بحران در موزه‌های ایران از نگاه نماینده ایکوم جهانی
تنها زلزله، سیل و آتش سوزی و ... بحران نیست، بلکه بحران را می‌توان همین یک جمله دانست؛ «دیوارهای موزه مردم‌شناسی کاخ گلستان رطوبت دارد اما با این وجود پارچه‌ها و الیاف قدیمی را به دیوارها آویزان کرده‌اند»، این نکته‌ای است که نماینده ایکوم جهانی بعد از بازدید از کاخ گلستان با آن مواجه شده و نسبت به آن معترض است.
رویداد۲۴ مسئولان «ایکوم ایران» می‌گویند؛ برنامه‌ریزی‌ها و درخواست‌ها برای برگزاری کارگاهی آموزشی با هدف مدیریت بحران در موزه‌ها از اجلاس ۲۰۱۶ ایکوم در «میلان» مطرح و کارهایش انجام شده تا سرانجام کارگاهی با این عنوان از ۲۰ شهریور کار خود را در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس آغاز کند.
از سوی دیگر دست‌کم از یک سال گذشته رسانه‌های فعال در حوزه‌ی میراث فرهنگی، بارها و بارها نسبت به نامناسب بودن استانداردها در موزه‌های کشور و وضعیتی که موزه‌ها در مقابل بحران‌های مترقبه و غیرمترقبه با آن مواجه هستند، به عنوان هشدار گزارش‌هایی منتشر کرده‌اند اما در کارگاه آموزشی که از روز گذشته کار خود را در تهران شروع کرده و همچنان تا دو روز آینده ادامه دارد به نظر می رسد تعداد کمی از مدیران موزه‌ها حضور دارند.
با این وجود تلاش‌هایی که برخی موزه‌ها به خصوص در بخش خصوصی برای استانداردسازی و مقابله با حوادث مختلف انجام می‌دهند، خود قابل ستایش است.
کارلوس سرانو، نماینده ایکوم جهانی و هماهنگ‌کننده و ظرفیت‌ساز شورای بین‌المللی موزه‌ها در حاشیه آئین افتتاح کارگاه آموزشی «مدیریت بحران در موزه‌ها» در گفت‌وگوی کوتاهی با خبرنگار ایسنا در مورد چگونگی مدیریت بحران در موزه‌ها و وضعیت استاندارد موزه‌ها در کشور توضیحاتی داد.
او با بیان این‌که تا کنون از «موزه‌ی ملی ایران»، «کاخ گلستان»، «موزه سینما» و «موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» دیدن کرده است، در مورد استانداردهایی که موزه‌های کشور باید به خصوص برای رد شدن از مواقع بحران داشته باشند، به ایسنا می‌گوید: بیشتر استانداردها در ایکوم جنبه عملیاتی و عملی دارد و برای کار در حوزه‌های فنی و حرفه‌ای است، از سوی دیگر همه موزه‌ها مشابه یکدیگر نیستند و نمی‌توانیم برای موزه‌ها یک استاندارد مشخص و واحد تعریف کنیم.
وی با بیان این‌که موزه‌های متفاوتی را در تهران دیده است، در مورد این وجه تفاوت‌ها می‌گوید: برخی از این تفاوت‌ها تنوع را نشان می‌دهند، مانند موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای دارد، ویدئوها، موزیک، ترتیب صدا و نور و تصویر، از سوی دیگر موزه سینما که بیشتر به زندگی روزمره مردم نزدیک است، ابزار مورد استفاده هنرمندان را جمع‌آوری و نشان می‌دهد.
سرانو اما در مورد وضعیت موزه‌هایی مانند «موزه ملی ایران» و «کاخ گلستان» اظهار می‌کند: موزه‌ی ملی ایران یک موزه سنتی را نشان می‌دهد که مجموعه و کلکسیون بسیار غنی در ان جمع‌آوری شده است، جالب است که همه اشیای موجود در موزه به زبان انگلیسی نیز تعریف شده‌اند و دسترسی گردشگران خارجی به آثار شناسنامه‌ی آثار موزه‌ای راحت‌تر است.
او هم‌چنین با اشاره به امکاناتی که موزه ملی ایران برای نابینایان در نظر گرفته، اظهار می‌کند: من به عنوان فردی که در ایکوم جهانی مسئولیت دارم این حس را دارم که باید کاری انجام دهیم تا موزه را برای همه افراد قابل دسترسی کنیم و کاری که تا کنون انجام داده‌اند، برای من بسیار ارزشمند است.
با این وجود سرانو در مورد استانداردهای مورد نیاز برای کالبد فیزیکی این موزه‌ها می‌گوید: به بنای دو موزه با دید کارشناسی نگاه نکردم که در مواقع بحرانی ممکن است با چه مشکلاتی مواجه شوند، اما به طور کلی این موضوع را دریافت کردم که تمام اشیایی که آن‌جا وجود دارد با نگاه حفاظتی در مکان‌های خود قرار داده شده‌اند، حتی در همه‌ی المان‌های ساختمان‌ها سعی شده تا این نگاه وجود داشته باشد.
