فواید پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف چیست؟
شمارش معکوس اتمام مهلت قانونی برای پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف
شمارش معکوس برای اتمام مهلت قانونی پیوستن به FATF آغاز شده و کمتر از یک ماه دیگر باید نسبت به پیوستن و نپیوستن به این نهاد تصمیم گیری شود و بعید است این مهلت برای بار دیگر تمدید شود.
رویداد۲۴ متاسفانه هنوز هم میان موافقان و مخالان داخلی و حتی خارجی این کار توافق چشمگیری حاصل نشده و باید دید در روز‌های آینده آیا CFT و پالرمو چه سرنوشتی خواهند یافت و آیا مجمع تشخیص مصلحت نظام این لوایح را تایید می‌کند یا خیر.
در ماه‌ها و هفته‌های گذشته در برخی رسانه‌ها و حتی سخنرانی‌ها شدت انتقاد و مخالفت با FATF بیش از پیش پررنگ شده و منتقدان موارد مختلفی را مطرح می‌کنند که در این نوشتار به برخی از این موارد پاسخ داده شده است.
ضرورت رعایت کامل استاندار‌های FATF
نگاهی به اخبار و اظهار نظرات منتشر شده نشان می‌دهد، بعضی از منتقدان بر این باور بوده و مدعی هستند که برخی از کشور‌های دیگر هم آیتم‌های FATF را به صورت ناقص اجرا می‌کنند. به دلیل اینکه آن‌ها این استاندارد‌ها را ناقص اجرا می‌کنند بنابراین لازم نیست ما (ایران) همه موارد را کامل اجرا کنیم.
در پاسخ به این گونه اظهار نظرات باید گفت؛ نخستین کاری که FATF انجام می‌دهد، این است که آیا بستر حقوقی کافی وجود دارد یا خیر؛ قانون جامع برای مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم لازم الاجرا هست یا خیر؟ سازوکار‌های اجرایی مانند بخشنامه ها، آیین نامه‌ها برای هر بخش ذیربط وجود دارند یا نه؟ از دپارتمان‌های ویژه نظارتی برخوردار هستند یا خیر؟
در مرحله نخست همه این موارد ارزیابی می‌شود و در واقع رتبه بندی کشور‌ها در مرحله اول بر اساس بستر‌های حقوقی و سازوکار‌های نظارتی انجام می‌شود و در مرحله‌های بعدی اگرکشوری برخی از استاندارد‌ها را (توصیه‌های FATF) را به درستی اجرا نکرد آنجا ارزیابی می‌شود که برای نمونه فلان توصیه در حد ناقص اجرا شده و یا دیگری به طور کامل اجرا شده است. این موارد برای مراحل بعدی است نه مرحله نخست.
کشوری که در واقع استاندارد‌های FATF را رعایت می‌کند، ولی برخی از استاندارد‌ها کامل رعایت نمی‌شود با کشوری که اصولا بستر حقوقی لازم را ندارد و اصلا وارد این گردونه نشده، برابر نیست.
اجرای استاندارد‌های FATF و دادن امتیاز به طرف خارجی
یکی دیگر از موارد مهمی که در رسانه‌ها مطرح می‌شود، این است که آیا اجرای استاندارد‌های FATF به معنای دادن امتیاز به طرف خارجی است؟
در جواب این انتقاد باید گفت؛ مگر زمانی که استاندارد‌های مربوط به هوانوردی بین المللی اجرا می‌شود به معنای دادن امتیاز به کسی است؟
یا اینکه مگر رعایت استاندارد‌های مربوط به کشتیرانی در آب‌های بین المللی به معنای دادن امتیاز به کسی محسوب می‌شود؟ یا رعایت استاندارد‌ها در زمینه راه‌ها (راه آهن، جاده، ترانزیت) و ... به معنی دادن امتیاز به کسی است؟
همه این موارد، مجموعه‌ای از استاندارد‌ها هستند که اگر کشور‌ها بخواهند با یکدیگر تعامل داشته باشند باید آن‌ها را رعایت کنند و این به معنای دادن امتیاز به هیچ طرفی نیست.
