این دایره‌های دردسرساز!/ آیا حذف ۴ صفر از پول ایران اولویت دارد؟

رویداد۲۴ ندا جعفری: این اولین بار نیست که صحبت از حذف صفر از پول ملی می‌شود. یکبار در دوره محمدعلی بهمنی و بار دیگر در دوره ولی الله سیف این موضوع مطرح شد اما در حد حرف باقی ماند اما در نهایت در دوره ریاست عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی پیش‌نویس لایحه حذف چهار صفر از پول ملی به دولت تقدیم شد.

وجود تورم انباشته در اقتصاد ایران از یکسو و عدم همخوانی معاملات روزمره مردم با واحد پول ملی از سوی دیگر، کارآیی سیستم تسویه نقدی کشور را به حداقل رسانده است؛ همین دو موضوع کافی بود تا بانک مرکزی برای حل موضوع به حذف صفر از واحد پولی کشور روی بیارود. اما این تصمیم چقدر در حل مشکلات اقتصادی کشور تاثیر گذار خواهد بود؟ این سوالی است که کارشناسان اقتصادی در گفت‌وگو با رویداد۲۴ به آن پاسخ داده‌اند.

محمود جامساز: حذف چهار صفر روش درستی نیست

محمود جامساز اقتصاددان، به خبرنگار اقتصادی رویداد۲۴ می‌گوید: برداشتن صفر‌ها از پول ملی تنها در صورتی منجر به کاهش تورم می‌شود که ارزش پول ملی از طریق افزایش تولید، اشتغال و تولید ناخالص داخلی فراهم شود که آن هم مشروط به الزاماتی است که باید از پیش تعیین شود.

او معتقد است تغییرات شکلی پول، هیچ تاثیری بر نرخ تورم نخواهد داشت ضمن آنکه ممکن است اثرات روانی آن نیز زیاد باشد زیرا ممکن است هزینه‌های مردم را نیز افزایش دهد و از نظر روانی مردم بیشتر از قبل هزینه کنند چون مردم مقدار و ارزش پول را کمتر از قبل برآورد می‌کنند اما گردش پول سریع‌تر می‌شود.

جامساز می‌گوید: برای کلید زدن این پروژه، هزاران میلیارد تومان هزینه برای تغییر اسکناس‌ها و مسکوکات باید انجام شود؛ این در حالی است که قرار است این تصمیم در شرایط تحریم‌ها و کمبود منابعی در سال جاری و پیش‌بینی رقم ۴۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه پنهان قرار است اتخاذ شود. ضمن اینکه در همین حین آمریکا منافذ ارزی ایران را مسدود کرده است. در کنار اینها باید پیش‌بینی نرخ ۵۴ دلاری نفت برای سال آینده و فروش روزانه یک میلیون و نیم بشکه نفت با نرخ تسعیر ۵۷۰۰ تومان را هم در نظر گرفت.

جامساز معتقد است تصمیمات بانک مرکزی بلندپروازانه و خوش‌بینانه است. آن هم در شرایطی که وضعیت تحریم‌ها از دوره احمدی‌نژاد هم بدتر و سنگین‌تر شده است و بانک‌ها هم به شدت در مقابل ایران جبهه گرفته‌اند و عملیات بانکی به کندی انجام می‌شود به نظر نمی‌رسد شرایط مساعدی برای این اقدام فراهم باشد.

او می‌گوید: الحاق به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم هم اجرایی نشده است، ضمن آنکه اقدام ویژه برای کمک به ایران از سوی کشور‌های دیگر نیز تصویب نشده است و با توجه به کمبود‌های ارزی و گزارش صندوق بین المللی از رشد اقتصادی منفی ۳.۵ درصد برای سال آینده ایران،  نمی‌توان انتظار درآمد خوبی هم داشت و بخش خصوصی مالیات چندانی پرداخت نمی‌کند و دولت نیز توانایی برخورد با بخش‌های فرادولتی را در این شرایط ندارد و در حال حاضر تنها حقوق‌بگیران پیش از دریافت حقوقشان و کارخانجات بخش خصوصی در پرداخت مالیات الزام دارند.

این اقتصاددان می‌گوید: حذف صفر تنها یک تغییر شکل ظاهری است و مشخص نیست بتواند تورم را بکاهد زیرا مسائل زیربنایی آماده نیست و متغیر‌های کلان اقتصادی در موقعیت مطلوبی قرار ندارند (تجارت خارجی، فاصله طبقاتی، اقتصاد دولتی و وضعیت کسب و کار و ..) در وضعیت مطلوبی قرار ندارند.

او می گوید: هر چند میزان تورم به درستی و اشکارا بیان نمی‌شود و دولت آن را بین ۲۵ تا ۳۷ درصد اعلام می‌کند، اما میزان تورم ایران که از سوی صندوق بین المللی پول مطرح شده، رقمی حدود ۴۰ درصد اعلام شده و پیش بینی می‌شود برای سال بعد با این رویه بیشتر نیز بشود.

جامساز می‌گوید مشکل دیگری که این روش ایجاد می‌کند، برای اقلامی است که قیمت پائینی دارند؛ مثلا قیمت کبریت که ۱۰۰ تومان بوده با حذف چهار صفر چگونه محاسبه می‌شود؟ احتمالا برای حل این مشکل قرار است سکه ضرب شود که هم هزینه زیادی برای دولت دارد هم باعث سردرگمی مردم می‌شود.

زیرساخت های حذف صفرها از اسکناس فراهم نیست

عباس آرگون عضو کمیسیون پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران به خبرنگار اقتصادی رویداد۲۴ می‌گوید: موضوع مهم؛ آمادگی ذهنی و جنبه‌های روانی این اقدام است که باید آموزش‌های لازم به مردم داده شود و کار‌های کارشناسی آن انجام شود لذا نباید شتاب‌زده بود.

عضو کمیسیون پول اتاق بازرگانی گفته فعالیت دستگاه‌های خودپرداز و حسابداری‌ها تا مدتی مختل خواهد شد. البته در کنار آن حمل و نقل پول آسانتر خواهد شد؛ و به گفته مقامات در کاهش نرخ تورم و سرمایه گذاری خارجی نیز موثرتر است.

مردم با تغییرات اسکناس سردرگم می شوند

جعفر خیرخواهان اقتصاددان به خبرنگار رویداد۲۴ گفته این اقدام بیشتر بار روانی به دنبال دارد و تا مدتی مردم را سردرگم خواهد کرد زیرا مردم قیمت‌های جدید و قدیم را با یکدیگر مقایسه می‌کنند. هم اکنون برخی از کالا‌ها تا دو برابر رشد داشته است از مسکن و خودرو تا کرایه‌های خودرو همه افزایش پیدا کرده است و دولت درصدد است تا برای کاهش تورم اقدام به چاپ اسکناس‌های بدون ۴ صفر کند.

خیرخواهان ادامه می‌دهد: اگر تورم پایین نیاید این اقدام عبث خواهد بود؛ و نرخ‌ها مجددا بالا خواهد رفت. البته هر سال یک مقدار اسکناس از رده خارج می‌شود و این اسکناس‌های جدید می‌تواند جایگزین آن‌ها شود.