درس‌های شوک بارشی

 رویداد۲۴ به‌دنبال وقوع این سیل ویرانگر شهرهای گمیشان، آق‌قلا، شیراز و پلدختر و معمولان در استان لرستان با بیشترین آسیب رو‌به‌رو شده‌اند.

براساس آخرین آمار سیل تاکنون ۷۰ کشته و ۷۹۱ مصدوم برجا گذاشته است که از این تعداد ۴۵ نفر در کل کشور، در بیمارستان بستری هستند. همچنین استان‌های فارس و لرستان به ترتیب با ۲۱ و ۱۵ کشته بیشترین تلفات انسانی را در حوادث اخیر داشته‌اند.

همچنین حدود ۱۹۰۰ شهر و روستا از ابتدای نوروز امسال گرفتار سیل و خسارات ناشی از آن شده‌اند. از سوی دیگر در پی شدت بارندگی‌ها در استان خوزستان و افزایش کم‌سابقه آورد سدهای کرخه و دز موجب افزایش خروجی این ۲ سد و در نهایت طغیان این ۲ رودخانه و آبگرفتگی مناطق حاشیه‌ای شده و در این استان وضعیت اضطراری اعلام شده است.

بارش شدید باران از ۲۶ اسفندماه سال ۹۷ در مازندران شروع شد و طغیان رودخانه‌ها در مناطق مرکزی و شرقی استان به ۹ نقطه شهری و بیش از ۱۷۰ روستا در بخش‌های مختلف خسارت‌های جدی وارد کرد و هنوز تصاویر زیرآب رفتن شهر آق‌قلا از خاطره‌ها پاک نشده بود که روز ۵ فروردین جاری شدن سیلاب در دروازه قرآن شیراز و برخورد خودروها با یکدیگر در محور ورودی شمالی این شهر تصاویری عجیب در دنیای مجازی ثبت کرد.

نیمه دوم تعطیلات نوروزی نیز با ورود سامانه بارشی به غرب کشور همراه شد و استان‌های کرمانشاه، لرستان، ایلام و خوزستان را تحت‌تاثیر قرار داد و در دو شهر معمولان و پلدختر اوضاع به مرحله بحران رسید؛ به‌طوری‌که از یازدهم فروردین‌ماه تمامی راه‌های دسترسی به معمولان قطع شد.

براساس گزارش‌ها اصلی‌ترین مشکل «معمولان» همچنان عدم‌دسترسی زمینی است. به گفته سیدحمیدرضا کاظمی نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس، ٢٠ روستای حاشیه رود کشکان در این سیل کاملا زیر آب رفته است. در همین حال آن‌طور که علی‌اصغر پیوندی، رئیس جمعیت هلال‌احمر در حساب توییتری خود نوشته است سیل استان لرستان تمامی زیرساخت‌ها را با خود برده است.

عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور نیز روز گذشته در حاشیه بازدید از مناطق سیل‌زده پلدختر گفت: خسارات سیلاب در لرستان بیشتر از سایر استان‌های سیل‌زده است. ازسوی دیگر امدادرسانی در البرز، چهارمحال و بختیاری، گلستان، خوزستان،‌ فارس، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، ایلام، خراسان‌شمالی و سمنان ادامه دارد.

ورود مقامات کشور به مناطق سیل‌زده

همزمان با افزایش خسارات ناشی از سیل، حسن روحانی رئیس‌جمهوری که پیش از این وزیر اقتصاد را مامور رسیدگی به وضعیت سیل‌زدگان در استان گلستان کرده بود، در تماس تلفنی با وزیر کشور به او دستور داد تا تجهیزات و امکانات لازم از مناطق همجوار برای مدیریت مشکلات ناشی از سیل، کاهش خسارات و هرگونه کمک فوری و لازم به سیل‌زدگان بسیج شود.

رئیس‌جمهور همچنین از عبدالرضا رحمانی‌فضلی خواست تا در اسرع‌وقت به همراه تیمی از مسوولان دستگاه‌های امدادی، خدماتی و اورژانس به منطقه اعزام و امکانات لازم در این دو استان و استان‌های همجوار را برای تسریع در روند کمک‌رسانی به سیل‌زدگان بسیج کند. ساعتی پس از دستور روحانی بود که وزیر کشور برای اجرای دستورات رئیس‌جمهوری عازم گلستان شد.

بر اساس گزارشها روز سوم فروردین ماه، رهبر معظم انقلاب نیز مستقیما به مساله سیل ورود و در نامه‌ای که مخاطبش سرلشکر باقری، رئیس ستادکل نیروهای مسلح بود تاکید کردند که «برابر اطلاع، سیل‌زدگان دو استان شمالی نیاز مبرمی به کمک و امکانات نیروهای مسلح دارند. دستور فرمایید علاوه‌بر آنچه تاکنون در آن مناطق به‌کار گرفته شده است، امکانات بیشتر برای امداد به آن مناطق گسیل نمایند. گزارش اقدام را بفرستید.»

