بازخوانی پرونده‌ای اطلاعاتی از جنگ عراق و قیاس با تنش‌های اخیر با ایران

رویداد۲۴ کمپین زمزمه‌ها در مورد تهدید ایران همچنان جریان دارد و برای بسیاری از دیپلمات ها، قانون گذاران و کارشناسان امنیت ملی هم بسیار آشنا است.

مقامات دولت ترامپ طی هفته گذشته به اطلاعاتی اشاره کرده اند که معطوف به تهدید ایران علیه نیرو‌های ایالات متحده در خاورمیانه است. یک مقام آمریکایی اطلاعاتی غیرقابل تایید را مبنی بر ارتباط ایران با حمله به چهار کشتی، از جمله دو تانکر نفت عربستان سعودی در تنگه هرمز، ارائه داده است که نگرانی‌های عمومی در مورد تجاوزگری ایران را افزایش داده است.

احتمالا خیلی زود است که بخواهیم صحت ادعا‌های ایالات متحده را در این خصوص قضاوت کنیم. اما برای کارشناسان امنیت ملی، قانونگذاران و صاحبنظران خارجی که بیش از یک دهه و نیم پیش مسیر شروع جنگ عراق را به خاطر دارند، این نشت اطلاعات همراه با یک برچسب هشداردهنده است. داریل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات، میگوید: "همه ما دوباره شاهد یک دژاوو (این همان پنداری) هستیم. "

به عنوان سند این هفته، ما ارزیابی اطلاعات ملی سال ۲۰۰۲ را که کمتر از پنج ماه قبل از حمله ایالات متحده به عراق در ماه مارس ۲۰۰۳ به پایان رسیده، منتشر می‌کنیم. خطا‌های جدی سند در هشدار در مورد برنامه سلاح‌های کشتار جمعی عراق که در واقع، عملا وجود خارجی نداشت نقص‌های عمیق برجسته‌ای در گزارشات اطلاعاتی ایالات متحده را پررنگ میکند و تمایل مقامات ارشد در دولت جورج دبلیو بوش، از جمله معاون رئیس جمهور دیک چنی و مشاور امنیت ملی فعلی جان بولتون، که در آن زمان به عنوان معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده در امر کنترل تسلیحات و امنیت بین المللی کار میکرد، به کم اهمیت دانستن یا نادیده گرفتن واقعیت‌هایی که سوء ظن آن‌ها را به چالش میکشید، افشا میکند.


بولتون در ماه مه ۲۰۰۲ ادعا کرد که "ایالات متحده به شدت مشکوک شده است که عراق از بیش از سه سال عدم بازرسی‌های سازمان ملل متحد برای بهبود تمام مراحل برنامه سلاح‌های بیولوژیک خود استفاده کرده است. عراق همچنین اقدام به توسعه، تولید و ذخیره تسلیحات شیمیایی کرده و علاقه دامنه دار خود به توسعه سلاح‌های هسته‌ای و موشک‌های دوربرد را نشان داده است. "

نسخه غیر محرمانه‌ای از این گزارش که در مارس ۲۰۱۵ توسط جیسون لئوپولد، روزنامه نگار منتشر شده، نشان می‌دهد که دستگاه‌های اطلاعاتی ایالات متحده بسیاری از نتایج مهم را اشتباه برداشت کرده اند. آن‌ها ادعا کردند که عراق ذخایر سلاح‌های کشتار جمعی دارد. اما عراق این ذخایر را نداشت. آن‌ها از وجود یک ناوگان آزمایشگاه‌های شیمیایی سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی و همچنین هواپیما‌های بدون سرنشین که می‌تواند در حملات سلاح‌های شیمیایی مورد استفاده قرار گیرد خبر دادند. این‌ها هم درست نبود. آن‌ها همچنین ادعا کردند که عراق برنامه سلاح‌های شیمیایی خود را بازسازی کرده است و می‌تواند در سال ۲۰۰۷ یا ۲۰۰۸ سلاح‌های هسته‌ای آزمایش کند.

