خودزنی ورزشکاران ایرانی؛ از العین تا صوفیه!

رویداد۲۴ همین چندماه قبل بود که تیم ملی فوتبال ایران در ورزشگاه هزاع بن زاید شهر العین در اعتراض به تصمیم داور شیرازه اش از هم پاشید تا تیم ملی در مرحله نیمه نهایی جام ملت های آسیا به بدترین شکل ممکن از این رقابت ها خداحافظی کند، با این حال نیمی از سال نگذشته که اعتراض های کشتی گیر تیم ملی نوجوانان ایران در رقابت های جهانی صوفیه بلغارستان باعث شد تا دست تیم از کسب عنوان قهرمانی جهان کوتاه بماند، مسئله ای که به خوبی نشان می دهد اعتراض در پیکره ورزش و ورزشکاران ایرانی چه در عالی ترین سطح فوتبال ایران در مقابل چشم میلیون ها بیننده تلویزیونی و چه در رقابتهایی در رده پایه و به دور از هجوم لنزها رخنه کرده است.

در صوفیه بلغارستان چه بر سر تیم ملی کشتی آمد؟

تیم ملی کشتی آزاد نوجوانان ایران همین چند روز پیش شانس نخست کسب عنوان قهرمانی جهان در صوفیه بلغارستان بود اما با اعتراض نابجا و دست ندادن کشتی‌گیر وزن ۵۱ کیلوگرم ایران با مربی حریف، این کشتی‌گیر بلافاصله از مسابقات اخراج شد تا با حذف ۱۰ امتیازی که به دلیل کسب عنوان پنجمی که توسط این ورزشکار به دست آمده بود، تیم ملی کشتی ایران با فاصله ای ۲ امتیازی نسبت به روسیه عنوان قهرمانی جهان را در این رقابت ها از دست بدهد.

نکته حائز اهمیت این بود که علی رغم تصمیم درست داور و اصرار سرمربی تیم ملی کشتی، این کشتی گیر نوجوان حاضر به دست دادن با حریف و داور نبود و هرچند که در نهایت به میانه تشک رفت تا دست حریفش بالا رود اما باز هم از دست دادن به سرمربی تیم حریف امتناع کرد تا از سوی هیئت داوران از این رقابت ها اخراج شود. اتفاق تلخ تر اما توجیه نادرست سرمربی تیم ملی و دیگر مسئولان این تیم بجای قبول اشتباه بود، جایی که باز هم صحبت از توطئه و تصمیمات پشت پرده برای گرفتن عنوان قهرمانی از ایران و تقدیم آن به روسیه با عنوان" سر تیم ما را بریدند" به عمل آمد تا باز هم به جای شناخت و دست یافتن به علل اصلی یک اتفاق شاهد توجیه و گام برداشتن در همان مسیر غلطی باشیم که سالیان سال است به یک عادت بد برای ورزش ایران تبدیل شده است.

شاید اگر این اتفاق برای یک کشتی‌گیر روس رخ می‌داد هرگز دیسکالیفه نمی‌شد اما وقتی نفوذی در راس کشتی جهان نداریم و شرایط را می‌دانیم، چه دلیلی دارد بهانه دست تصمیم‌گیرندگان بدهیم که با یک راهکار قانونی سر تیم ما بلا بیاورند و عنوان قهرمانی جهان را از ما بگیرند.

ورزشگاه هزاع بن زاید مبهوت رفتار شاگردان کی روش!

بهمن ماه سال گذشته بود که در مرحله نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۹ تیم ملی فوتبال ایران در ورزشگاه هزاع بن زاید شهر العین مقابل تیم ملی فوتبال ژاپن صف‌آرایی کرد و در پایان شاگردان کی روش با نتیجه سه بر صفر تن به شکست دادند تا حسرت قهرمانی برای فوتبال ایران در این رقابت ها به نزدیکی نیم قرن برسد.

معلوم نشد آن شب چه رخداد اما هرچه بود از سوتی که زده نشد شروع شد، جایی که تمامی مدافعان تیم ملی یکی پس از دیگری به دلیل سوت نزدن داور بازی را رها کنند و به جای دنبال کردن توپ معترض بودند که چرا به دلیل شبیه سازی بازیکن ژاپنی خطا اعلام نشده و داور به این بازیکن کارت زرد نمی دهد، درحالی که کمی آن طرف تر بازیکنان تیم ملی ژاپن با رفتاری حرفه ای بازی را ادامه دادند و در نهایت ایرانی ها دست به دهان مانده و ژاپنی ها از شدت خوشحالی به دلیل گلی که با دست های خودمان به آنها هدیه کرده بودیم به هوا می پریدند.

اعتراض؛ بیراهه ورزش ایران

اینها تنها ۲ مورد حضور ورزش ایران در سطح بین المللی بود، رفتارهایی که در طول یک فصل بارها و بارها از سوی ورزشکاران در رشته های مختلف ورزشی با آن روبرو هستیم. چه اتفاقی رخ داده است که تا این حد اعتراض و بروز رفتارهای غیر حرفه ای در سطح ورزش ایران خودنمایی می کند؟ رفتار صحیح و حرفه ای که دیگر همانند تجهیزات پر هزینه زیر ساخت و پول کلان نمی خواهد که در این یک مورد هم کارمان می لنگد! مسئله ای که صرفا نیازمند آموزش است. امروز در بحرانی ترین لحظات یک معضل اساسی قرار داریم و این باعث شده تا در حساس ترین لحظه های ممکن افسار کار از دستمان خارج شود.

