رهبری مشکلات مربوط به انتخابات را به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع دهند تا بن بست شکنی کنند

رویداد۲۴ محمد هاشمی که ۱۵ سال عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود، به تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام توسط امام خمینی (ره) در اوایل انقلاب اشاره می‌کند و می‌گوید: دشمنان مترصد این هستند که انتخابات سرد برگزار شود؛ بنابراین اگر انتخابات رقابتی و حضور مردم وسیع باشد قطعا بازدارنده خواهد بود و انتخابات زمانی می‌تواند به طور طبیعی پرشور باشد که به معنی واقعی کلمه، رقابتی باشد. به این معنا که رقبا در یک سطح و طراز باشند؛ لذا پیشنهاد من این است که رهبری این مساله را به مجمع تشخیص ارجاع دهند تا بن بست شکنی کنند یا جمعی را مشخص کنند تا نسبت به شرایطی که برای انتخابات آینده به وجود آمده است توازنی را به وجود بیاورند.

* شورای نگهبان برای اصل التزام عملی به اسلام مواردی را عنوان کرده است که به نظرم با آنچه از توحید در دوران پیامبر (ص) می‌شناسیم متفاوت است

* انتخابات زمانی می‌تواند به طور طبیعی پرشور باشد که به معنی واقعی کلمه رقابتی باشد

* تا کنون از مراجع رسمی اصلاح‌طلبان نشنیده‌ام که لیستی ارائه نخواهند داد

* هیچ جناحی به تنهایی برنده انتخابات نمی‌شود مگر اینکه ائتلاف کند

* احتمال ائتلاف بین اصلاح طلبان و اعتدالگرایان بیشتر است

* بعضا کاندیدا‌ها وعده‌هایی می‌دهند که حتی از حوزه اختیارات رییس جمهور هم بالاتر است

* مجلس از نظر درون سازمانی هم نظارت کافی را نداشته است

* تولید ملی راه حل برون رفت از وضعیت فعلی در اقتصاد است

* مجلس یکدست با توجه به ترکیب جمعیتی و خواسته‌های متفاوتی که مردم دارند، امکانپذیر نیست و تا به حال هم اینگونه نبوده است

* دشمنان مترصد این هستند که انتخابات سرد برگزار شود

* رهبری مشکلات مربوط به انتخابات را به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع دهند تا بن بست شکنی کنند

متن گفت و گوی شفقنا با دکتر محمدهاشمی را در ادامه می‌خوانید:

بررسی صلاحیت‌ها در حالی به اتمام رسید که جناح اصلاح‌طلبان به شدت نسبت به رد صلاحیت‌ها گله دارد و نبود افراد شاخص را مانعی در برگزاری انتخابات پرشور عنوان می‌کنند. ارزیابی شما چیست؟

در رابطه با عملکرد شورای نگهبان ۲ نکته را مطرح می‌کنم؛ اول اینکه وقتی رسول اکرم (ص) به پیامبری مبعوث شدند، پیام ایشان به شبهه جزیره عربستان و جامعه جهانی این بود “قولوا لا اله الله تفلحوا” ” بگویید خدایی جز الله نیست تا رستگار شوید”؛ بنابراین کسی که این جمله را بگوید و با شرک مبارزه کند رستگار می‌شود. اما، بیشتر دلایل رد صلاحیت‌ها، عدم التزام عملی به اسلام عنوان شده است؛ بنابراین ظاهرا اقرار به توحید و حتی عملکرد به فروعات، از نظر شورای نگهبان کافی نیست؛ لذا سختگیری‌هایی به وجود آمده و تبصره‌ها و نکاتی اضافه کردند که با آنچه از توحید در دوران پیامبر (ص) می‌شناسیم متفاوت است. در نتیجه چه بسا افرادی که دنبال کسب موقعیت هستند بعضا دچار نفاق می‌شوند یعنی وقتی می‌بینند این موارد مورد نظر برای بررسی صلاحیت است آن‌ها را بیشتر برجسته می‌کنند تا دیده شوند. در اوایل انقلاب که گزینش به صورت کتبی بود بعضا کسانی که پذیرش می‌شدند از اعضای حزب توده بودند.

 