تبعات بازگشت اقدامات مقابله‌ای FATF
کشورمان در دوره‌های مختلف با مشکلات و مسایل مختلفی دست و پنجه نرم کرده و تجارب گوناگونی را پشت سر گذاشته است.
اکنون که کمتر از یک ماه تا پایان مهلت قانون یپوستن به FATF و رعایت استاندارد‌های آن باقی مانده برخی منتقدان بر این باورند که با بازگشت اقدامات مقابله‌ای FATF، اتفاقی رخ نخواهد داد.
در حال حاضر اقدامات مقابله‌ای یا (Counter Measures) تعلیق شده اند. منتقدان می‌گویند اگر آن‌ها برگردند، اتفاقی نمی‌افتد و همین وضعیت حاکم خواهد بود. وضعیت اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی در ارتباط با بانک‌های دنیا رعایت احتیاط سطح بالا در رابطه با تراکنش‌های مالی است. ولی اقدامات مقابله‌ای فقط رعایت احتیاط سطح بالا نیستند. در این شرایط دولت‌ها و اعضای FATF موظف می‌شوند که سلسله اقداماتی را علیه بانک‌ها و موسسات مالی ما اجرا کنند. از جمله اینکه شعب بانکی ایران در همه کشور‌ها تعطیل می‌شود و روابط کارگزاری بشدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد؛ بنابراین می‌توان گفت: اگر اقدامات مقابله‌ای هیچ نتیجه‌ای نداشت که کشور‌ها از ترس این اقدامات بسیاری از فعالیت‌ها را انجام نمی‌دادند.
متاسفانه همان کسانی که در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ می‌گفتند که تحریم‌های شورای امنیت ملل متحد اثری ندارد و بی توجهی نسبت به تحریم‌های شورای امنیت را ترویج می‌کردند، اکنون هم می‌گویند که اقدامات مقابله‌ای اثری نخواهد داشت و کشور را دچار محدودیت‌هایی می‌کنند و بعدا هم پاسخگو نیستند. در نهایت مردم و دولت از تبعات منفی این مسایل و اقدامات مقابله‌ای رنج خواهند برد و این تبعات گریبانگیر دولت و مردم می‌شود.
در مبحث احتیاط سطح بالا، منشاء پول باید مشخص شود. یعنی بانک باید دقت کند پول شما به عنوان یک ایرانی از کجا آمده است، صاحب پول کیست؟ نوع معامله چیست؟ (برای خرید چه کالا یا خدماتی) بانک باید نهایت دقت را انجام دهد و ابعاد معامله را بررسی کرده و زیر نظر بگیرد و کشف کند.
این پروسه برای بانک بسیار هزینه بر بوده و سخت است و باید زمان زیادی صرف آن شود در نتیجه بانک زیر بار این روند نمی‌رود. این اقدام احتیاطی است، اما در Counter Measures دولت یا بانک باید اقداماتی را انجام دهد که جلوی هرگونه معامله با آن کشور را بگیرد.
روابط بانکی و حضور ایران در لیست سیاه FATF
با توجه به این شرایط بعضی از منتقدان می‌گویند؛ قبلا در فهرست سیاه FATF قرار داشتیم و روابط بانکی ما هم برقرار بود بنابراین اتفاقی نمی‌افتد.
در پاسخ به این انتقاد باید گفت؛ توجه داشته باشیم که روز به روز هم حوزه دولت‌ها (jurisdiction) و صلاحیت‌هایی که استاندارد‌ها و توصیه‌های FATF را رعایت می‌کنند در حال گسترده شدن است و هم شکل رعایت این استاندارد‌ها و توصیه‌ها در حال جدی‌تر شدن و پیشرفته‌تر شدن است.
