همه دلایل برکناری «ایوبی» از سازمان سینمایی

رویداد۲۴- مازیار وکیلی: حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی در حالی برکنار شد که در یکی دو ماه اخیر سازمان سینمایی کشور پرحاشیه‌ترین دوران خود را از سر می‌گذراند.

جشنواره فیلم فجر امسال بر خلاف سال‌های گذشته با حاشیه‌های زیادی دست به گریبان بود. حاشیه‌هایی که به تنهایی نفس مدیریت ایوبی را گرفت. ایوبی نتوانست در برابر حجم انتقادی که به سوی او و تیم همراهش روان شده بود مقاومت کند و جواب درخوری به منتقدان بدهد.

 اما علل برکناری ایوبی را نمی‌توان منحصر به جشنواره فجر امسال کرد. بزرگترین مشکلی که ایوبی در این سه سال و نیم با آن دست به گریبان بود بلاتکلیفی محضش در تصمیم‌گیری‌های کلان برای سینما ایران  بود. 

اهالی سینما به عنوان یکی از بزرگترین حامیان حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم با این امید به او رای دادند که فضای فرهنگی کشور تغییر کند و آن‌ها بتوانند فارغ از محدودیت‌هایی که در دولت پیشین با آن دست به گریبان بودند به فعالیت بپردازند. انتخاب حسن روحانی این امید دوباره‌ای را در دل اهالی سینما زنده کرد. 

چه آن‌که بلافاصله بعد از روی کارآمدن دولت و وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی خانه سینما بازگشایی شد تا سینماگران امیدوار به آینده سینمای ایران مشتاقانه به فعالیت خود ادامه دهند. 

اما در همان اولین جشنواره فیلم فجر دولت یازدهم ضعف‌های ایوبی تا حدی آشکار شد.  زمانی که ایوبی و هیئت داوران جشنواره فیلم فجر تحت فشار عوامل بیرونی فیلم عصبانی نیستم را از چرخه داوری‌ها کنار گذاشتند و در جوایز جشنواره آن سال تغییراتی دادند مشخص شد ایوبی و تیم همراهش قدرت چانه‌زنی برای حل مسائل بحرانی را ندارند.

 کما این که پس از جشنواره آن سال و در ایام اکران نیز تنها قصه‌ها توانست مجوزهای لازم برای اکران را اخذ کند و از جدال میان وزارت ارشاد و کمیسیون فرهنگی آن دوران مجلس جان سالم در ببرد.

 دیگر فیلم‌های بحث‌برانگیز این سال‌ها همگی بلاتکلیف مانده‌اند. نکته جالب توجه درباره این فیلم‌های پشت خط مانده و توقیفی این است که از تمامی طیف‌های سینمایی در این لیست حضور دارند.

از احمدرضا درویش با رستاخیز بگیر تا رضا درمیشیان با عضبانی نیستم. این بلاتکلیفی را می‌توان در صدور مجوز برای فیلم‌ها هم ملاحظه کرد. در حالی که عبدالرضا کاهانی برای ساخت ارادتمند نازنین، بهاره، تینا مجوز ساخت گرفت و حتی شایعه شد که ایوبی مستقیماً مجوز ساخت این فیلم را صادر کرده است فیلم پس از طی کردن مراحل ساخت ناگهان توقیف شد و ایوبی با فرار از پاسخ‌گویی، هیچ‌گونه مسئولیتی را در قبال این فیلم به عهده نگرفت.

ماجرای خانه پدری کیانوش عیاری هم که مثنوی هفتاد من کاغذ است. فیلم مجوز اکران گرفت و حتی یک روز هم در گروه هنر و تجربه اکران شد، اما مدت اکرانش همان یک روز بود و با فشارهای بیرونی بلافاصله از اکران کنار رفت. 

ایوبی برای این فیلم هم نتوانست کاری بکند تا عملاً نقاط منفی فراوانی در کارنامه مدیریتی او به چشم بخورد. نکته آزاردهنده درباره ایوبی این بود که با حضور مداوم در جراید و رسانه‌ها از امید و تغییر در سینمای ایران حرف می‌زد. منهای بازگشایی خانه سینما که با تغییر دولت محمود احمدی‌نژاد به هر حال اتفاق می‌افتاد سینماگران ایرانی تفاوت ملموسی بین دوران شمقدری و ایوبی احساس نکردند. 

فیلم‌ها همچنان توقیف می‌شد، گروه‌های خارج از سینما همچنان می‌توانستند با اعمال فشار روی سازمان سینمایی به منویات خود برسند و رئیس سازمان سینمایی هم بدون آن‌که برای گشایش فضا کاری بکند، فقط لبخند می‌زد. با روی کارآمدن رضا صالحی امیری مشخص بود که آب او و ایوبی به یک جوب نمی‌رود.

هنوز کار هیئت انتخاب فیلم‌های جشنواره فیلم فجر امسال به طور کامل تمام نشده بود که گزارشی از ملاقات وزیر ارشاد با یکی از مراجع عظام تقلید بیرون آمد که طی آن ملاقات وزیر ارشاد اعلام کرده بود از حضور ده فیلم فیمینیستی و نامناسب در جشنواره جلوگیری شده. چنین اظهاراتی با تکذیب ایوبی و دبیر جشنواره همراه شد.

اما مسئله هر چه بود نشان از یک ناهماهنگی آشکار میان وزیر و رئیس سازمان سینمایی داشت. جشنواره پرحاشیه امسال فیلم فجر عملاً تیر خلاص به مدیریت ایوبی بود. وزیر ارشاد هم منتظر ماند تا شاید ایوبی خودش استعفا کند، که نکرد. بنابراین وزیر ارشاد دست‌به کار شد و او را برکنار کرد. شاید بزرگترین ضعف ایوبی در دوران مدیریتش را بتوان در یک جمله خلاصه کرد: ایوبی مدیری بود که صرفاً زیبا صحبت می‌کرد بدون این‌که در عمل اتفاقی برای سینمای ایران بی‌افتد. 

برداشت غلط ایوبی از امید و اعتدال باعث شد که در مدت صدارت او بر سازمان سینمایی عملاً تغییر خاصی حاصل نشود. این عدم تغییر یک نتیجه به دنبال داشت و آن نتیجه این بود که ایوبی عملاً میان هیچ‌کدام از طیف‌های سینمایی طرفدار خاصی نداشت. نه روشنفکران عرفی او را دوست داشتند و نه اصول‌گرایان سینما. 

به همین خاطر هم هست که برکناری او واکنش خاصی ایجاد نکرده و همه اقشار سینمایی با سکوت از کنار این اتفاق گذشته‌اند. امیدواریم حیدریان که مدیر باتجربه‌ای است بتواند در این مدت کوتاه گشایشی در فضای سینما ایجاد کند، که این گشایش مهم‌ترین مطالبه سینماگران سینمای ایران از دولت تدبیر و امید است.