رشته زنان و زایمان بیشترین قصور پزشکی را دارد

رویداد۲۴-رئیس سازمان پزشکی قانونی گفت: رشته زنان، زایمان و نازایی بالاترین میزان قصور پزشکی را به خود اختصاص داده‌ است و دندانپزشکی، جراحی عمومی، جراحی ارتوپدی و پزشکی عمومی در رتبه های بعدی قرار دارند.یکی از موارد مهم در حوزه سلامت مقوله حقوق، تخلف ها و جرایم احتمالی کارکنان این بخش است که گاه به دلایل مختلف از جمله جان انسان و تاثیر بر افکار عمومی مورد توجه ویژه قرار می گیرد.

گاهی پیش می آید پزشک آن گونه که باید در انجام وظایف خود عمل نمی کند و به صورت اتفاقی و غیرعادی نتیجه ای متفاوت از نتیجه معمول حاصل می شود در این موارد مساله خطا، تخلف، قصور یا تقصیر پزشک مطرح می شود که پیامد حقوقی آن برای پزشک و بیمار متفاوت است.
انتظار بیمار از پزشک داشتن دقت و مهارت است که متاسفانه گاهی نبود این دو عامل سبب بروز حوادث و تشدید بیماری افراد و حتی گاهی به فوت بیمار منجر می شود، از چنین اتفاقاتی معمولا به عنوان قصور پزشکی یاد می شود زیرا معمولا ماهیتی عمدی ندارند.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، قصور پزشکی عبارت است از کوتاهی در اجرای استاندارد مراقبت های پزشکی که باید به عمل آید و در حقیقت قصور به معنای ترک فعل لازم و یا انجام فعل ممنوعه است و در صورتی که به نقص عضو بیمار منجر شود، پزشک ملزم به پرداخت دیه و در صورت قتل غیرعمد بر اساس ماده 616 قانون به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
در این زمینه با احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن را با هم می خوانیم:

*دلیل افزایش شکایت های پزشکی چیست؟
شجاعی: حرفه پزشکی حرفه ای پر تنش و همراه با استرس است بنا براین همراه با درصدی از قصور و کوتاهی پزشکی است و به دلایل مختلفی میزان شکایت در این حرفه رو به افزایش است.
آمار خدمات پزشکی و همچنین اعمال جراحی بالا رفته و موضوع آگاهی بیماران برای گرفتن حق و حقوق خود و همچنین تحریکاتی که از سوی دیگران انجام می شود از دیگر عواملی است که به شکایت هایی بیشتر منجر می شود. قصور پزشکی شامل دو بخش است، یکی اینکه پزشک کوتاهی کرده و دیگری اینکه در روند درمان قصور پیش آمده باشد.

*بیشترین قصور پزشکی در چه رشته هایی است؟
شجاعی: رشته زنان، زایمان و نازایی بالاترین میزان قصور پزشکی را به خود اختصاص داده‌ است که بیشتر این قصورها نیز در زایمان های اورژانسی است که در جریان زایمان گاهی کوتاهی‌هایی صورت می گیرد و عموما منجر به این شده است که نوزاد فوت کند یا اینکه برای مادر اتفاقی بیفتد.
سال گذشته، جراحی زنان و زایمان و نازایی با 833پرونده شکایت ارجاعی به پزشکی قانونی رتبه اول بالاترین شکایات قصور پزشکی را به خود اختصاص داد. از این تعداد پرونده ارجاعی به مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور 242 پرونده مقصر شناخته شدند و 591 پرونده نیز تبرئه شدند. تقریبا در اکثر زایمان هایی که با یک حادثه مواجه است به دنبال آن شکایتی نیز به وقوع می پیوندد.

*در رشته زنان و زایمان در چه مناطقی بیشتر قصور پزشکی اتفاق می افتد؟
شجاعی: این قصور در همه جا و در همه شهر ها دیده می شود، اما در شهرهایی که از امکانات کمتری برخوردار هستند، بیشتر به چشم می‌خورد.

*چرا قصور اتفاق می افتد؟
شجاعی: در پرونده هایی از این دست گاهی مشاهده می شود که پزشک صلاحیت لازم را ندارد و در عمل، صلاحیت او نیز زیر سوال است.البته جامعه پزشکی ایران فهیم، دانشمند و خدمتگزار است و برخی هم قصد دارند که آبروی جامعه پزشکی را ببرند، اما پزشکان باید دقت و انصاف داشته باشند در برخی از اعمال جراحی که از صلاحیت‌های و تخصصی لازم برخوردار نیستند، ورود نکنند.
در بحث قصور پزشکی مشکلات اخلاقی و برخی از تجاوزها نیز مطرح شده است، در این مورد به خصوص در بحث تجاوز تاکنون هیچ گونه پرونده ارجاعی نداشته ایم، ولی در مورد اینکه پزشکی خارج از صلاحیت و تخصص خود کار کرده باشد و مرتکب قصور شده باشد پرونده هایی قابل مشاهده است. باید جامعه پزشکی از تعداد اندکی از این افراد که کاسب مابانه با این موضوع برخورد می کنند، پاک شود، تا آبروی جامعه پزشکی حفظ شود.

