکا را اخذ و بر اساس گزارش رصدخانه مهاجرت ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۶۵ هزار نفر از کشور مهاجرت کرده‌اند در شرایطی که در نظرسنجی همین سال این مرکز بیش از ۶۰ درصد ایرانی‌ها تمایل به مهاجرت دارند؛ عددی که واقعا دردآور است و نشان می‌دهد سطح حس تعلق به کشور به شدت کاهش یافته است.
ریشه مهاجرت، سقوط سرمایه اجتماعی است
او ادامه داد:، اما چرا به چنین روزی گرفتار شده‌ایم که درصد بالایی از جمعیت کشور تحقق رویاهای‌شان را در سرزمین‌های دیگر جست‌وجو می‌کنند؟ پاسخ به این سوال به عوامل متعدد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی باز می‌گردد، اما ریشه اصلی آن را به اعتقاد من باید در کاهش شدید اعتماد اجتماعی و سقوط سرمایه اجتماعی دنبال کرد. اگر روزی بیشتر شاهد مهاجرت دانشجویان و نخبگان علمی برای تحصیل به کشور‌های دیگر بودیم حالا می‌بینیم از ورزشکاران مدال‌آور و فعالان استارت‌آپی گرفته تا کارمندان و کارگران آرزوی مهاجرت دارند و حتی بسیاری از خانواده‌ها، فرزندان‌شان را از همان کودکی به مدارس خارج از کشور می‌فرستند.
آثار منفی خروج پزشکان از ایران
رییس اتاق تهران با اشاره به اینکه خودش یک دکتر داروساز است، عنوان کرد که از آمار بالای مهاجرت پزشکان، داروسازان و پرستاران در مقایسه با سال‌های قبل شگفت‌زده شده است. او گفت: برای مثال طبق آمار سازمان نظام پزشکی تعداد گواهی گوداستندینگ از حدود ۷۵۰ نفر در سال ۱۳۹۷ به ۶ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است؛ اتفاقی که آثار منفی شدید خود را در سال‌های آینده با کمبود پزشک، داروساز و به خصوص پرستار در نظام درمان کشور نشان خواهد داد.
خروج ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه ایرانیان
محمود نجفی‌عرب افزود: اگر تا چند سال پیش با تعداد بالای جوانان فعال در شرکت‌های استارت‌آپی روبه‌رو بودیم حالا می‌بینیم که بسیاری از این شرکت‌ها به دنبال نیرو‌های توانمند هستند، زیرا در دو، سه سال گذشته بیش از ۲ هزار ویزای استارت‌آپی و کارآفرینی به مقصد کشور‌های توسعه‌یافته و حتی کشور‌های همسایه، برای جوانان ایرانیان صادر شده است. او با ابراز تاسف نسبت به از دست دادن سرمایه‌های انسانی و جوانان خلاق و نیروی کار در سال‌های گذشته نسبت به صدمات جبران‌ناپذیر موج بزرگ خروج سرمایه و مهاجرت فعالان اقتصادی، مدیران و کارآفرینان، آن هم در حالی که کشور بیش از هر زمان دیگری تشنه جذب سرمایه‌گذاری است، هشدار داد.
او افزود: طبق گزارش بانک مرکزی در طول ۲۰ سال گذشته که در ۱۲ سال آن میانگین نرخ سرمایه‌گذاری منفی بوده، حداقل ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده است؛ عددی که طبق برنامه هفتم توسعه معادل نیاز کشور برای رسیدن به رشد ۸ درصدی در یک‌سال است. در واقع در چند سال گذشته وضعیت شتاب خروج سرمایه و افزایش استهلاک سرمایه به مراتب تندتر از ورود سرمایه بوده است.
رییس اتاق تهران ادامه داد: در شرایط کنونی معتقدیم برای مدیریت مساله مهاجرت نیروی انسانی و فعالان اقتصادی و کسبوکارها ضرورت دارد انگاره حاکمیت از بخش خصوصی و جامعه دچار تغییر شود.
