چرا آمار بیکاری ایران ۳ برابر چین است؟/ قانون حداقل مزد در ایران اجرا می‌شود؟

رویداد۲۴ بسیاری از محصولات کارخانه‌های کشور‌های توسعه یافته، در چین تولید می‌شود. به عنوان مثال نیمی از محصولات شرکت آیفون در یک کارخانه بزرگ به نام فاکسکان (Foxconn) در ژنگژو چین ساخته می‌شود. این کار را ۳۵۰ هزار نفری که این شرکت استخدام کرده است انجام می‌دهند. کمپانی‌ها بر اساس چه منفعتی دست به چنین اقدامی می‌زنند؟ چرا از بین این همه کشور، کشوری مثل چین را انتخاب می‌کنند؟

عوامل انتخاب محل تولید

آنچه انتخاب محل تولید محصول را تعیین می‌کند و زمینه اشتغال را در یک محل را پدید می‌آورد، کاهش هزینه‌های تولید در آن منطقه است. تا اولا کالا بتواند در بازار رقابت کند و ثانیا حاشیه سود بیشتری برای کارفرما داشته باشد. بر همین اساس است که کارخانه‌های بزرگ، ترجیح می‌دهند، تولیدات خود را در جایی انجام دهند که هزینه تولید کمتر باشد.

آنچه موجب می‌شود، هزینه تولید در منطقه‌ای نسبت به منطقه دیگر تفاوت پیدا کند، نزدیک بودن به منابع اولیه تولید، زیرساخت‌های اولیه و میزان دستمزد نیروی کار است

مورد اول اختصاص به برخی صنایع دارد و عمدتا نیز صنایع وابسته به مواد اولیه عمده در همان مکان وفور آن مواد جا نمایی می‌شوند.

مورد دوم یعنی تامین زیرساخت‌ها همان است که بر عهده دولت هاست، دولت می‌باید برای تشویق و تسهیل سرمایه گذاری زیرساخت‌های لازم را فراهم آورد. به عنوان نمونه، دولت چین تلاش کرده است با پشتیبانی و ایجاد زیر ساخت‌ها و مشوق‌های مالیاتی شرایط حفظ تولید در ژنگژو را برای شرکت فاکسکان فراهم کند. نکته مهم این است که هزینه ایجاد زیرساخت، از گروه هزینه‌های ثابت است و یکبار صورت می‌پذیرد.

مورد سوم یعنی دستمزد کارگران هزینه عمده‌ای است که هر ماه تکرار می‌شود و پرداخت آن بر عهده کارفرماست، لذا در صورت وجود زیرساخت‌های اولیه، کارفرما ترجیح می‌دهد محصول خود را در جایی تولید کند، که هزینه نیروی کار در آنجا پایین‌تر است. حتی گاه کارفرما به علت پایین‌تر بودن هزینه تولید، خودش حاضر می‌شود هزینه‌های زیرساختی را نیز بر عهده بگیرد. زیرا آن هزینه ها، برای او حکم سرمایه گذاری را دارد، نه هزینه‌ای که ماهیانه از او کم شود.

عامل اصلی کاهش هزینه تولید

بنابراین عامل اساسی در کاهش هزینه تولید، میزان دستمزد است. چین از جمله کشور‌هایی است که حداقل دستمزد را به صورت منطقه‌ای تعیین می‌کند، یعنی دستمزد هر منطقه را مناسب با هزینه‌های زندگی در همان منطقه تعیین می‌شود. هر استان علاوه بر اینکه حداقل مزد متفاوت دارد به چند منطقه تقسیم می‌شود و هر منطقه دستمزد خاص خود را دارد. این مساله باعث شده است که تولید کنندگان، واحد‌های تولیدی خود را به مناطقی که دستمزد پایین تری دارد همانند روستا‌ها و شهر‌های کوچک منتقل کنند؛ و فقط دفاتر فروش خود را در شهر‌های بزرگ پکن و شانگ‌های قرار دهند.

این مساله هم موجب رونق تولید در روستا‌ها و شهر‌های کوچک چین شده و هم با کاهش هزینه تمام شده کالاها، رقابت پذیری آن‌ها را در عرصه بین الملل افزایش داده است. تا آنجا که موجب شده است حتی شرکت‌های بزرگ خارجی برای پایین آوردن هزینه‌های تولید، واحد‌های تولیدی خود را در استان‌های مختلف چین قرار دهند. مساله‌ای که نرخ بیکاری چین را تا ۴.۵ درصد کاهش داده است.

قانون حداقل مزد در ایران

قانون کار ایران در تعیین حداقل مزد، همانند کشور چین است؛ با این تفاوت که در کشور ما اجرا نمی‌شود، با اینکه در ماده ۴۱ قانون کار گفته شده که شورای عالی کار همه ساله باید حداقل میزان حقوق را برای نقاط مختلف کشور و صنایع مختلف کشور تعیین کند. اما چندین سال است که برای کل کشور یک حداقل مزد تعیین می‌شود این مساله باعث شده است که مشوقی که در کشور چین برای تولید کنندگان داخلی و خارجی وجود دارد در کشور ما از بین برود و علاوه بر آن واحد‌های تولیدی ما توان رقابت با کالا‌های چینی را از دست داده و به مرور زمان به تعطیلی کشیده شوند.