 

تنها پس از آنکه ایالات متحده به عراق حمله کرد، گروه تحقیقاتی عراق، که توسط یک بازرس تسلیحات سازمان ملل ملل، چارلز دوئلفر، هدایت میشد قضاوت قطعی را در این خصوص منتشر کرد: عراق عمدتا پس از جنگ اول خلیج فارس بیش از یک دهه قبل، برنامه سلاح‌های کشتار جمعی خود را تعطیل کرده بود.

این گزارش همچنین حاوی گمانه زنی‌های گسترده‌ای در این مورد بود که صدام حسین رهبر عراق ممکن است به اندازه‌ای احساس تهدید کرده باشد که بخواهد خود را با سازمان تروریستی اسلامی القاعده هماهنگ سازد. این گزارش مستنداتی از "گزارش‌های محرمانه قابل اعتمادی" از جلسات میان مقامات ارشد عراقی و اعضای القاعده از اوایل دهه ۱۹۹۰ و یک دو جین دیگر از گزارشات مربوط به این جلسات مستقیم یا غیرمستقیم از منابع "محرمانه کمتر قابل اعتماد" به دست داده بود.

 

موضوع ارتباط بین القاعده و رژیم عراق نقش اصلی در فروش جنگ به افکار عمومی مردم آمریکا داشت. این پیوند‌ها به شدت اغراق آمیز بوده است: کمیسیون ارزیابی حملات ۱۱ سپتامبر در گزارش نهایی خود به این نتیجه رسیذد که "تا به امروز هیچ شواهدی مبنی بر اینکه این تماس‌ها یا تماس‌های قبلی به یک رابطه عملیاتی مشترک تبدیل شده باشند وجود ندارد".

مبنای ادعا‌های هسته‌ای آمریکا علیه عراق بر اساس ارزیابی‌های بسیاری از سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بود که تلاش‌های تهاجمی عراق برای دستیابی به تجهیزات دوجانبه، از جمله لوله‌های مقاوم آلومینیوم، "شواهد قانع کننده‌ای مبنی بر این که صدام در حال تلاش برای بازسازی غنی سازی اورانیوم برای برنامه سلاح‌های هسته‌ای بغداد است" ارائه میکند.

 

این گزارش شامل مخالفت‌های اساسی از سوی اداره اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه و وزارت انرژی بود که دانشمندان هسته‌ای دولت را به کار گرفته بود. آن‌ها در مورد ادعای دولت مبنی بر اینکه عراق لوله‌های آلومینیومی را برای یک روتور سانتریفیوژ، که بخش مهمی از یک نیروگاه هسته‌ای است، میخواهد، ابراز تردید کردند. وزارت انرژی معتقد بود که لوله‌ها برای ساخت موشک‌های توپخانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما مقامات ارشد دولت بوش متخصصین را نادیده گرفتند. در ۸ سپتامبر ۲۰۰۲، کاندولیزا رایس، مشاور امنیت ملی مصاحبه با CNN داشت، که ط. آن به اشتباه ادعا کرد که لوله‌ها "تن‌ها برای برنامه‌های سلاح‌های هسته‌ای مناسب هستند".

شک و تردید‌های دیگری هم وجود داشت. محمد البرادعی، رئیس وقت آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای در ژانویه ۲۰۰۳، به من گفت که دو ماه بازرسی‌های شدید در عراق، از جمله بازدید از هشت تاسیسات که از سوی ایالات متحده و انگلیس مرتبط با برنامه هسته‌ای شده بودند، هیچ مدرکی برای حمایت از این ادعا‌ها به دست نداد.

در ایجاد یک پرونده علیه ایران، اینکه کاخ سفید به طور کلی حقیقت را از دست بدهد، هیچ کمکی نمیکند. در آخرین گزارش خود، بخش بررسی واقعیت واشنگتن پست ۱۰۰۰۰ اظهارنظر غلط و گمراه کننده رئیس جمهور دونالد ترامپ را از اوایل سال ۲۰۱۷ تا کنون شمارش کرده است. اما ممکن است این خود ترامپ باشد که با تعهد به دور نگه داشتن اعضای سرویس‌های آمریکایی از جنگ‌های خارجی خارجی، مارش جنگ با ایران را کندتر و آهسته کند. بر اساس گزارشی از نیویورک تایمز، رئیس جمهور اخیرا به وزیر دفاع خود، پاتریک شاناهان، اعلام کرده که تمایل به آغاز جنگ با ایران ندارد.