*رتبه های بعدی در قصور پزشکی کدام رشته ها هستند؟ 
شجاعی: دندانپزشکی، جراحی عمومی، جراحی ارتوپدی و پزشکی عمومی به ترتیب در رتبه های بعدی قصور پزشکی قرار دارند. دندانپزشکی با 656 پرونده ارجاعی به مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور دارای رتبه دوم قصور پزشکی در سال 96 است که از این تعداد پرونده ارجاعی در سال گذشته، 402 پرونده مقصر شناخته شدند و 245 پرونده هم تبرئه شدند. در رشته جراحی عمومی هم 610پرونده شکایتی به پزشکی قانونی در سال گذشته ارجاع شد که در مجموع 292پرونده مقصر تشخیص داده شدند و 318 پرونده نیز تبرئه شدند. در رشته جراحی ارتوپدی نیز 479 پرونده ارجاعی داشتیم که 138پرونده مقصر بودند و 359 پرونده هم تبرئه شدند. 
همچنین در رشته ارتوپدی به دلیل اینکه در کشور با حوادث متعددی مواجه هستیم و در جریان درمان، انواع ترمیم ها، شکستگی ها و جراحی ها در نزاع ها وجود دارد، شاهد درصدبالایی از شکایت هستیم. پزشکی عمومی نیز با 369پرونده ارجاعی دارای رتبه بعدی در قصور پزشکی در سال گذشته است که 235پرونده مقصر شناخته شدند و 134 پرونده هم تبرئه شدند. 

* وضعیت قصور پزشکی در اعمال زیبایی چگونه است؟
شجاعی: با توجه به اینکه در حال حاضر در جامعه شاهد افزایش اعمال زیبایی هستیم و قصور و شکایت در خصوص اعمال زیبایی نیز زیاد است و با توجه به اینکه جراحی پلاستیک درآمد و حق العمل بالایی دارد و میان رشته محسوب می‌شود و کسانی این نوع جراحی هایی را می کنند انتظار و نتیجه زیبایی و ترمیم بهتر را دارند و چنانچه به این نتیجه نرسند، ممکن است که از پزشک خود شکایت کنند.
پزشکانی که در این خصوص کار می کنند باید توجه داشته باشند که در این رشته اگر توانایی و تخصص کافی را ندارند هرگز برای انجام عمل جراحی زیبایی اقدام نکنند. گاهی بیمار راضی نمی شود و ممکن است چندین عمل حتی پنج تا شش عمل دیگر انجام شود که تازه بیمار به حالت اولیه خود برگردد و در این حالت فرد دچار انزوا می شود.

*چه افرادی در پزشکی قانونی در زمینه قصور پزشکی جراحی های زیبایی اعلام نظر می کنند؟
شجاعی: پزشکان و کارشناسانی که در رشته های زیبایی و جراحی پلاستیک تبحر دارند و در عین حال از انصاف نیز برخوردار هستند اعلام نظرمی کنند. در 50 درصد از پرونده های اعلام شکایت، جراحی پلاستیک، قصور آنها ثابت می شود و این در صورتی است که در برخی از رشته‌ها، مانند چشم پزشکی در یک‌سوم از پرونده‌های شکایت قصور به اثبات می رسد.

* نظر پزشکی قانونی در مورد تزریق خون نامتجانس که یک مورد آن را چندی پیش شاهد بودیم، چیست؟
شجاعی: پزشکی قانونی این امر را به شدت محکوم و به صراحت اعلام نظر کرد و پزشک مخاطی نیز محکوم شد. البته پرونده هایی از این دست خیلی کم است، اما به هر حال برای این نوع موارد پرونده قصور پزشکی تشکیل می دهند و بعد از تشکیل پرونده فرد خاطی را به دادگاه معرفی می‌کنند و در صورت خاطی بودن پزشک، جریمه‌ و حتی زندان هم می‌توان برای او در نظر گرفت.

* چرا حکم حبس برای پزشک خاطی اجرا نمی شود؟
شجاعی: برای رعایت حرمت جامعه پزشکی حکم زندان انجام نمی‌شود، به این دلیل که این امر دارای تبعات منفی است و شاید منجر به این شود که پزشکان به بیماران با ریسک بالا دست نزنند و همچنین به خصوص در مورد درمان بیماران مسن نیز از خود رغبتی نشان ندهند.
از سوی سازمان پزشکی قانونی و همچنین نظام پزشکی درخواست شده است که حکم زندان این‌گونه پزشکان که مرتکب قصور شده اند اجرا نشود و دیه و محکومیت هایی غیر از زندان برای آنها درنظر گرفته شود.

* آیا برای جرائم قصور پزشکی برای پزشکان خاطی می‌توان جرائم جایگزین نیز تعیین کرد؟
شجاعی: دست قاضی در این خصوص باز است و می‌تواند این کار را انجام دهد و در این مقوله نیز پرونده هایی داشتیم.