چه تهدیداتی جنگل‌ها و درختان بومی ایران را تهدید می‌کند!
رویداد ۲۴| منیره چگینی: با فرارسیدن ایام نوروز ورود گردشگران به طبیعت و جنگل‌ها افزایش داشته است. روشن کردن آتش در جنگل که باعث به آتش کشیدن درختان، از بین رفتن خاک جنگل به واسطه ورود خودروها و ریختن زباله بخشی از تخریبی است که گردشگران به جنگل‌ها وارد می‌کنند.
گردشگری غیر مسئولانه
این آسیب‌ها نه تنها گیاهان و پوشش گیاهی جنگل را از بین می‌برد باعث از میان رفتن گو‌نه‌های جانوری می‌شود که جنگل خانه آنهاست! فرقی نمی‌کند کجای ایران باشد، سنجاب‌های زاگرس، لاک پشتهای جزایر قشم، یوز‌های پارک ملی توران و گوزن‌های پارک ملی گلستان همه در خطر هستند.
حیف است جنگل‌های باستانی هیرکانی که عصر یخبندان را به سلامت پشت سرگذاشته‌اند در این عصربا ورود غیر مسئولانه گردشگران به طبیعت از بین بروند! «بر اساس گزارش‌های منتشر شده، بیش از ۹۰ درصد از پوشش گیاهی جنگل‌ها در معرض تخریب قرار دارند، تغییرات اقلیمی مانندگرمای شدید و سیلاب، آلودگی هوا، و کاهش تنوع زیستی هر کدام به تنهایی می‌توانند حیات بشر را بر روی زمین به خطر اندازد».
حفاظت ناکافی از منابع طبیعی
در سال‌های اخیر طرح‌های مختلفی در راستای احیای جنگل‌ها اجرا شد مانند طرح "کاشت یک میلیون درخت" که به نظر نتوانسته به نتیجه خوبی دست یابد، ناهید قدرتی، فعال حوزه محیط زیست و منابع طبیعی، با اعلام نظر خود درباره بی تاثیر بودن این طرح در گفت‌و‌گو با خبرنگار رویداد ۲۴ وضعیت بحرانی جنگل‌ها و منابع طبیعی ایران و مشکلات موجود در حفاظت از درختان بومی را تشریح می‌کند. او بر این باور است که اقدامات کنونی در زمینه حفاظت از منابع طبیعی به‌طور قابل توجهی ناکافی بوده و تهدیدات گسترده‌ای جنگل‌ها و درختان بومی کشور را تهدید می‌کند.
قاچاق چوب و قطع بی‌رویه درختان
بنا بر اعلام فرمانده یگان‌های انتظامی و حفاظتی فراجا، از ابتدای سال تا کنون (۱۱ اسفند)، ۲۵ هزار پرنده قاچاق چوب شناسایی شده و بیش از ۵ هزار قاچاقچی دستگیر شده و بیش از ۳ هزار خودرو نیز در جریان این پرونده‌ها توقیف شده‌اند، قدرتی در ادامه به مشکلاتی، چون قاچاق چوب و قطع بی‌رویه درختان بومی اشاره کرد و افزود: «درختان بومی ایران بیشتر از هر زمان دیگری در خطر هستند و متاسفانه با قاچاق چوب و قطع غیرقانونی درختان مواجه هستیم.» وی توضیح داد: جاده‌های محلی ساخته‌شده در دل جنگل‌ها، دسترسی قاچاقچیان را به منابع طبیعی تسهیل کرده و مجازات‌های موجود در این زمینه کافی نیستند.
آتش‌سوزی‌های عمدی در جنگل‌های بلوط برای تهیه زغال
تهیه زغال برای کباب و قلیان، آفتی شده و به جان درختان جنگل افتاده است. سودجویان از این تجارت در سال گذشته (۱۴۰۳) اقدام به قطع غیرمجاز ۲۲۵۶ اصله درخت و نهال با حجم تقریبی ۱۲۸۸ مترمکعب کرده‌اند. ۳۶ فقره پرونده تخلف علیه قاچاقچیان و سوداگران چوب با استناد به ماده ۲۵ قانون تشکیل شده است؛ و ۷۴/۳۵ مترمکعب چوب قاچاق شده و برای ۱۸۷ تخلف برای سودجویان پرونده تشکیل شده است. قدرتی تولید زغال را یکی از دلایل اصلی قطع درختان دانست و تأکید کرد: درختان با ارزش زیستی بالا، به‌ویژه بلوط‌ها، به‌راحتی برای تولید زغال قطع می‌شوند. قدرتی همچنین به آتش‌سوزی‌های عمدی جنگل‌ها که ناشی از منافع شخصی یا تصرف زمین است، اشاره کرده و گفت: «آتش‌سوزی‌ها حتی در برخی مواقع به‌منظور تولید زغال یا منافع اقتصادی صورت می‌گیرند.»
