بلای بدون بازگشت در بافت تاریخی شهر امام‌رضا/ هشدار برای افزایش بزهکاری‌ها در مشهد

رویداد24- فاطمه علی‌اصغر: یک لحظه چشم هایتان را ببندید، مشهد مقدس را به خاطر بیاورید. بارگاه ملکوتی. کبوتران سپید. مغازه های کوچک پر از سجاده و تسبیح. دوباره باز کنید پاساژهای بزرگ، منظر را به هم ریخته، زایران به جای زیارت به خرید می روند. مشهد دبی شده است!

شاید ماجرا را بارها خوانده باشید: از 360 هکتار بافت تاریخی که شورای عالی شهرسازی حکم تثبیت باغ های آن را داده و قرار بود که بافت تاریخی اش حفظ شود در طرح توسعه مشهد قربانی طرح های «جهان مال » و «مشهد مال» شده اند. طرح هایی که از سوی شهرداری دارد اجرا می شود. در این طرح 20 درصد بافت اطراف حرم تجاری می شود در حالی که ظرفیت این محدوده بین 8 تا 9 درصد است. با این حال، مسئولان شهرداری حتی حاضر نشده اند به اعضای شورای عالی شهرسازی در برابر تخلفاتی که طی این چند سال انجام داده اند، پاسخگو باشند.

روزی می رسد که حرم مخل رفتار تجاری شود

تا دیروز از شهردار مشهدی تهران دست در پاساژسازی گسترده پایتخت زده بود، امروز خود مشهد هم قربانی شهردار خود شده است. کار آنقدر بالا کشیده که سید محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی وقتی می خواهد درباره این اتفاق حرف بزند، چاره ای ندارد جز اینکه این اقدام را نوعی ایدئولوژی تخریبگرانه بداند: «باید منشأ نظری‌ اتفاقی که در مکه و مدینه رخ می‌دهد را پیدا کرد، اگر وهابی‌ها تحت فشار افکار عمومی جامعه نبودند، فکر نمی‌کنم تاکنون چیزی از مرقد مطهر حضرت رسول (ص) باقی مانده بود. در کشور ما نیز این اتفاق اجمالا آن گونه است که بزرگان ما بین بحث‌های سوداگری و زیارتی فاصله ایجاد می‌کنند، اما عجیب است که در عمل فکر مکه و مدینه در مشهد در حال رخ دادن است.»

شهر مشهد را حیثیت شیعیان می خوانند و حالا به نظر می رسد که مسئولان شهرداری طرحی چون دبی را دارند پیاده می کنند: «متأسفانه مدیریت شهری قبله و الگوی نظری‌اش را مکه و مدینه قرار داده و قبله و الگوی عملی‌اش را دبی. آن‌ها آنقدر محو ظواهری مانند دبی شده‌اند که وجود حرم امام‌رضا (ع) را فراموش کرده‌اند و حتی ممکن است در آینده حرم را مُخل رفتار تجاری خود بدانند.»

همکاری دوستانه و تخریب بافت تاریخی

آیا این روز فرا می رسد که حرم مخل رفتار تجاری مسئولان شود؟ بعید نیست اما احمد کمال سروی‌ها نایب رییس شورای اسلامی شهر مشهد اظهارات سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی در مورد شورای چهارم شهر مشهد را دور از شان می خواند و از همکاری توامان سازمان میراث فرهنگی و شهرداری دم می زند: «در اطراف حرم رضوی نیز هر مکانی که میراث فرهنگی و گردشگری به ما اعلام کرد نباید تخریب شود، شهرداری منازل مدنظر را بازسازی کرد تا به عنوان موزه و گنجینه‌ای گران‌بها جزیی از هویت شهر مشهد حفظ شوند اما مکان‌هایی که ثبت فرهنگی نشده شهرداری مشهد تملک کرده و طرح نوسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی را اجرا کرده است.»

به رغم این همکاری دوستانه میان شهرداری و میراث فرهنگی مشهد، آنچه دیده می شود و به گوش می رسد تخریب بافت تاریخی آن است. شاید باید این سوال را از 7 میلیون زایر مشهد پرسید که چقدر بافت تاریخی مشهد را دیده اند؟ شاید هم حق به جانب مسئولان است در خیابان نواب دو خانه داروغه و توکلی ها را شهرداری مرمت کرده اما از 360 هکتار بافت تاریخی همین دو خانه تاریخی نماد همکاری دوستانه محسوب می شود؟ چه کسی خبر از صدها خانه ای دارد که تخریب شده و دارند تبدیل به پاساژ می شود.

