ریشه خودزنی دختران دانش‎آموز

رویداد۲۴- رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی معتقد است، باید در پایه‎های ساختاری نظام آموزش و پرورش انقلابی به سمت پرورش انسان‎های خلاق، ماهر و علمی صورت گیرد. آموزش‎های مقطعی در بهبود وضع موجود کار ساز نیست. 

خودزنی دانش آموزان دبیرستانی در مدارس دخترانه به امری رایج و به عرفی میان آنها تبدیل شده است، آنها به راحتی دست به آزار و اذیت خود می‎زنند و حتی برای خیلی از آنها این مقدمه‎ای برای خودکشی است. کارشناسان تربیتی این امر را ناشی از شرایط بد مدارس، نبود نشاط در فضای مدارس، نبود حق انتخاب برای انتخاب دروس، و شرایط بیرونی که به داخل مدرسه کشیده می‎شود مانند شرایط بد خانوادگی می‎دانند. 

خود این دانش‎آموزان می‎گویند «خون بازی» به آنها آرامش می‎دهد و با این کار درد واقعیشان را فراموش می‎کنند، برخی به خاطر شکست عشقی این کار را می‎کنند و بعضی دیگر می‎خواهند از مد و عرف عقب نمانند، بعضی هم می‎خواهند از شرایط بدی که در آن قرار گرفته‎اند فرار کنند.

ولی  یک روانشناس معتقد است تمام دلایلی که از سوی این دانش‎آموزان بیان شده، دلایل ثانویه است و دلیل اصلی را وجود خشونت در ناخودآگاه آنها می‎داند. 

ترویج خشونت چه از سوی کارشناسان رسانه و چه از سوی روانشناسان تایید و در مورد آن هشدار داده شده است اما اینکه چرا مدرسه خود یکی از عوامل ترویج این خشونت است سوال بسیار مهمی است. 

زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در خصوص رواج خودزنی در میان دانش آموزان 14تا 16 سال گفته است: اینکه این رفتار از کجا ناشی شده مهم نیست. موضوع از این جهت دارای اهمیت است که دانش‎آموز مخاطب ماست و طبیعی است که  آموزش و پرورش در برابر این آسیب اجتماعی نقش دارد. 

مهم‎ترین و اولین وظیفه آموزش و پرورش در این خصوص شناخت علت وجود خشونت در میان دانش آموزان است بدون شناخت دلیل و منشاء این آسیب اجتماعی نمی‎توان آن را کنترل و یا رفع کرد.

بهاره مهرجویی، روانشناس حوزه تربیت معتقد است، رفتار مبتنی بر خشونت در مدارس  از سوی مدیران و معلمان فراوان است. فقط تحقیر و تنبیه  فیزیکی خشونت محسوب نمی شود بلکه وقتی کاری از دانش آموز می‎خواهیم که انجام آن در توانش نیست نیز نوعی خشونت است. مدیران مدارس معمولا می‎دانند دانش‎آموزان خودزنی می‎کنند ولی فقط از آنها می‎خواهند دست‎هایشان را بپوشانند. 

پروین محمدی، کارشناس تربیتی در گفت‎وگو با رویداد۲۴ گفت: چرایی خودزنی این دانش‎آموزان را از زوایای مختلف می‎توان بررسی کرد یکی از این زوایا هویت خواهی این دانش‎آموزان است. آنها در سن بلوغ دچار بی‎هویتی و سردرگمی می‎شوند و به نوعی آنومی و بی‎هنجاری گرفتار می‎شوند.

او معتقد است، نقشی به اسم مشاور در مدارس جا نیافتاده و بیشتر برای بچه‎ها شبیه به شوخی است. مقصر این امر نهاد آموزش‎وپرورش است که رسمیتی به این نقش نداده است. 

مشاوران مدارس و معلمان پرورشی هیچ کمکی به حل این موضوع خطرناک نکرده‎اند. وقتی دانش‎آموزان مشاوران را جاسوسی دوجانبه بین خودشان و مدیر می‎دانند و وقتی معلمان پرورشی بیشتر هم و غم خود را روی برگزاری جشن‎هایی می‎گذارند که تاکنون هیچ بازخورد آموزشی و پرورشی نداشته است. روشن است مشاوران  مدارس نمی‎توانند کمکی به بهبود وضع روحی دانش‎آموزان کنند. به نظر می‎رسد آموزش و پرورش نیازمند تحولی جدی در زمینه  تربیتی و پرورشی است. 

کورش محمدی، رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی در گفت‎وگو با رویداد۲۴ گفت: دلایل مختلفی برای ایجاد خشونت در ناخودآگاه این  دختران وجود دارد؛ از ضعف‎های تربیتی گرفته تا نوع نگاه جامعه به زن. دختر بچه‎ها را از واقعیت‎های زندگی می‎ترسانند و با ترس بزرگ می‎کنند؛ این ترس مانع تربیت صحیح آنها می‎شود. 

او افزود: نگاه تعلیم و تربیت نیز در به دنبال ماهر کردن و پرورش دختران نیست. آموزش و پرورش توانایی لازم را برای شناخت روانی دانش‎آموزان ندارد. 

محمدی با اشاره به ناکارامدی مشاوران در مدارس بیان کرد: مدارس ابتدایی مشاور ندارند ما باید مشاوره و تربیت بچه‎ها را از سنین پایین  شروع کنیم و وقتی این اتفاق نمی‎افتد دچار بحران می‎شویم. در مقاطع راهنمایی و دبیرستان هم مشاورها  چند ساعت در هفته در مدارس هستند. در واقع کارآمدی مشاور قابل اتکا نیست و دانش آموزان با واحدهای مشاوره ارتباط برقرار نکرده‎اند. 

او ادامه داد: روش‎های تربیتی ناکارآمد پاسخگوی رفع هیجانات دانش‎آموزان نیست؛ وقتی آنها نمی‎توانند هیجاناتشان را ابراز کنند به نوعی، انزوا، افسردگی و اضطراب دچار می‎شوند و خروجی اینها پرخاشگری است که گاهی به خود فرد و گاهی به دیگران آسیب می‎رساند. 

رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی نگاه‎های جامعه به دختران به عنوان جنس دوم را نیز موثر دانست و گفت: این نگاه که باعث عدم خودباوری است؛ فرد را به جایی می‎رساند که دچار نارضایتی از زندگی و وجود خودش و حتی نارضایتی و تنفر از بدن خودش می‎شود. در نتیجه همه این عوامل خشونت خود را به صورت خودآزاری نشان می‎دهد. 

محمدی همچنین در خصوص اینکه  آموزش مدیران، معلمان پرورشی و مشاوران در تربیت دانش‎آموزان چه تاثیری دارد اظهار داشت: باید در پایه‎های ساختاری نظام آموزش و پرورش انقلابی به سمت پرورش انسان‎های خلاق، ماهر و علمی صورت گیرد. آموزش‎های مقطعی تاثیری در بهبود وضع موجود کارساز نیست. 

او افزود: تاکید نظام آموزشی ما بر روی آموزش است نه پرورش. معلمان و مدیران نیز در همین نظام آموزشی تربیت شده‎اند باید به جای هزینه کردن در آموزش‎های مقطعی به صورت ریشه‎ای به تغییر ساختار نظام تعلیم و تربیت و تغییر الگوهای پرورشی و تربیتی پرداخت.