به چه دلیل گروه‌های منطقه‌ای FATF و نهاد اصلی FATF که مقر آن در پاریس است هر ۴ماه یکبار جلسه دارند (هم گروه‌ها و هم FATF) دایم چالش‌ها و مشکلات اجرای استاندارد‌های FATF را بین خود ارزیابی می‌کنند، راه‌های فرار را بررسی کرده و برای مقابله با آن‌ها راهکار ارایه می‌دهند. پس می‌توان نتیجه گرفت FATF مانند یک نهاد زنده در حال رشد است بنابراین شما نمی‌توانید FATF فعلی را با این نهاد در ۱۰ سال پیش یکی بدانید و یا FATF الان را با FATF ۱۰ سال آینده در یک سطح بدانید. این نهاد به صورت مرتب در حال تقویت خود است. مرتب نحوه ارتقای اجرای استاندارد‌ها را بین خود به بحث می‌گذارند و بررسی می‌کنند و راهکاری جدید می‌دهند. در همین راستا ذیل هر توصیح ۴۰گانه، تفاسیر جدید ارایه می‌دهند که به دولت‌ها برای رعایت کامل استاندارد‌ها کمک می‌کند؛ بنابراین این حرف که ما امروز اگر رعایت نکنیم و هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، سخن درستی نیست و از بی توجهی به منافع و امنیت ملی کشور است.
در گذشته رعایت نکردن توصیه‌های FATF خیلی جدی نبود، اما اکنون دولت‌ها از ترس اینکه در ارزیابی FATF در شرایط و موقعیت بدی قرار نگیرند و بر اقتصاد آن‌ها اثر نگذارد، طوری جلوه می‌کنند و همچنین با گزارش‌ها و اقدامات خود سعی می‌کنند به گونه‌ای نشان می‌دهند که استاندارد‌ها FATF را مو به مو اجرا می‌کنند. الان دولت‌ها باید ثابت کنند که به بهترین نحو توصیه‌ها را رعایت می‌کنند و گزارش می‌دهند. در عین حال که ملاحظات و اولویت‌های خودشان را دنبال می‌کنند. تقابل‌ها هست منتهی هوشمندانه و با رعایت جوانب امر به شکلی که محدودیت‌ها را به حداقل برساند.
رعایت استاندارد‌های FATF در شرایط تحریم
آخرین موردی که منتقدان از آن بار‌ها یاد کرده اند، این است که می‌گویند، چون جمهوری اسلامی ایران تحریم است و کشور‌های دیگر وضعیت ایران را ندارند بنابراین ایران نباید استاندارد‌ها و توصیه‌های FATF را رعایت کند. زیرا ما تحریم هستیم و ممکن است اثرات تحریم‌ها را بیشتر کند.
این صحبت که هیچ کشوری وضعیت ایران را ندارد، سخن دقیق و درستی نیست. البته از جنبه‌ای درست است که تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شده، بسیار شدید است و کشور را در شرایط سختی قرار داده است. ولی دولت‌های دیگری هم هستند که تحت تحریم آمریکا قرار دارند. نمونه بارز آن روسیه است، این کشور یک بسیار فعال FATF است و بالاترین میزان مشارکت در جلسات FATF را بعد از آمریکا به خود اختصاص داده است. روسیه سازمان دهنده و عضو اصلی یک گروه منطقه‌ای به نام اورآسیاست که ایران هم عضو ناظر این گروه است. همه این‌ها با وجود تحریم‌های زیادی است که علیه روسیه وضع شده است. دشمنی آمریکا با روسیه چیز پنهانی نیست و همه کشور‌ها از آن آگاه هستند.
روسیه هیچ گاه به سمت عدم رعایت استاندارد‌های FATF نرفته تا خود را منزوی کند و اقتصاد خود را ایزوله کند بلکه هم این استاندارد‌ها را رعایت کرده و هم فعالانه در این نهاد فعال است و کار می‌کند و هم با تحریم‌ها مقابله می‌کند. یعنی به این شکل نیست که مقابله با تحریم‌ها در مقابل رعایت استاندارد‌های FATF قرار بگیرد. هم می‌شود با تحریم‌ها مقابله کرد، هم با آمریکا دشمنی کرد و هم استاندارد‌ها را رعایت کرد و عضو فعال شبکه FATF هم بود. علاوه بر روسیه، کوبا، ونزویلا و سوریه نیز این شرایط را دارند.