او استفاده از روکش برای کفش بازدیدکنندگان در برخی از فضاهای موزه‌ای کاخ گلستان را نمونه‌ای از این اتفاق می‌داند و بیان می‌کند: موزه مردم شناسی کاخ گلستان مشکل رطوبت دارد، با این وجود متاسفانه لباس‌ها و پارچه‌ها و الیاف روی دیوار آویخته شده‌اند، با توجه به رطوبت موجود روی دیوارها، این اتفاق می‌تواند به الیاف اویزان شده، آسیب وارد کند.
نماینده ایکوم جهانی، تاکید می‌کند: بهتر است مسئولان این موزه زودتر به چنین نکاتِ حتی ریز توجه کنند و نگویند فردا آن را برطرف می‌کنیم، هر روز برای برطرف کردن این نوع از مشکلات دیر است.
وی با این وجود ادامه می‌دهد: با توجه به بازدید یکی دو روزه‌اش تا امروز از برخی موزه‌ها، هنوز زود است که بخواهم در مورد وضعیت موزه‌ها و بحران‌های بزرگ‌تر و بلایای طبیعی نظر دقیق‌تری داشته باشم.
او عملکرد رسانه‌های ایران برای هشدار در مورد وضعیت موزه‌ها و بناهای تاریخی در مواقع بحران را خوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: در برگزاری این همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی قطعا هدف‌های مشخصی داریم، اما رسیدن به آنها زیاد ساده نیست، بحران موضوعی است که مرتب پشت سر هم در مورد آن باید کار کنیم و هیچ وقت تمام نمی‌شود.
وی ادامه می‌دهد: علاقه و تمایل شدیدی برای به سرانجام رسیدن این کار نیاز داریم، به ویژه این علاقه بیشتر باید از سوی مسئولان وجود داشته باشد، حتی باید اتفاق رخ داده در موزه برزیل را به عنوان یک فرصت نگاه کرده و از آن برای مقاصد خود استفاده کنیم.
سرانو با تاکید بر لزوم سرمایه‌گذاری در پیشگیری از آسیب در زمان بحران به بناهای تاریخی و موزه‌هامی‌گوید: این اهمیت موزه‌ها را نشان می‌دهد، هر چند پیشگیری در چنین زمان‌هایی کار سختی است، چون مسئولان دوست دارند همه چیز را نشان دهند اما چیزی که اتفاق نیفتاده را چطور می‌خواهند پیش‌بینی کنند؟
وی تاکید می‌کند: ایکوم جهانی براساس تجربیاتی که تا کنون در این دست از موارد داشته است، می‌تواند چنین کاری را انجام دهد و ما نیز در تلاش هستیم تا آن را برای کشورهای مختلف استفاده کنیم.
از سوی دیگر دست‌کم از یک سال گذشته رسانه‌های فعال در حوزه‌ی میراث فرهنگی، بارها و بارها نسبت به نامناسب بودن استانداردها در موزه‌های کشور و وضعیتی که موزه‌ها در مقابل بحران‌های مترقبه و غیرمترقبه با آن مواجه هستند، به عنوان هشدار گزارش‌هایی منتشر کرده‌اند اما در کارگاه آموزشی که از روز گذشته کار خود را در تهران شروع کرده و همچنان تا دو روز آینده ادامه دارد به نظر می رسد تعداد کمی از مدیران موزه‌ها حضور دارند.
با این وجود تلاش‌هایی که برخی موزه‌ها به خصوص در بخش خصوصی برای استانداردسازی و مقابله با حوادث مختلف انجام می‌دهند، خود قابل ستایش است.
کارلوس سرانو، نماینده ایکوم جهانی و هماهنگ‌کننده و ظرفیت‌ساز شورای بین‌المللی موزه‌ها در حاشیه آئین افتتاح کارگاه آموزشی «مدیریت بحران در موزه‌ها» در گفت‌وگوی کوتاهی با خبرنگار ایسنا در مورد چگونگی مدیریت بحران در موزه‌ها و وضعیت استاندارد موزه‌ها در کشور توضیحاتی داد.
او با بیان این‌که تا کنون از «موزه‌ی ملی ایران»، «کاخ گلستان»، «موزه سینما» و «موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» دیدن کرده است، در مورد استانداردهایی که موزه‌های کشور باید به خصوص برای رد شدن از مواقع بحران داشته باشند، به ایسنا می‌گوید: بیشتر استانداردها در ایکوم جنبه عملیاتی و عملی دارد و برای کار در حوزه‌های فنی و حرفه‌ای است، از سوی دیگر همه موزه‌ها مشابه یکدیگر نیستند و نمی‌توانیم برای موزه‌ها یک استاندارد مشخص و واحد تعریف کنیم.
