ارجاع پرونده‌های متخلفان برداشت غیرمجاز شن و ماسه به مراجع قضایی/ورود قاطعانه دادستانی به برداشت‌های بی‌رویه از سواحل
رویداد۲۴-مدیر کل دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تاکید بر اثرات تخریبی مستقیم و غیرمستقیم برداشت شن و ماسه در بالادست و مصب رودخانه از ورود قاطعانه دادستانی به برداشت‌های بی‌رویه از سواحل خبر داد.شهرام فداکار (مدیر کل دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست) درباره تخریب ناشی از برداشت معادن شن و ماسه در سواحل دریای خزر گفت: برداشت شن و ماسه که در سواحل شمالی کشور اتفاق می‌افتد، اگر در حوزه بالادست رخ دهد؛ یعنی در حوزه آبخیز و با فاصله بسیار زیاد از مصب رودخانه باشد، اثرات غیرمستقیم بر محیط‌زیست دریایی دارد و اگر در خط ساحلی این اقدامات صورت گیرد و در مصب رودخانه باشد، اثر مسقتیم بر محیط‌زیست دارد.
وی ادامه داد: براساس استانداردهای سازمان جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی تمام مصب رودخانه‌ها، دلتاها، خورها و خورمصب‌ها به عنوان مناطق حساس محیط‌زیست دریایی محسوب می‌شوند، چراکه محل تلاقی بین آب شور و شیرین بوده و یک منطقه گذرگاهی یا اکوتن محسوب می‌شوند، این مناطق تنوع زیستی بالایی دارند. همچنین محل تخم‌ریزی و عبور آبزیان هستند.
مدیر کل دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه حدود ۲۳ درصد از ماهیان دریای خزر ماهیان مهاجر هستند که از اکوسیستم خزری وارد رودخانه‌ها شده و به بالادست و چشمه‌ها برای تخم‌ریزی می‌روند، خاطرنشان کرد: ۴۸ درصد از ماهیان دریای خزر وابسته به آب شیرین هستند، بنابراین با توجه به وابستگی ماهیان خزری به آب شیرین بخش زیادی از ماهیان خزری تحت تاثیر مستقیم تخریب‌های ناشی از برداشت شن و ماسه در سواحل قرار می‌گیرند.
فداکار با بیان اینکه از مصب رودخانه تا بالادست رودخانه، تمام مسیر رودخانه محل زیست آبزیان است، گفت: به هر شکلی که زیستگاه بر هم زده شود، بر کیفیت زندگی آبزیان نیز تاثیرگذار است، بی‌شک برداشت شن و ماسه هم از جهت اینکه کیفیت بستر را برای جایگزینی تخم آبزیان بر هم می‌زند و همچنین از جهت کیفیت، آب رودخانه را تغییر می‌دهد به طور مثال کدورت آب را بالا می‌برد و تبعات و عوارض زیادی را بر محیط‌زیست وارد می‌کند.
وی با تاکید بر اثرات تخریبی مستقیم و غیرمستقیم برداشت شن و ماسه در بالادست و مصب رودخانه بیان کرد: وقتی در بالادست رودخانه تغییر و دست‌کاری ایجاد می‌شود، بر اثر یک بارندگی به راحتی سیل رخ می‌دهد، چرا که کیفیت بستر رودخانه و توپوگرافی رودخانه تغییر می‌کند و احتمال بروز سیل افزایش پیدا می‌کند. سیل‌های اخیر که در چند روز گذشته در رودسر به وقوع پیوسته می‌تواند بر اثر تخریب در حوزه بالادست رودخانه‌ها باشد.
مدیر کل دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه افزایش رسوبات در بنادر به دلایل مختلف اتفاق می افتد، افزود: جانمایی غلط زیست‌محیطی بنادر در مصب رودخانه حتی اگر بدون تغییر هم باشد به طور حتم باعث انباشت رسوبات از بالادست در بندر خواهد شد.
فداکار در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست در سواحل شمالی کشور مانند تالاب انزلی گفت: در این مناطق که تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست است.خوشبختانه اجازه هیچ‌گونه دخل و تصرفی داده نمی‌شود، در مناطق خارج از تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان از طریق اعمال فشار به دستگاه‌های دیگر در اقداماتی که باعث تخریب محیط‌زیست می‌شود دخالت می‌کند.
وی با بیان اینکه برداشت شن و ماسه از سواحل دارای ضعف قانونی است، خاطرنشان کرد: اداره کل سازمان حفاظت محیط‌زیست در استان گیلان نیز در بحث برداشت شن و ماسه از سواحل درگیری‌های با متخلفان که اقدام به این کار می‌کردند، داشته و حتی در برخی موارد پرونده‌های این متخلفان به مراجع قضایی ارجاع داده شده و در حال پیگیری است.
مدیر کل دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به برنامه‌های سوم و چهارم توسعه گفت: در برنامه‌های سوم و چهارم توسعه سازمان حفاظت محیط‌زیست نظارتی بر صدور مجوزهای شن و ماسه داشت، اما متاسفانه در قوانین اخیر همه این اختیارات را به سازمان‌های دیگر از جمله معاونت عمرانی استانداری واگذار کرده‌اند. البته وزارت نیرو نیز می‌تواند در این زمینه وارد شده و جلوی دخل و تصرف و برداشت بیش از حد معادن شن و ماسه را بگیرد.
فداکار با بیان اینکه دادگستری استان مازندران قاطعانه به موضوع برداشت‌های بی‌رویه شن و ماسه از سواحل رودخانه‌ها ورود کرده است، خاطرنشان کرد: یکی از رویکردهای مقابله با این موضوع رویکرد قانونی است، البته طبیعتا به دلیل تراکم زیاد جمعیت در مناطق شمالی کشور و توسعه لجام گسیخته و ساخت و سازهای بی‌رویه به منابع قرضه نیاز است و همچنین لازم است شن و ماسه به عنوان منابع اساسی ساخت و ساز مورد استفاده قرار بگیرد، اما معتقدم تکنولوژی بازیافت مصالح باید وارد چرخه اقتصادی ما شود و از نخاله‌های ساختمانی دوباره مصالح ساخته شود و در ساخت و ساز استفاده شود.
وی تاکید کرد: منابع معادن شن و ماسه منابع تجدید‌ناپذیر هستند و دیگر نمی‌توان بعد از برداشت، معدن را تولید کرد در مدیریت منابع تجدید‌ناپذیر باید حساس‌تر عمل کنیم.
مدیر کل دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست در خصوص تاثیرات مخرب برداشت شن واسه در حیات آبزیان در این مناطق گفت: طبیعی است انواع ماهی‌هایی که در رودخانه تخم‌ریزی می‌کنند از جمله ماهی آزاد یا قزل‌آلا وقتی می‌خواهد از دریا به رودخانه مراجعه کند وقتی کیفیت آب رودخانه تغییر کرده باشد، نمی‌تواند و زندگی‌اش قطع می‌شود و متاسفانه در حال حاضر این ماهی‌ها از گونه‌های در حال خطر انقراض محسوب می‌شوند همینطور ماهیان خاویاری به دلیل از بین رفتن محل زادآوری و شکار بی‌رویه در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند.