همان طور که ذکر شد، اکنون شمارش معکوس برای پایان مهلت پیوستن به FATF آغاز شده و نمایندگان مجلس، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام باید با بررسی دقیق این لایحه هر چه زودتر اقدام به تصمیم گیری کنند، زیرا به حتم آینده روابط بین المللی ایران به شکل تنگاتنگی در گرو پیوستن به این نهاد و رعایت استاندارد‌های آن است در غیر این صورت اوضاع می‌تواند در مراودات خارجی بیش از پیش سخت‌تر شود.
در ماه‌ها و هفته‌های گذشته در برخی رسانه‌ها و حتی سخنرانی‌ها شدت انتقاد و مخالفت با FATF بیش از پیش پررنگ شده و منتقدان موارد مختلفی را مطرح می‌کنند که در این نوشتار به برخی از این موارد پاسخ داده شده است.
ضرورت رعایت کامل استاندار‌های FATF
نگاهی به اخبار و اظهار نظرات منتشر شده نشان می‌دهد، بعضی از منتقدان بر این باور بوده و مدعی هستند که برخی از کشور‌های دیگر هم آیتم‌های FATF را به صورت ناقص اجرا می‌کنند. به دلیل اینکه آن‌ها این استاندارد‌ها را ناقص اجرا می‌کنند بنابراین لازم نیست ما (ایران) همه موارد را کامل اجرا کنیم.
در پاسخ به این گونه اظهار نظرات باید گفت؛ نخستین کاری که FATF انجام می‌دهد، این است که آیا بستر حقوقی کافی وجود دارد یا خیر؛ قانون جامع برای مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم لازم الاجرا هست یا خیر؟ سازوکار‌های اجرایی مانند بخشنامه ها، آیین نامه‌ها برای هر بخش ذیربط وجود دارند یا نه؟ از دپارتمان‌های ویژه نظارتی برخوردار هستند یا خیر؟
در مرحله نخست همه این موارد ارزیابی می‌شود و در واقع رتبه بندی کشور‌ها در مرحله اول بر اساس بستر‌های حقوقی و سازوکار‌های نظارتی انجام می‌شود و در مرحله‌های بعدی اگرکشوری برخی از استاندارد‌ها را (توصیه‌های FATF) را به درستی اجرا نکرد آنجا ارزیابی می‌شود که برای نمونه فلان توصیه در حد ناقص اجرا شده و یا دیگری به طور کامل اجرا شده است. این موارد برای مراحل بعدی است نه مرحله نخست.
کشوری که در واقع استاندارد‌های FATF را رعایت می‌کند، ولی برخی از استاندارد‌ها کامل رعایت نمی‌شود با کشوری که اصولا بستر حقوقی لازم را ندارد و اصلا وارد این گردونه نشده، برابر نیست.
اجرای استاندارد‌های FATF و دادن امتیاز به طرف خارجی
یکی دیگر از موارد مهمی که در رسانه‌ها مطرح می‌شود، این است که آیا اجرای استاندارد‌های FATF به معنای دادن امتیاز به طرف خارجی است؟
در جواب این انتقاد باید گفت؛ مگر زمانی که استاندارد‌های مربوط به هوانوردی بین المللی اجرا می‌شود به معنای دادن امتیاز به کسی است؟
یا اینکه مگر رعایت استاندارد‌های مربوط به کشتیرانی در آب‌های بین المللی به معنای دادن امتیاز به کسی محسوب می‌شود؟ یا رعایت استاندارد‌ها در زمینه راه‌ها (راه آهن، جاده، ترانزیت) و ... به معنی دادن امتیاز به کسی است؟
همه این موارد، مجموعه‌ای از استاندارد‌ها هستند که اگر کشور‌ها بخواهند با یکدیگر تعامل داشته باشند باید آن‌ها را رعایت کنند و این به معنای دادن امتیاز به هیچ طرفی نیست.
تبعات بازگشت اقدامات مقابله‌ای FATF
کشورمان در دوره‌های مختلف با مشکلات و مسایل مختلفی دست و پنجه نرم کرده و تجارب گوناگونی را پشت سر گذاشته است.
اکنون که کمتر از یک ماه تا پایان مهلت قانون یپوستن به FATF و رعایت استاندارد‌های آن باقی مانده برخی منتقدان بر این باورند که با بازگشت اقدامات مقابله‌ای FATF، اتفاقی رخ نخواهد داد.