وی با بیان این‌که موزه‌های متفاوتی را در تهران دیده است، در مورد این وجه تفاوت‌ها می‌گوید: برخی از این تفاوت‌ها تنوع را نشان می‌دهند، مانند موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای دارد، ویدئوها، موزیک، ترتیب صدا و نور و تصویر، از سوی دیگر موزه سینما که بیشتر به زندگی روزمره مردم نزدیک است، ابزار مورد استفاده هنرمندان را جمع‌آوری و نشان می‌دهد.
سرانو اما در مورد وضعیت موزه‌هایی مانند «موزه ملی ایران» و «کاخ گلستان» اظهار می‌کند: موزه‌ی ملی ایران یک موزه سنتی را نشان می‌دهد که مجموعه و کلکسیون بسیار غنی در ان جمع‌آوری شده است، جالب است که همه اشیای موجود در موزه به زبان انگلیسی نیز تعریف شده‌اند و دسترسی گردشگران خارجی به آثار شناسنامه‌ی آثار موزه‌ای راحت‌تر است.
او هم‌چنین با اشاره به امکاناتی که موزه ملی ایران برای نابینایان در نظر گرفته، اظهار می‌کند: من به عنوان فردی که در ایکوم جهانی مسئولیت دارم این حس را دارم که باید کاری انجام دهیم تا موزه را برای همه افراد قابل دسترسی کنیم و کاری که تا کنون انجام داده‌اند، برای من بسیار ارزشمند است.
با این وجود سرانو در مورد استانداردهای مورد نیاز برای کالبد فیزیکی این موزه‌ها می‌گوید: به بنای دو موزه با دید کارشناسی نگاه نکردم که در مواقع بحرانی ممکن است با چه مشکلاتی مواجه شوند، اما به طور کلی این موضوع را دریافت کردم که تمام اشیایی که آن‌جا وجود دارد با نگاه حفاظتی در مکان‌های خود قرار داده شده‌اند، حتی در همه‌ی المان‌های ساختمان‌ها سعی شده تا این نگاه وجود داشته باشد.
او استفاده از روکش برای کفش بازدیدکنندگان در برخی از فضاهای موزه‌ای کاخ گلستان را نمونه‌ای از این اتفاق می‌داند و بیان می‌کند: موزه مردم شناسی کاخ گلستان مشکل رطوبت دارد، با این وجود متاسفانه لباس‌ها و پارچه‌ها و الیاف روی دیوار آویخته شده‌اند، با توجه به رطوبت موجود روی دیوارها، این اتفاق می‌تواند به الیاف اویزان شده، آسیب وارد کند.
نماینده ایکوم جهانی، تاکید می‌کند: بهتر است مسئولان این موزه زودتر به چنین نکاتِ حتی ریز توجه کنند و نگویند فردا آن را برطرف می‌کنیم، هر روز برای برطرف کردن این نوع از مشکلات دیر است.
وی با این وجود ادامه می‌دهد: با توجه به بازدید یکی دو روزه‌اش تا امروز از برخی موزه‌ها، هنوز زود است که بخواهم در مورد وضعیت موزه‌ها و بحران‌های بزرگ‌تر و بلایای طبیعی نظر دقیق‌تری داشته باشم.
او عملکرد رسانه‌های ایران برای هشدار در مورد وضعیت موزه‌ها و بناهای تاریخی در مواقع بحران را خوب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: در برگزاری این همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی قطعا هدف‌های مشخصی داریم، اما رسیدن به آنها زیاد ساده نیست، بحران موضوعی است که مرتب پشت سر هم در مورد آن باید کار کنیم و هیچ وقت تمام نمی‌شود.
وی ادامه می‌دهد: علاقه و تمایل شدیدی برای به سرانجام رسیدن این کار نیاز داریم، به ویژه این علاقه بیشتر باید از سوی مسئولان وجود داشته باشد، حتی باید اتفاق رخ داده در موزه برزیل را به عنوان یک فرصت نگاه کرده و از آن برای مقاصد خود استفاده کنیم.
سرانو با تاکید بر لزوم سرمایه‌گذاری در پیشگیری از آسیب در زمان بحران به بناهای تاریخی و موزه‌هامی‌گوید: این اهمیت موزه‌ها را نشان می‌دهد، هر چند پیشگیری در چنین زمان‌هایی کار سختی است، چون مسئولان دوست دارند همه چیز را نشان دهند اما چیزی که اتفاق نیفتاده را چطور می‌خواهند پیش‌بینی کنند؟
وی تاکید می‌کند: ایکوم جهانی براساس تجربیاتی که تا کنون در این دست از موارد داشته است، می‌تواند چنین کاری را انجام دهد و ما نیز در تلاش هستیم تا آن را برای کشورهای مختلف استفاده کنیم.
منبع: ایسنا
خبر های مرتبط