بزهکاری در مشهد فاجعه آفرین می شود

«در آینده نه چندان دور شاهد بزرگترین فجایع اجتماعی در مشهد خواهیم بود و بیشتر بزهکاری ها در شهر مذهبی مشهد رخ خواهد داد، چرا که مدل اقتصادی و مدل برنامه ریزی شهری متناسب نیست.»

مشاور معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی این ها را می گوید. مهندس جواد عرفانیان جم، این سوال را مطرح کرد که در کدام شهر تراکم ۹۰ درصدی در نظر گرفته می شود؟ این بلند مرتبه سازی‌ها حکایت از آن دارد که تهاجم فرهنگی توسط ایرانیان و خودمان در مشهد صورت گرفته است.

او سوالات زیادی از مسئولان شهرداری پرسید: چرا مدیریت شهری باید با لودر بافت پیرامونی حرم را تخریب کند؟ چرا هویت شهری مشهد باید به فروش برسد؟ مدیران شهری چه مدل فرهنگی را اتخاذ کرده اند؟ می‌خواهیم مشهد ۲۰۱۷ را به جهان معرفی کنیم اما در وضعیت کنونی باید پرسید باید چه چیز را به جهان معرفی کنیم؟ دستاوردهای فرهنگی شهر مشهد چیست؟

اما چه کسی به سوالات او پاسخ خواهد داد. فعالان اجتماعی در مشهد می گویند که دیگر راست و چپ و گرایشات سیاسی در مورد این موضوع در مشهد بی معنی شده است. همه مردم تقاضا دارند که این روند متوقف شود.

با این حال، استاندار خراسان رضوی می گوید:«تا زمانی که طرح جدید جامع شهری مشهد ابلاغ نشده است. طرح قبلی مبنای عمل خواهد بود. شهرداری و شورای شهر نسبت به تخلفات سنوات ماضی برخوردها و اقدامات خوبی داشته اند.

محیط زیست در خطر مشهد

شهرهای بزرگ ایران، در طی سال های گذشته قربانی بی خبری شده اند. کمتر خبرها به گوش می رسد و حالا به یکباره تمام داغ های شهرمقدس رو شده است. همین چند روز پیش بود که خبر باغ خیام مشهد آمد. باغی که قربانی «جهان مال» شده است. تخریب و قطع شبانه درختان باغ 5.6 هکتاری خیابان خیام 18 شهر مشهد برای ساخت پروژه تجاری «جهان مال»، واکنش‌های بسیاری میان دوستداران محیط‌زیست و مسئولان استانی در پی داشت به‌طوری که به گفته حفاظت محیط‌زیست خراسان این تخریب در حالی اتفاق افتاد که حفظ و تثبیت باغ‌های شهری در مشهد از مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی است.

پیمانکار پروژه مدعی است، تخریب و گودبرداری باغ با مجوز شهرداری و بر اساس پروانه احداث بنایی که توسط شهرداری مشهد برای موسسه اعتباری و مالی صادر شده است، انجام می‌شود .شهرداری مشهد در حالی برای تغییر کاربری باغ خیام مجوز داده که براساس مصوبه سال گذشته شورای عالی معماری و شهرسازی، باغ‌های مشهد باید تثیبت شود و هرگونه تغییر کاربری آن ممنوع است.

پیروز حناچی، معاون وزیر شهرسازی که به شدت معترض به انحراف شهرداری مشهد از طرح مصوبه شورای عالی شهرسازی است، می گوید: «طبیعی است که اگر شهرداری مشهد بر این مدار حرکت نکند باید پاسخگو باشد، هم به حاکمیت و هم به دستگاههای نظارتی، چرا که هدف حرکت ما این است که در چارچوب قانون حرکت کنیم.»

حالا باید دید که سرانجام شهر مقدس مشهد چه خواهد شد؟ آیا قانون اجرا می شود یا سوداگران مال ها و پاساژهای تجاری به اهداف خود می رسند؟