در حال حاضر اقدامات مقابله‌ای یا (Counter Measures) تعلیق شده اند. منتقدان می‌گویند اگر آن‌ها برگردند، اتفاقی نمی‌افتد و همین وضعیت حاکم خواهد بود. وضعیت اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی در ارتباط با بانک‌های دنیا رعایت احتیاط سطح بالا در رابطه با تراکنش‌های مالی است. ولی اقدامات مقابله‌ای فقط رعایت احتیاط سطح بالا نیستند. در این شرایط دولت‌ها و اعضای FATF موظف می‌شوند که سلسله اقداماتی را علیه بانک‌ها و موسسات مالی ما اجرا کنند. از جمله اینکه شعب بانکی ایران در همه کشور‌ها تعطیل می‌شود و روابط کارگزاری بشدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد؛ بنابراین می‌توان گفت: اگر اقدامات مقابله‌ای هیچ نتیجه‌ای نداشت که کشور‌ها از ترس این اقدامات بسیاری از فعالیت‌ها را انجام نمی‌دادند.
متاسفانه همان کسانی که در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ می‌گفتند که تحریم‌های شورای امنیت ملل متحد اثری ندارد و بی توجهی نسبت به تحریم‌های شورای امنیت را ترویج می‌کردند، اکنون هم می‌گویند که اقدامات مقابله‌ای اثری نخواهد داشت و کشور را دچار محدودیت‌هایی می‌کنند و بعدا هم پاسخگو نیستند. در نهایت مردم و دولت از تبعات منفی این مسایل و اقدامات مقابله‌ای رنج خواهند برد و این تبعات گریبانگیر دولت و مردم می‌شود.
در مبحث احتیاط سطح بالا، منشاء پول باید مشخص شود. یعنی بانک باید دقت کند پول شما به عنوان یک ایرانی از کجا آمده است، صاحب پول کیست؟ نوع معامله چیست؟ (برای خرید چه کالا یا خدماتی) بانک باید نهایت دقت را انجام دهد و ابعاد معامله را بررسی کرده و زیر نظر بگیرد و کشف کند.
این پروسه برای بانک بسیار هزینه بر بوده و سخت است و باید زمان زیادی صرف آن شود در نتیجه بانک زیر بار این روند نمی‌رود. این اقدام احتیاطی است، اما در Counter Measures دولت یا بانک باید اقداماتی را انجام دهد که جلوی هرگونه معامله با آن کشور را بگیرد.
روابط بانکی و حضور ایران در لیست سیاه FATF
با توجه به این شرایط بعضی از منتقدان می‌گویند؛ قبلا در فهرست سیاه FATF قرار داشتیم و روابط بانکی ما هم برقرار بود بنابراین اتفاقی نمی‌افتد.
در پاسخ به این انتقاد باید گفت؛ توجه داشته باشیم که روز به روز هم حوزه دولت‌ها (jurisdiction) و صلاحیت‌هایی که استاندارد‌ها و توصیه‌های FATF را رعایت می‌کنند در حال گسترده شدن است و هم شکل رعایت این استاندارد‌ها و توصیه‌ها در حال جدی‌تر شدن و پیشرفته‌تر شدن است.
به چه دلیل گروه‌های منطقه‌ای FATF و نهاد اصلی FATF که مقر آن در پاریس است هر ۴ماه یکبار جلسه دارند (هم گروه‌ها و هم FATF) دایم چالش‌ها و مشکلات اجرای استاندارد‌های FATF را بین خود ارزیابی می‌کنند، راه‌های فرار را بررسی کرده و برای مقابله با آن‌ها راهکار ارایه می‌دهند. پس می‌توان نتیجه گرفت FATF مانند یک نهاد زنده در حال رشد است بنابراین شما نمی‌توانید FATF فعلی را با این نهاد در ۱۰ سال پیش یکی بدانید و یا FATF الان را با FATF ۱۰ سال آینده در یک سطح بدانید. این نهاد به صورت مرتب در حال تقویت خود است. مرتب نحوه ارتقای اجرای استاندارد‌ها را بین خود به بحث می‌گذارند و بررسی می‌کنند و راهکاری جدید می‌دهند. در همین راستا ذیل هر توصیح ۴۰گانه، تفاسیر جدید ارایه می‌دهند که به دولت‌ها برای رعایت کامل استاندارد‌ها کمک می‌کند؛ بنابراین این حرف که ما امروز اگر رعایت نکنیم و هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، سخن درستی نیست و از بی توجهی به منافع و امنیت ملی کشور است.