طولی نخواهد کشید که به تازگی رقابت در لیگ های مختلف ورزش ایران آغاز خواهد شد، از فوتبال و فوتسال گرفته تا والیبال و کشتی و سایر رشته های ورزشی؛ اما نکته مهم این است که آیا فصل جدید رقابت ها با تحول رفتاری ورزشکاران همراه خواهد بود یا کماکان شاهد صحنه های زننده در بطن ورزش کشور چه از سوی ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل فنی و اجرایی تیم ها خواهیم بود و آیا باز هم شاهد کتک کاری عوامل تیم ها و اعتراض و هجوم نابجا و دسته ای به سمت داوران هستیم؟

کنترل هیجانات مثبت و منفی، استرس، خشم و مسائلی از این دست باید از همان ابتدا چه در خانواده، مدرسه و باشگاه و چه در تیم ملی به ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل فنی و اجرایی آموزش داده شود، مقوله مهمی که گویا به آخرین اولویت برای ورزش کشور تبدیل شده است و سالیان سال است که از ضرورت حضور روانشناس و رفتارشناس در کنار تیم های ورزشی صحبت به عمل می آید اما گوش شنوایی نیست! تا حدی که دست ها و جیب ها برای خرج های میلیونی و میلیاردی در آماده باش است اما گویا اندک هزینه ها برای بهبود سطح رفتاری ورزشکاران جایی در برنامه مدیران و سایر دست اندرکاران ورزش ایران ندارد.

دکتر علیرضا فارسی رییس دانشکده علوم ورزشی و تندرستی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که اعتراض به عوامل بیرونی در رشته‌های ورزشی و عدم جست‌وجوی علت اصلی در ورزش ایران به یک فاجعه تبدیل شده است و عدم آموزش صحیح ورزشکاران و جست‌وجوی علل اصلی یک اتفاق در عوامل بیرونی موجب شده تا شاهد فرافکنی در ورزش ایران در توجیه رفتارهای نامناسب عوامل ورزشی باشیم.

وی همچنین عنوان می کند موفقیت ورزشکار به سه عامل بستگی دارد که شامل مسائل بدنی، فنی و روانی است و به طور حتم در حوزه بدنی و فنی کشتی گیران و مربیان ایرانی اشراف کامل دارند و ایران از پتانسیل‌های بسیار بالایی برخوردار است اما آنگونه که شاهد آن هستیم در بخش روانی و ذهنی که ضلع سوم و مهمترین بخش است ضعف فراوانی داریم و به طور حتم اگر اشکال را در خودمان ببینیم و ضعف خود را بشناسیم در راستای حل شدن مساله گام برخواهیم داشت اما اگر اشکال را در خودمان جست‌وجو نکنیم در همان مسیر غلط حرکت خواهیم کرد، هرچند که متاسفانه مسئولان ما به دنبال عوامل بیرونی هستند که نتیجه‌ای جز فرافکنی ندارد و این مساله موجب شده تا در چرخه‌ای باطل قرار گیریم و اشکالات کار همچنان حل نشده باقی‌ بماند.

او می گوید که اگر مربی به دنبال عامل اصلی نباشد و با عدم اعتراف صحیح و شناخت مساله سعی در توجیه کردن داشته باشد ذهن ورزشکار نیز به مرور زمان شبیه به مربی می‌شود و در نهایت شاهد آن هستیم که اعتراض به داور، تشک، نور و سایر عوامل بیرونی همواره در راس رفتار ورزشکاران ایرانی است و این مقوله صرفا شامل کشتی یا فوتبال نمی‌شود.

همچنین خسرو حمزه عضو کمیسیون روانشناسی کمیته ملی المپیک بر این باور است که ضعف کنترل هیجانی در ورزش ایران مشهود بوده و پرداختن به تئوری توطئه به جای شناخت علل اصلی رفتار ورزشکاران، مربیان و عوامل فنی ورزش ایران همواره وجود دارد.

وی تاکید می کند که باید ایجاد ساختارهای مناسب آموزشی هرچه سریع‌تر در دستور کار ورزش ایران قرار گیرد تا آموزش‌های لازم از جمله کنترل هیجان، جمله خشم، استرس و سایر مسائلی که موجب بروز کنش‌ها و واکنش‌های منفی می‌شود به ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل فنی ارائه شود.

او همچنین تاکید می کند که باید ضمن پذیرفتن نقایص و مشکلات موجود از پرداخت تئوری توطئه دوری کنیم و بدانیم که عدم کنترل هیجان پاشنه آشیل ورزش ایران است و متاسفانه تا زمانی که از پذیرفتن نقایص و دلایل اصلی مشکلات دوری کنیم در مسابقات آتی نیز شاهد اتفاقات مشابه خواهیم بود و این مساله کماکان حل نشده باقی می‌ماند.