ماجرای اسکاری که با لابی مخملباف از دست سینمای ایران رفت!

رویداد۲۴ بنیاد سینمایی فارابی روز گذشته ۲۴ شهریور ماه در گزارشی مشروح به بازخوانی ۲۴ دوره عملکرد هیات انتخاب نماینده رسمی سینمای ایران به آکادمی اسکار پرداخت تا پاسخ منتقدانی را دهد که معتقد به لزوم «غیردولتی» شدن این انتخاب همواره پرحاشیه هستند.

فارغ از متن قابل تامل این گزارش درباره حضور چهره‌های مطرح سینمایی در دوره‌های مختلف و نقش هریک در معرفی نمایندگان سینمای ایران به آکادمی اسکار، یکی از توضیحات قابل تامل درج شده در این گزارش مربوط به سال ۷۶ است؛ سالی که فیلم سینمایی «گبه» به کارگردانی محسن مخملباف به نمایندگی ایران به آکادمی اسکار معرفی شد و حالا بنیاد سینمایی فارابی در گزارش رسمی خود بدون اشاره به اعضای وقت هیات انتخاب نماینده سینمای ایران به این توضیح بسنده کرده است که: «خارج از روال کمیته – اخذ فرم‌ها توسط فیلمساز برای بررسی، برگزاری جلسه‌ای در خانه سینما و اقدام مستقیم از طریق آن نهاد که در نتیجه هیچ مدرک موثقی از نحوه معرفی در سوابق موجود نیست.»

طبق این توضیح فارابی، آنچه در این دوره برای انتخاب نماینده سینمای ایران گذشته در هاله‌ای از ابهام قرار داد و «مدرک موثقی» هم درباره آن در دست نیست.

بهروز افخمی اما هفت سال پیش و در گفتگویی مشروح با ماهنامه «نسیم بیداری» روایتی قابل تامل درباره پشت‌پرده این انتخاب عجیب ارایه کرد که حالا و به بهانه انتشار گزارش رسمی بنیاد سینمایی فارابی بازخوانی آن خالی از لطف نیست.

افخمی در آن گفتگو ضمن اشاره به واکنش به‌شدت منفی مخملباف به فیلم «عروس» به این نکته می‌پردازد که «مخملباف اساسا در تمام سال‌هایی که در سینمای ایران حضور داشت نسبت به همه فیلمسازان دیگر حسادت داشت و هر کار می‌توانست برای عقب نگه داشتن دیگران می‌کرد. فرق هم نمی‌کرد من باشم یا مهرجویی.»

مجید مجیدی در سال ۷۷ توانست با «بچه‌های آسمان» به جمع ۵ نامزد نهایی اسکار راه پیدا کند

کارگردان فیلم سینمایی «عروس» سپس به‌عنوان شاهد مثال و در پاسخ به اینکه «رفتارهای مخملباف حسادت شخصی بود یا از منظر ایدئولوژیک چنین رفتاری داشت؟» گفت: «(مخملباف) آدم حسودی بود اما شکل ایدئولوژیک به کارهایش می‌داد. رفتارش در برابر فیلم «اجاره‌نشین‌ها» و تهدید به ترور مهرجویی را بسیاری شنیده‌اند اما احتمالاً کمتر شنیده باشند کسی که باعث شد «بچه‌های آسمان» مجیدی اسکار را از دست بدهد محسن مخملباف بود.»

افخمی در ادامه اینگونه به بازخوانی آنچه در فرآیند معرفی فیلم «گبه» به آکادمی اسکار در سال ۷۶ گذشت، پرداخت: «فیلم مجیدی یکسال پیش از آنکه به اسکار معرفی شود می‌توانست نماینده ایران باشد و اتفاقاً هیچ رقیب قدری هم نداشت و اگر معرفی می‌شد همه می‌دانستند شانس بسیار بالایی برای کسب اسکار دارد. مخملباف اما با یک حرکت کودتایی فرم‌هایی را که مختص معرفی فیلم به آکادمی اسکار است از وزارت ارشاد خارج کرد و با سیدمحمد خاتمی و چند نفر دیگر در ریاست جمهوری جلسه فوری گذاشت و فیلم «گبه» را به آکادمی معرفی کرد و وقتی که ارزیابان ارشاد متوجه این اتفاق شدند دیگر کاری از دست‌شان برنمی‌آمد چراکه اگر می‌گفتند این فیلم نماینده ایران نیست تلقی آنجا این خواهد بود که دولت فیلم «گبه» را ممنوع کرده و وضع برای «بچه‌های آسمان» خیلی بد می‌شد. این خرابکاری اتفاق افتاده بود. تنها کاری که بهشتی (معاون وقت امور سینمایی) توانست انجام دهد این بود که فیلم را اکران نکند تا بتواند سال آینده نماینده ایران باشد سالی که رقیبان قدری مثل روبرتو بنینی با آن فیلم پرخرج با موضوع هولوکاست به اسکار معرفی شده بود و شانس هر فیلم دیگری حتی «بچه‌های آسمان» به صفر رسیده بود. مخملباف در تمام سال‌های حضورش در ایران از یک طرف فیلم‌های مزخرف ساخت و از طرف دیگر سعی کرد جلوی موفقیت دیگران را هم بگیرد.»

این روایت بهروز افخمی که در سال ۹۰ به مطرح شده است تا به امروز از سوی هیچ یک از مدیران و سینماگران رد نشده و می‌توان آن را رسمی‌ترین روایت از یک دخالت فردی در فرآیند انتخاب نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار در میانه دهه ۷۰ دانست؛ دخالتی که بیراه نیست اگر بگوییم افتخار کسب اسکار از سوی نمایندگان سینمای ایران را با دو دهه تاخیر مواجه کرد!