در یکی از گزنش‌های کتبی تعداد زیادی از اعضای حزب توده بالاترین رتبه را آورده بودند، چون سوال‌ها را دیده بودند و می‌دانستند چه مواردی ملاک پذیرش است. حتی خاطره دیگری هم به یاد دارم که در بعضی از جلسات رسمی که بزرگان انقلاب و نظام در آن حضور داشتند عده‌ای از اعضا وقتی نام یکی از بزرگان برده می‌شد می‌گفتند” روحی له الفداء” درحالی که ما این واژه را برای معصوم (ع) به کار می‌بریم؛ آن‌ها این جمله‌ها را می‌گفتند تا بگویند ذوب در انقلاب هستند؛ لذا بعضا این افراد از فیلتر شورای نگهبان عبور کرده و مسوولیتی را بر‌عهده می‌گیرند و نتیجه این می‌شود که ۹۰ نفر از اعضای مجلسی که از فیلتر شورای نگهبان عبور کرده اند، در دور بعد با عنوان فساد مالی و مواردی نظیر آن رد صلاحیت می‌شوند که اعتراض علمایی مثل آیت الله سبحانی و آیت الله مکارم شیرازی را هم بلند کرده است. یا بعضی از روحانیون هم در انتقاد این وضعیت مطرح کردند که اگر کسی فساد دارد یک روز هم نباید مسوولیتی داشته باشد، اما نمایندگان قرار است تا چند ماه همچنین در این پست بمانند؛ بنابراین حاصل شیوه‌ای که در بررسی صلاحیت‌ها اتخاذ می‌شود بعضا نفاق است و نفاق بدترین خصلت در انسان و آفات نظام سیاسی و اجتماعی است؛ نباید منافق بپرورانیم؛ شیوه‌ها باید به گونه‌ای باشد که موحد بپرورانیم.

مساله بعد این است که انتخابات زمانی می‌تواند به طور طبیعی پرشور باشد که به معنی واقعی کلمه، رقابتی باشد. به این معنا که رقبا در یک سطح و طراز باشند یعنی اگر بزرگان یک جریان تایید می‌شوند، بزرگان جناح دیگر هم باید در انتخابات حضور داشته باشند در حالی که متاسفانه اینگونه نیست. وقتی افراد یک جناح، گمنام باشند و در جناح دیگر افراد برجسته حضور داشته باشند، رأی مردم به لیست افراد گمنام به معنای وجود رقابت نیست. علی رغم اینکه سخنگوی شورای نگهبان بار‌ها اعلام کردند که برای ما این جناح و آن جناح فرقی ندارد، ولی من شخصا افرادی را می‌شناسم که عامل به فروعات هستند، نماز می‌خوانند، خمس و زکات می‌دهند، زیارت قبور ائمه می‌روند و حج خود را انجام داده‌اند، اما به دلیل عدم التزام عملی به اسلام تایید صلاحیت نمی‌شوند.

هاشمی: من تا کنون از مرجع رسمی اصلاح‌طلبان نشنیدم که لیست ارائه نخواهند داد. چه جریان اصولگرایی و چه جریان اصلاح طلبی، سخنگو و تشکیلاتی دارد و اظهارنظر دیگر افراد ملاک نیست. در این ۴۰سال، ضریب نفوذ گروه‌های سیاسی در کشور ما نشان داده که اصولگرایان ۲۰ درصد آراء، اصلاح‌طلبان هم ۲۰ درصد، اعتدالیون بالاتر از این دو جناح در جامعه نفوذ دارند و بخش دیگر جامعه را هم آراء خاکستری تشکیل می‌دهند؛ بنابراین به نظر من هیچ جناحی به تنهایی برنده انتخابات نمی‌شود و برنده انتخابات کسانی بودند که یا ائتلاف کردند و یا به دلیل شیوه و تبلیغاتی که داشتند توانستند آراء خاکستری را جذب کنند.

 

در انتخابات مختلف هم میزان مشارکت مردم متفاوت بوده است اگر انتخابات اول که رفراندوم بود را کنار بگذاریم در مابقی انتخابات مشارکت نزدیک به ۵۰ تا ۸۰ درصدی را داشتیم که نحوه ائتلاف، نوع تبلیغات و شرایط زمانی در آن دخیل بود؛ بنابراین شرط پیروزی در دور اول که ملاک، اکثریت است، با ائتلاف امکان پذیر است چراکه هیچ کدام از جریان‌های سیاسی اکثریت آراء را ندارند.

به نظر شما با وجود این شرایط امکان ائتلاف بین کدام از جریان‌ها بیشتر است؟

به نظر من احتمال ائتلاف بین اصلاح طلبان و اعتدالگرایان بیشتر است کما اینکه در انتخابات اخیر هم ائتلاف کردند و می‌توانند با ائتلاف، برنده انتخابات آینده شوند؛ عامل دیگری هم در پیروزی جناح‌ها موثر می‌باشد که نوع تبلیغات آن‌ها است. البته بعضا وعده‌هایی در انتخابات داده می‌شود که وعده‌های غیر عملی است. نمایندگان مجلس حدی از اختیارات و مسوولیت‌ها را دارند؛ بنابراین اگر نماینده‌ای بخواهد وعده‌ای در حد اختیارات وزراء یا رییس جمهور دهد، غیر عملی است؛ درحالی که اگر نماینده بر اساس مسوولیتی که دارد وعده دهد، شانس رأی آوردنش بیشتر است. متاسفانه بعضا شاهد بودیم که در زمان انتخابات کاندیدا‌ها وعده‌هایی می‌دهند که حتی از حوزه اختیارات رییس جمهور هم بالاتر است.

