بورس‌های کالایی مرجع قیمت کالاها در دنیا را بشناسیم

رویداد۲۴ مهمترین کارکرد بورس‌های کالایی در دنیا کشف نرخ براساس مکانیزم عرضه و تقاضا در یک فضای رقابتی و کاملا شفاف است. این کارکرد به عنوان مهمترین فلسفه شکل‌گیری بورس‌های کالا در کشورهای مختلف به حساب می‌آید.

درواقع به دلیل کاستی‌های بازارهای سنتی که به‌صورت عدم شفافیت در کشف قیمت و بروز نوسانات قیمتی کاذب و ریسک‌های اعتباری، هر دو طرف عرضه و تقاضا به این نتیجه رسیده‌اند که ضرورت دارد بستری به‌صورت کاملا شفاف و سازمان یافته ایجاد شود که معاملات کالاها تحت نظارت و به‌صورت رقابتی انجام شود.

به عنوان مثال در قرن 19 میلادی در حوزه محصولات کشاورزی اولین بورس کالایی به شکل نوین در ایالات متحده آمریکا تحت عنوان هیئت تجاری شیکاگو (Chicago Board Of Trade) یا CBOT توسط کشاورزان به عنوان یک نهاد غیرانتفاعی تاسیس شد و کشاورزان محصولات خود را از طریق آن بورس در قالب قراردادهای مختلف به فروش می‌رساندند.

پس از شکل‌گیری و موفقیت این بورس کالایی، هم در آمریکا و هم در سایر کشورهای دنیا بورس‌های کالایی شروع به فعالیت کردند. به عنوان مثال بورس کالای شیکاگو یا CME در آمریکا و بورس فلزات لندن یا LME در انگلیس نیز در اواخر همان قرن راه‌اندازی شدند.

پس از افزایش استقبال فعالان حوزه کالایی از این بورس‌ها به دلیل مزایای فراوان آنها در ابتدا در سطح همان کشور قیمت‌های کشف شده در بورس به عنوان قیمت‌های مرجع، شفاف و قابل اتکا شناخته شدند و سپس با گسترش مبادلات بین‌المللی این بورس‌ها تبدیل به مراجع قیمت جهانی برخی از پرمعامله‌ترین کالاها در دنیا شدند که در ادامه با برخی از بزرگترین آنها آشنا خواهیم شد.

نقش قیمت‌گذاری و مرجع قیمتی در خصوص کالاها و محصولات کشاورزی که صرفا در یک کشور یا منطقه خاص تولید می­ شدند، بسیار پررنگ‌تر بود.

به عنوان مثال آمریکا به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده انواع غلات است که به همین دلیل قیمت‌های کشف شده در بورس‌های کالایی این کشور از جمله بورس هیئت تجاری شیکاگو (CBOT) و بورس کالای شیکاگو به عنوان قیمت‌های جهانی این محصول شناخته می‌شوند.

همچنین در خصوص دانه کلزا یا کانولا که کشور کانادا به عنوان یکی بزرگترین تولیدکننده این دانه روغنی در دنیا به حساب می‌آید، بورس کالای وینیپگ (WCE) کانادا به عنوان یکی مهمترین مراجع قیمتی این کالا در دنیا به حساب می‌آید؛ البته WCE در حال حاضر در بورس بین قاره‌ای(ICE) ادغام شده و به عنوانی یکی از شعب این بورس به حساب می‌آید.

علاوه بر این بورس، نرخ‌های کشف شده در خصوص کلزا در بورس یورونکست(EURONEXT) نیز یکی از مهمترین مراجع قیمتی این کالا در دنیا به حساب می‌آید که با توجه به حجم بالاتر معاملات در این بورس نسبت به بورس WCE نرخ کشف شده در EURONEXT بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

علاوه بر موارد اشاره شده، بورس کالای مالزی نیز به عنوان یکی از مهمترین مراجع قیمتی پالم در دنیا به حساب می‌آید. دلیل این موضوع نیز همانطور که در مورد سایر بورس‌های مورد اشاره بیان شده، این است که بخش عمده‌ای از پالم و روغن پالم در جهان توسط مالزی تولید و صادر می‌شود.