در گذشته رعایت نکردن توصیه‌های FATF خیلی جدی نبود، اما اکنون دولت‌ها از ترس اینکه در ارزیابی FATF در شرایط و موقعیت بدی قرار نگیرند و بر اقتصاد آن‌ها اثر نگذارد، طوری جلوه می‌کنند و همچنین با گزارش‌ها و اقدامات خود سعی می‌کنند به گونه‌ای نشان می‌دهند که استاندارد‌ها FATF را مو به مو اجرا می‌کنند. الان دولت‌ها باید ثابت کنند که به بهترین نحو توصیه‌ها را رعایت می‌کنند و گزارش می‌دهند. در عین حال که ملاحظات و اولویت‌های خودشان را دنبال می‌کنند. تقابل‌ها هست منتهی هوشمندانه و با رعایت جوانب امر به شکلی که محدودیت‌ها را به حداقل برساند.
رعایت استاندارد‌های FATF در شرایط تحریم
آخرین موردی که منتقدان از آن بار‌ها یاد کرده اند، این است که می‌گویند، چون جمهوری اسلامی ایران تحریم است و کشور‌های دیگر وضعیت ایران را ندارند بنابراین ایران نباید استاندارد‌ها و توصیه‌های FATF را رعایت کند. زیرا ما تحریم هستیم و ممکن است اثرات تحریم‌ها را بیشتر کند.
این صحبت که هیچ کشوری وضعیت ایران را ندارد، سخن دقیق و درستی نیست. البته از جنبه‌ای درست است که تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شده، بسیار شدید است و کشور را در شرایط سختی قرار داده است. ولی دولت‌های دیگری هم هستند که تحت تحریم آمریکا قرار دارند. نمونه بارز آن روسیه است، این کشور یک بسیار فعال FATF است و بالاترین میزان مشارکت در جلسات FATF را بعد از آمریکا به خود اختصاص داده است. روسیه سازمان دهنده و عضو اصلی یک گروه منطقه‌ای به نام اورآسیاست که ایران هم عضو ناظر این گروه است. همه این‌ها با وجود تحریم‌های زیادی است که علیه روسیه وضع شده است. دشمنی آمریکا با روسیه چیز پنهانی نیست و همه کشور‌ها از آن آگاه هستند.
روسیه هیچ گاه به سمت عدم رعایت استاندارد‌های FATF نرفته تا خود را منزوی کند و اقتصاد خود را ایزوله کند بلکه هم این استاندارد‌ها را رعایت کرده و هم فعالانه در این نهاد فعال است و کار می‌کند و هم با تحریم‌ها مقابله می‌کند. یعنی به این شکل نیست که مقابله با تحریم‌ها در مقابل رعایت استاندارد‌های FATF قرار بگیرد. هم می‌شود با تحریم‌ها مقابله کرد، هم با آمریکا دشمنی کرد و هم استاندارد‌ها را رعایت کرد و عضو فعال شبکه FATF هم بود. علاوه بر روسیه، کوبا، ونزویلا و سوریه نیز این شرایط را دارند.
همان طور که ذکر شد، اکنون شمارش معکوس برای پایان مهلت پیوستن به FATF آغاز شده و نمایندگان مجلس، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام باید با بررسی دقیق این لایحه هر چه زودتر اقدام به تصمیم گیری کنند، زیرا به حتم آینده روابط بین المللی ایران به شکل تنگاتنگی در گرو پیوستن به این نهاد و رعایت استاندارد‌های آن است در غیر این صورت اوضاع می‌تواند در مراودات خارجی بیش از پیش سخت‌تر شود.
منبع: خبرآنلاین
خبر های مرتبط