ظهر همان روز نیز اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور عازم گلستان شد و پس از بازدید از مناطق سیل‌زده گلستان، به مطالبات مردم در دیدارها و شبکه‌های اجتماعی واکنش نشان داد و مناف هاشمی، استاندار گلستان را به‌دلیل غیبت و عدم‌رسیدگی به وضعیت سیل‌زدگان برکنار کرد. اقدامی که با واکنش‌های مثبت بسیاری در سراسر کشور روبه‌رو شد. در کنار حضور مقامات دولتی، ارتش و سپاه نیز برای کمک به سیل‌زدگان وارد مناطق سیل‌زده شدند.

در ادامه روند رسیدگی‌ها و ساماندهی اوضاع در مناطق سیل‌زده شمال کشور، حسن روحانی روز چهارشنبه (۷ فروردین)، به مناطق سیل‌زده استان گلستان رفت تا ضمن دیدار با مردم، از نزدیک در جریان میزان خسارت‌های وارد شده ناشی از سیل به بخش‌های مختلف قرار بگیرد. او همچنین عصر همان روز از مناطق سیل‌زده استان مازندران بازدید کرد. رئیس‌جمهور در ادامه روز ۹ فروردین به‌منظور بررسی وضعیت سیلاب در استان خوزستان به شهر اهواز سفر کرد.

انتقاد از نحوه مدیریت بحران

در کنار حضور مقامات در مناطق سیل‌زده بسیاری از نبود مدیریت واحد برای مقابله با بحران‌های ناشی از سیل و موازی کاری و به نوعی عدم‌هماهنگی دستگاه‌ها انتقاد می‌کنند.

اکثر این انتقادها متوجه وزیر کشور به دلیل ناکارآمدی وزارت کشور و به‌ویژه ستاد بحران است. منتقدان در این خصوص به بحران سیل گلستان و حواشی ایجاد شده در مورد استاندار سابق و به‌خصوص تعلل و انفعال وزیر کشور برای برکناری مناف هاشمی اشاره می‌کنند که در نهایت باعث شد تا معاون اول رئیس‌جمهور راسا وارد ماجرا شده و استاندار را برکنار و سرپرست استانداری را تعیین کند.

در همین راستا، سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، عضو هیات‌رئیسه مجلس با انتقاد از عملکرد مدیران محلی شامل فرمانداران، بخشداران و شهرداران در ماجرای سیل اخیر، از کلید خوردن سوال از وزیر کشور در مورد عملکرد استانداران و فرمانداران مناطق سیل‌زده خبرداد.

در این بین علی لاریجانی رئیس مجلس نیز شامگاه پنج‌شنبه در جلسه مدیریت بحران خوزستان، پیشنهاد داد تا بخشی از کمک‌ها درست و به موقع دست مردم برسد و بخشی نیز برای پیش‌بینی شرایط آینده باشد.

  لاریجانی با تاکید بر اینکه باید کمک‌ها انضباط داده شوند، گفت: استاندار جایی را محور قرار دهد تا تقسیم کار شود و کمک‌ها درست به دست مردم برسد و اگر کمبودی باشد، پیگیری می‌کنیم. یکی دیگر از نکات مهم در سیل اخیر دستور رئیس قوه‌قضائیه به سازمان بازرسی کل کشور و مسوولان قضایی استان‌های سیل‌زده برای نظارت و ارزیابی ابعاد حادثه در مناطق سیل‌زده بود.

آغاز روند پرداخت خسارت‌ها

قرار است نمایندگان مجلس نیز در روز یکشنبه، هجدهم فروردین در اولین نشست علنی مجلس موضوع سیل اخیر در چند استان را بررسی کنند. همزمان علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به وقوع سیل در چند استان و به بار آوردن خسارات سنگین برای مردم گفت: روند پرداخت خسارت به سیل‌زدگان از شنبه آغاز می‌شود.

 لاریجانی شامگاه پنج‌شنبه در نشست مدیریت بحران استان خوزستان اظهار کرد: احتمال پرداخت این خسارت‌ها از محل بودجه سال 98 کم است، ولی پیش‌بینی می‌شود از محل‌های دیگری این امر محقق شود. وی گفت: پیش‌بینی نمی‌کردیم که در ابتدای سال با این حجم خسارت در بحث سیلاب مواجه شویم و باید منبعی جداگانه از بودجه سال ۹۸ برای جبران خسارت‌های سیلاب کشور در نظر بگیریم.

عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور نیز روز گذشته برای بازدید از مناطق سیل‌زده خوزستان و لرستان به این استان‌ها سفر کرد. وزیر کشور همچنین در جریان این سفر اعلام کرد که دولت برای پرداخت هزینه اجاره‌بها به سیل‌زدگان در لرستان آمادگی کامل دارد. ازسوی دیگر بهرام پارسایی، نماینده مردم شیراز در مجلس با اشاره به تصمیمات اتخاذ شده برای پرداخت خسارت به سیل‌زدگان گفت که تاکنون ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان به خانواده هریک از افراد متوفی در سیل شیراز پرداخت شده و دیه این افراد نیز بعد از تعیین مقصر یا مقصران حادثه پرداخت خواهد شد.

محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) نیز گفت که به خانه‌های آسیب‌دیده روستایی استان خوزستان تا سقف ۳۵ میلیون تومان از طرف بیمه طرف قرارداد بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) خسارت پرداخت خواهد شد.

تعیین وزیر معین برای هر استان سیل‌زده

همچنین به‌دنبال وقوع سیل در بسیاری در استان‌های کشور، سیدسلمان سامانی سخنگوی وزارت کشور اعلام کرد که با تاکید وزیر کشور مقرر شد، وزیر معین هر استان سیل‌زده در دولت تعیین می‌شود تا به‌صورت جدی و فوق‌العاده در استان‌های حادثه دیده تا تثبیت اوضاع امورات را نظارت و پیگیری کنند. از سوی دیگر سرلشکر پاسدار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه با اعلام حضور پیشکسوتان دفاع مقدس در ادامه کمک‌رسانی به سیل‌زدگان از استقرار موکب‌های خدمت‌رسانی اربعین به مدت یک ماه در مناطق در معرض سیل خوزستان و لرستان خبر داد.

کمک اتحادیه اروپا به سیل‌زدگان

وقوع سیل در ایران با واکنش بسیاری از کشورهای جهان روبه‌رو شده است. در همین ارتباط کمیسیونر اتحادیه اروپا در امور بشردوستانه با انتشار توییتی ضمن همدردی با مردم کشورمان، از اختصاص ۲/ ۱ میلیون یورو به آسیب‌دیدگان سیل اخیر خبر داد. «کریستوس استیلیانیدس»، با اعلام خبر فوق نوشت: «ما در این زمان دشوار کاملا با مردم ایران ابراز همبستگی می‌کنیم.»

میشائیل کلور-برشتولد سفیر آلمان در ایران نیز از ورود ‌هواپیمای حامل کمک‌های بشردوستانه این کشور به ایران خبر داد. پیش از این حسن روحانی رئیس‌جمهوری در دیدار جمعی از وزرا، مدیران دستگاه‌های اجرایی، مسوولان و برخی از نمایندگان مجلس از اقدام آمریکا در جلوگیری از ورود کمک‌های بین‌المللی به آسیب‌دیدگان از سیل در ایران به شدت انتقاد کرده و آن را جنایت بی‌سابقه توصیف کرده بود.

در ادامه واکنش‌های جهانی به وقوع سیل در کشور، سفارت انگلستان و همچنین سفیر این کشور در ایران نیز در نخستین روزهای وقوع سیل با انتشار پیامی توییتری با خانواده آسیب‌دیدگان حادثه سیل ایران و بازماندگان آن ابراز همدردی کرده و جان باختن تعدادی از ایرانیان را در این حادثه تسلیت گفتند.

همچنین راب مک‌کیر، سفیر انگلستان در ایران با انتشار تصاویری از خسارت‌های سیل در ایران در صفحه توییتر خود اعلام کرد که از دیدن تصاویر و شنیدن چیزهایی درباره سیل در ایران شوکه شده است. سفارت فنلاند در تهران نیز حادثه سیل شیراز و گلستان را به خانواده قربانیان تسلیت گفته و برای آنها آرزوی صبر کرد. مصطفی شنتوپ، رئیس مجلس ترکیه نیز در صفحه توییتر خود با حادثه‌دیدگان ‎سیل در ایران ابراز همدردی کرد.

تاخیر در بازگشایی مدارس

اما وضعیت بحرانی در مناطق سیل‌زده همچنان ادامه دارد. همچنان که با توجه به بارندگی‌های روزهای اخیر و سیل شدید در برخی از استان‌های کشور بازگشایی مدارس بعد از تعطیلات نوروز در برخی از مناطق سیل‌زده با تاخیر آغاز می‌شود. بر این اساس مدارس و دانشگاه‌های آق‌قلا و گمیشان و روستاهای این دو شهر تا ۲۴ فروردین تعطیل است.

بنابر اعلام استانداری خوزستان کلیه مدارس شهرستان‌های اهواز، باوی، کارون، حمیدیه، دشت آزادگان، هویزه و شعیبیه شوشتر در روزهای ۱۷، ۱۸ و ۱۹ فروردین تعطیل شدند. شروع فعالیت دانشگاه‌های استان خوزستان نیز با یک هفته تاخیر از ۲۴ فروردین انجام خواهد شد.

مدارس پلدختر، معمولان و برخی مدارس شهرستان چگنی به مدت یک هفته تعطیل‌اند. همچنین ستادکل نیروهای مسلح اعلام کرد که اعزام مشمولان مناطق سیل‌زده با دو ماه تعویق انجام خواهد شد.

در همین حال براساس گزارش‌های سازمان هواشناسی قراراست از امروز سامانه بارشی جدیدی وارد کشور شود که هرچند به نسبت سامانه‌های قبلی شدید نیست، اما با توجه به وجود رطوبت در مناطق مختلف احتمال آب‌گرفتگی و سیلابی‌شدن مسیل‌ها و رودخانه‌ها وجود دارد.