در خصوص کائوچوی طبیعی هرچند بزرگترین کشورهای تولیدکننده این محصول تایلند و اندونزی هستند، اما مهمترین مرجع قیمتی این محصول بورس کالای توکیویژاپن(TOCOM) به دلیل زیر ساخت‌های مناسب معاملاتی در این بورس است.

در خصوص قیمت قهوه نیز به دلیل فراوانی و تنوع بالای این محصول، بورس ICE قراردادی تحت عنوان قرارداد آتی قهوه C راه‌اندازی نموده است که یکی از مهمترین مراجع قیمتی این کالای پرمصرف در دنیا به حساب می‌آید.

به گزارش کالاخبر، در مورد فلزات گرانبها از جمله طلا، نقره، پلاتین و پالادیوم نیز بورس COMEX و بورس کالای نیویورک (NYMEX) به عنوان مهمترین مرجع قیمتی در دنیا به حساب می‌آیند.

البته لازم به ذکر است که در حال حاضر بورس COMEX یکی از زیرمجموعه‌های بورس NYMEX است. در خصوص فلزات اساسی نیز به دلایل تاریخی و همچنین میزان تولید یا مصرف بالای برخی کشورها قیمت‌های کشف شده در آنها به عنوان مراجع قیمتی در دنیا به حساب می‌آیند. در این خصوص مهمترین مرجع قیمتی تمامی فلزات صنعتی در دنیا بورس فلزات لندن یا LME است.

این بورس که در اواخر قرن نوزدهم در لندن تاسیس شد، از اواسط قرن بیستم به عنوان مرجع قیمتی تمامی فلزات صنعتی در دنیا به حساب می‌آید. علاوه بر LME بورس شانگهای چین نیز به عنوان یکی دیگر از مراجع قیمتی فلزات در دنیا به حساب می‌آید؛ زیرا بزرگترین واردکننده و مصرف کننده فلزات در دنیا، کشور چین است و بدیهی است که عرضه و تقاضای فلزات و قیمت های کشف شده در این کشور و اختلاف آن با سایر کشورها از جمله بورس LME نقش بسزایی در تعیین قیمت فلزات در دنیا دارد.

مهمترین مراجع قیمتی نفت خام و سایر حامل‌های انرژی بورس‌های NYMEX و ICE به عنوان مراجع قیمتی به حساب می‌آیند.

نفت خام با توجه به تنوع زیاد آن و تفاوت های نفت خام هر منطقه با نفت خام مناطق دیگر در هر کدام از دو بورس مورد اشاره دو استاندارد مختلف از نفت خام قیمت گذاری می‌شود که به عنوان مراج قیمتی سایر انواع نفت خام قرار می‌گیرند. در بورس NYMEX نفت خام WTI قیمت‌گذاری و در بورس ICE نفت خام Brent مورد دادوستد و نرخ گذاری قرار می‌گیرد.

در خصوص محصولات پتروشیمی هرچند قیمت آنها به شدت وابسته به قیمت نفت خام است، ولی برخی از کشورها به دلیل تولید عمده یک محصول یا به عنوان بزرگترین واردکننده و مصرف‌کننده عمده آن محصول مرجع قیمتی در دنیا به حساب می‌آیند.

به عنوان مثال، ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان قیر در جهان است و به همین دلیل قیمت‌های کشف شده در رینگ صادراتی بورس کالای ایران نیز در بسیاری از مراجع اعلام قیمت به عنوان یکی از قیمت های مرجع قیر در دنیا به حساب می‌آید. همچنین در خصوص اتانول، پروپان و همچنین گازوئیل مهمترین مرجع قیمتی بورس NYMEX آمریکا است.