تبلیغات دارویی کلا ممنوع است

رویداد۲۴ ایرج حریرچی درباره تبلیغات خارج از عرف پزشکان در فضای مجازی با اشاره به اینکه تبلیغات دارویی کلا ممنوع است و این موضوع دو زمینه اخلاقی و فلسفی و زمینه قانونی دارد، اظهار کرد: بازار طبی و مسایل پزشکی مصداق شکست بازار است و در آن تقاضای القایی و القای خدمات غیر ضروری به دلیل اختلاف سطح آگاهی که بین ارائه‌کننده خدمت و دریافت‌کننده آن وجود دارد و بیمار معمولا تجربه‌ای در خرید خدماتی که به آن پیشنهاد می‌شود ندارد، روی می‌دهد؛ برای مثال بیمار در رابطه با ضروری بودن انجام آزمایش یا سونوگرافی که تجویز می‌شود تجربه‌ای ندارد.

 

حریرچی بیان کرد: موضوع دیگر، تعارض منافع در حوزه پزشکی بین گروه‌های مختلف است که بیش درمانی و بیش تشخیصی از جمله این مراحل محسوب می‌شود که در کشور‌های غربی هم شایع هستند؛ برای مثال، با اینکه آنژیوگرافی لازم نیست، ولی تجویز می‌شود.

 

وی تصریح کرد: مرحله دوم، پزشکی سازی (medicalezation) است؛ مثلا موضوع زیبایی یا مواردی مانند تقویت حافظه یا افزایش قد که جزو اعمال پزشکی نیستند؛ مرحله سوم نیز، تجاری‌سازی است که کار از دست پزشکان و سیستم بهداشت و درمان خارج می‌شود، امور زیبایی و تزریق مواد که حتی آرایشگاه‌ها هم در آن ورود کرده‌اند، از جمله مثال‌های تجاری‌سازی است.

حریرچی در ادامه موضوع را از منظر قانونی تشریح کرد و گفت: طبق ماده ۷ آیین نامه بند ب. ماده ۳ قانون نظام پزشکی، تبلیغ دارو و ذکر خواص درمانی در رسانه‌های عمومی که مخاطب آن‌ها عموم مردم هستند، ممنوع است.

معاون کل وزارت بهداشت با اعلام اینکه پرونده ۱۱۲ کانال تبلیغ غیر اخلاقی دارو تشکیل شده و نامه‌های آن برای پلیس فتا ارسال شده است، ادامه داد: برای مثال، وزارت بهداشت مجوزی را به محصول تقویت مو می‌دهد، اما ذی نفعان آن محصول، به طور اغراق آمیز و غیر واقعی اثربخشی آن محصول را با ذکر داشتن مجوز وزارت بهداشت تبلیغ می‌کنند در حالی که وزارت بهداشت صرفا مجوز برای تقویت مو‌های موجود داده و بیش از آن مجوزی صادر نکرده است.

حریرچی با تاکید بر اینکه، طبق ماده ۸ همان آیین نامه، تبلیغاتی که ادعایی مبنی بر اثرات درمانی، تشخیصی، پیشگیری و بازتوانی دارند حتما باید مجوز وزارت بهداشت را داشته باشند، افزود: عمده تبلیغات پزشکی باید با نظارت سازمان پزشکی باشد و پیشنهاد ما این است که مدعی العموم به این موضوع وارد شود؛ چراکه طبق آیین نامه مذکور نشان دادن قسمتی از بدن بیمار حتی با رضایت خودش، ممنوع است و حتی شامل مواردی که خلاف اخلاق هستند نیز می‌شود؛ اطلاق این آیین نامه کلی است و حتی در کشور‌های اروپایی نیز چنین تبلیغاتی موجود نیست و انجام نمی‌شود.

وی، تبلیغات در حوزه پزشکی را تحث تاثیر تقاضای القایی و تقسیم منابع بین گروه‌های مختلف ذکر کرد و گفت: گاهی تبلیغات در قالب برنامه‌های گفتگو محور در روزنامه‌ها و صدا و سیما منتشر می‌شوند که جنبه رپرتاژ داشته و اثر تبلیغی دارند؛ چراکه برخی از مردم تصور می‌کنند حتما پزشکی که در رسانه ملی درخصوص موضوع پزشکی صحبت می‌کند قطعا پزشک حاذق و برجسته‌ای است و بر مبنای همین تصور مراجعات بیماران به مطب پزشک مذکور به شدت افزایش پیدا می‌کند در حالی که اکثر پزشکانی که در برنامه‌های صدا و سیما حضور پیدا می‌کنند در سطح متوسط هستند.

حریرچی درباره راهکار‌های برخورد با این تبلیغات خاطرنشان کرد: بهترین راه حل این معضل، پیشگیری و آموزش جامعه پزشکی است؛ در وهله دوم باید مقابل ابزار تجاری سازی و تبلیغات منفی قرار گیریم و در مرحله سوم برخورد با متخلفین را مد نظر قرار دهیم؛ در همین راستا سازمان نظام پزشکی عزم خود را جزم کرده که با هدف صیانت از جامعه پزشکی با متخلفین برخورد کند، البته برخورد‌ها و مجازات‌ها تاکنون بازدارنده نبوده، اما با عزمی که به وجود آمده در تلاشیم این اقدامات، بازدارنده باشند.