قطع ۱۲ هزار درخت بلوط در شیراز برای راهسازی
قدرتی به تخریب جنگل‌ها در پی جاده‌سازی و گسترش شهر‌ها نیز اشاره کرد و گفت: «در شیراز، جاده‌سازی باعث قطع ۱۲ هزار درخت بلوط شد و به قاچاقچیان دسترسی به جنگل‌ها را تسهیل کرد.»
تهدیدات طبیعی و کشاورزی‌های دیم
او همچنین به تهدیدات طبیعی مانند آفات جدید مانند پروانه بلوط‌خوار و کشاورزی‌های دیم زیر درختان جنگلی اشاره کرد که مانع از احیای طبیعی جنگل‌ها می‌شوند.
گردشگری ناآگاهانه و تخریب منابع طبیعی
قدرتی در ادامه به تأثیر منفی گردشگری ناآگاهانه بر طبیعت اشاره کرده و گفت: «گردشگران ناآگاه، به‌ویژه آفرودسواران، با رانندگی در میان جنگل‌ها و له کردن نهال‌ها، به منابع طبیعی آسیب می‌زنند.»
نگهداری از جنگل‌ها؛ آینده‌ای پایدار
قدرتی در نهایت بیان کرد که باید از نابودی جنگل‌های بومی جلوگیری شود، زیرا این درختان برای رشد به زمان طولانی نیاز دارند و جایگزینی آنها به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. اگر جنگل را به حال خود رها کنیم خود به خود زایش دارد و نهال‌های جدید در طی سال‌ها به درخت تبدیل می‌شوند، اما با دست اندازی بشر به جنگل‌ها این امکان از بین می‌رود.
او تأکید کرد: پروژه‌های توسعه‌ای مانند پارک‌های کوهستانی، تله کابین‌ها و تور‌های سافاری باید با دقت بیشتری از نظر زیست‌محیطی برنامه‌ریزی و اجرا شوند تا به تخریب منابع طبیعی نیانجامد.
به عنوان مثال، پارک کوهستانی دراک در شیراز که پیش از این محل زندگی درختان بومی و بکر بود، پس از احداث به جایی برای
حضور افرادی تبدیل شده است که آگاهی کافی از طبیعت ندارند. این امر باعث وقوع آتش‌سوزی‌های متعددی در این منطقه شد که در نتیجه آن، درختان بومی از بین رفتند و به جای آنها درختان زینتی کاشته می‌شوند. این درختان زینتی نیازمند نگهداری و آبیاری هستند و این فرایند هزینه‌های زیادی را به همراه دارد.
این فعال محیط زیستی تاکید کرد:درختان بومی رشد کندی دارند و به طور معمول حدود ۱۰۰ تا ۵۰۰ سال زمان می‌برد تا رشد کامل خود را به دست آورند.
او علاوه بر این گفت: هزینه‌های زیادی از جمله هزینه آبیاری و نگهداری برای بازسازی این منابع طبیعی نیاز است. به همین دلیل، نمی‌توان به راحتی معادل درختان بومی و جنگل‌های طبیعی را ایجاد کرد.
تخریب جنگل‌ها به بهانه توسعه
بحران گرمایش جهانی و تأثیر آن بر جنگل‌ها
ایران با تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی مواجه شده است. اقلیم جدید ایران هوای گرم‌تر و خشک‌تری را سپری خواهد کرد و بیشتر مستعد آتش‌سوزی جنگلی خواهد بود. این فعال محیط زیست با اشاره به پدیده گرمایش زمین افزود:همچنین، پدیده گرمایش زمین که ناشی از فعالیت‌های بشر است، به شدت دمای کره زمین را افزایش داده است. فعالیت‌هایی مانند مصرف سوخت‌های فسیلی در خودروها، تولیدات صنعتی و مصرف‌گرایی باعث آزاد شدن مقادیر زیادی انرژی گرمایشی در جو زمین شده است. این امر موجب کاهش بارش‌ها و دشواری در احیای جنگل‌ها شده است.
روزگار خراب جنگل‌های باستانی
او ادامه داد:جنگل‌های موجود بیشتر از هزار سال عمر دارند و در دهه‌های اخیر جنگل‌های جدیدی به‌وجود نیامده‌اند. جنگل‌های هیرکانی و زاگرس تا کنون بحران‌های زیادی را پشت سر گذاشتند و زنده ماندند، علاوه بر اینکه در مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی بشر را یاری کردند بدون دخالت بشر رشد و احیا شدند برای همین است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سقزگیری‌های بی‌رویه از جنگل‌های بنه در سقز
جنگل‌های بنه در منطقه سقز به دلیل سقزگیری‌های بی‌رویه و بیش از حد در حال تابودی هستند، قدرتی با اشاره به نوع دیگری از تخریب جنگل گفت: سقزگیری که بیشتر از توان درختان انجام می‌شود، به‌ویژه در شرایط خشکسالی‌های اخیر، تاثیرات منفی بر سلامت و بقای درختان دارد. این روند نه تنها باعث کاهش قدرت زادآوری و تولید مثل درختان می‌شود، بلکه آنها را به سوی زوال و نابودی می‌برد. عکس‌های منتشر شده در صفحه، شرایط بحرانی این درختان را به خوبی نشان می‌دهد.