شورای نگهبان دلیل بسیاری از رد صلاحیت‌ها را فساد مالی و مشکلات اقتصادی عنوان کرده است. به نظر شما دلیل افزایش فساد مالی در درون نهادی که بنا به گفته امام خمینی (ره) در رأس امور است” چیست؟

قانونگذاری و نظارت دو مسوولیت مهم مجلس است. فساد‌های مختلف که همواره وجود داشته و اخیرا هم بسیار تشدید شده است، به دلیل عدم نظارت مجلس شورای اسلامی است. اگر نظارت، به طور صحیح انجام می‌گرفت، به محض اینکه فساد‌های مالی کلان پایه ریزی می‌شد قطعا جلوی آن گرفته می‌شد. حتی تعداد زیادی نماینده‌ها که به دلیل فساد مالی رد صلاحیت شدند این انتقاد را به دنبال دارد که مجلس از نظر درون سازمانی هم نظارت کافی را نداشته است. اما یکی از مباحث اصلی دیگر در حوزه وظایف و اختیارات مجلس، بحث قانونگذاری خصوصا در حوزه اقتصاد است. باید موانع تولید را از سر راه تولیدکنندگان برداریم؛ زیرا تولید ملی راه حل برون رفت از وضعیت فعلی در اقتصاد است، اما موانع الی ماشاءالله وجود دارد؛ نه مجلس قانون مناسبی مصوب می‌کند نه دولت و قوه قضاییه و بانک‌ها اقدام کاملی انجام داده‌اند. رهبری در این خصوص جمله‌ای فرمودند و به دنبال آن، همه جمله رهبری را فقط تکرار کردند بدون اینکه حرکت عملی در کار باشد. از این جهت نه تنها مجلس بلکه بقیه مسوولین هم قصور کردند.

ایران از انرژی سرشاری برخوردار است نیروی کار خلاق و جوان بسیاری هم در اختیار دارد، بازار مصرف پیرامون ایران هم بسیار زیاد است و با همه این ویژگی‌ها می‌توانست بهترین کشور تولیدکننده از نظر اقتصادی باشد و منافع بسیاری را به دست بیاورد. ولی متاسفانه این کار را نکردیم و همه مواد را به صورت خام فروختیم. در دوران سازندگی تعداد زیادی شهرک صنعتی به وجود آمد که در زمینه صنایع مختلف فعال شدند، اما بعد از ایشان تعداد کمی از این شهرک‌ها به بهره برداری رسید. الان هم راه برون رفت از مشکلات اقتصادی، تولید و صادرات است؛ اما در این زمینه به اندازه کافی عمل نکردیم و بانک‌های ما هم بنگاه‌دار شده اند در حالی که کار بانک، بنگاه‌داری نیست.

به نظر شما با وجود شرایط فعلی، آرایش سیاسی مجلس یازدهم به چه شکلی خواهد بود؟

مجلس یازدهم هم از نظر ترکیبی متشکل از همه جناح‌ها خواهد بود و فقط ممکن است تعداد کرسی‌ها متفاوت باشد؛ به نظر من مجلس یکدست با توجه به ترکیب جمعیتی و خواسته‌های متفاوتی که مردم دارند، امکانپذیر نیست و تا به حال هم اینگونه نبوده است. در میان اصولگرایان هم فعلا بحث ارایه ۲ لیست مطرح است و در درون خودشان به گروه‌های متفاوتی تقسیم شده‌اند.

شما در صحبت‌های قبلی خودتان اعلام کردید که انتخابات هم فرصت است هم تهدید الان هم با نهایی شدن بررسی صلاحیت ها، حتی بعضی از اصولگرایان هم نسبت به وضع موجود انتقاد دارند و از سوی دیگر آن سوی مرز‌ها درصدد سرد کردن انتخابات هستند؛ بنابراین پیشنهاد شما چیست؟

دشمنان مترصد این هستند که انتخابات سرد برگزار شود؛ اما اگر انتخابات رقابتی و حضور مردم وسیع باشد قطعا بازدارنده خواهد بود درحالی که شرایط برای برگزاری انتخابات رقابتی فراهم نیست؛ بنابراین اگر مشارکت کم باشد دشمن این تبلیغ را خواهد کرد که مردم از نظام خسته شده‌اند. اوایل انقلاب بین مجلس و شورای نگهبان بن بست به وجود آمد، شورای نگهبان مصوبات مجلس را رد می‌کرد و از سوی دیگر مجلس هم بر تایید آن، اصرار داشت؛ بنابراین بخشی از مصوبات بلاتکلیف می‌ماند و در این زمان بود که امام خمینی (ره)، مجمع تشخیص مصلحت نظام را تشکیل داد که مجمع بر اساس مصلحت تصمیم بگیرد. الان هم در شرایط فعلی، مصلحت بر این است که انتخابات پرشور باشد تا جنبه بازدارندگی داشته و رقابتی باشد. پس پیشنهاد من این است که رهبری این مساله را به مجمع تشخیص ارجاع دهند تا بن بست شکنی کنند یا جمعی را مشخص کنند تا نسبت به شرایطی که به وجود آمده است توازنی را به وجود بیاورند.