حاشیه‌نشینان اصفهان، قربانی فقر و بی‌توجهی/ بودجه‌ «حصه» کجا هزینه می‌شود؟+فیلم

اصفهان به عنوان یکی از کلان‌شهر‌های کشور که اتفاقا از مراکز گردشگری و جذب توریست نیز به شمار می‌رود را همواره با آثار تاریخی و زیبای آن به یاد می‌آوریم. اما حقیقت آن است که اصفهانِ پر افتخار نیز همچون سایر کلان‌شهر‌های کشور از موضوع آسیب‌های اجتماعی و پدیده‌هایی مانند فقر، حاشیه‌نشینی و کارتن‌خوابی در امان نمانده است.

رویداد۲۴ شادی مکی: کافی است به مناطق پایین دست اصفهان بروید، جایی که دیگر از سی‌و سه پل و منارجنبان و عظمت و شکوه اصفهان خبری نیست. جایی که ورق برمی‌گردد و تصاویری که از خیابان‌های زیبا و سرسبز این شهر و رود همیشه زیبای زاینده رود در ذهن داریم برهم می‌خورد. به جای خیابان‌های پهن و زیبا به خیابان‌ها و ساختمان‌های فرسوده و بی‌آب و رنگی می‌رسید که ساکنان آن یا اتباع خارجی هستند و یا مهاجران تنگدستی که از شهر‌ها و روستا‌های مختلف کشور به این مناطق سرریز شده و از معضلات اجتماعی موجود در این مناطق دچار آسیب‌های بیشتر شده‌اند.

محله حصه واقع در منطقه ۱۴ شهرداری اصفهان یکی از همین مناطق است. محله‌ای که به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده و اراضی آن هم وقفی است. این منطقه آخرین منطقه شهری اصفهان بوده و بعد از آن مناطق روستایی این شهر آغاز می‌شود. از آنجاییکه زمین‌های این محله وقفی است همواره میان سازمان اوقاف و شهرداری اصفهان در این حوزه مشکلاتی وجود دارد به همین دلیل هم ساخت و ساز‌های غیر مجاز در آن انجام شده و زمین‌های آن سند رسمی ندارند. قیمت ارزان این زمین‌ها باعث شده که افرادی از نقاط مختلف کشور با فرهنگ‌های مختلف و همچنین اتباع خارجی به سوی این منطقه حاشیه‌ای اصفهان کشانده شوند.

در سال ۹۷ قدرت‌الله نوروزی، شهردار اصفهان در جمع اهالی حصه گفته بود: از ابتدای فعالیت خود در مدیریت شهری برنامه‌ها مبتنی بر رسیدگی به مناطق محروم و محرومیت‌زدایی بوده است به طوری که تاکنون بیشترین بودجه و برنامه‌ریزی را برای آبادانی مناطق محروم در نظر گرفتیم.

او «توزیع متوازن امکانات و محرومیت‌زدایی» را سیاست کلی شهرداری عنوان می‌کند و می‌گوید: طرح بازآفرینی بافت فرسوده از سوی دولت و شهرداری دنبال می‌شود و این یک فرصت طلایی است تا بافت محروم حصه را از این وضعیت نجات دهیم، یقیناً با اجرای این طرح شاهد آبادانی حصه در آینده‌ای نزدیک خواهیم بود.

گرچه سخنان شهردار اصفهان در بخش عمرانی تا حدودی به حقیقت نزدیک شده و امروز محله حصه دارای سیستم آب و فاضلاب و آسفالت است، اما در بخش فرهنگی و اجتماعی نیم‌نگاهی نیز به این محله نشده است و همچنان در سایه بی‌توجهی مسئولان شهری و استانی شاهد حضور معضلات مختلف اجتماعی و حتی بازتولید آن است. این محله با وجود بودجه کلان در نظر گفته شده برای آن همچنان در شرایط نامطلوب اجتماعی به سر برده که نه تنها تعداد افراد آسیب‌دیده اجتماعی ساکن شده در این محله را افزایش داده است بلکه ساکنان اصلی محله را نیز دچار دردسر کرده است.

زمین‌های وقفی و فاقد سند رسمی

مریم شاه زمانی فعال اجتماعی و عضو انجمن ایما درباره مشکلات این منطقه به رویداد ۲۴ می‌گوید: به دلیل ارزان بودن زمین، افراد زیادی از نقاط مختلف کشور به آن مهاجرت کرده‌اند در واقع از اقوام مختلف ایران در این منطقه حضور دارند. البته از کشور‌های افغانستان، پاکستان و سوریه هم در این منطقه سکونت دارند که برخی قانونی و برخی به صورت غیر قانونی هستند..

وی ادامه می‌دهد: این منطقه به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که در حال حاضر، اوضاع مالی اکثریت مردم آن متوسط رو به پایین است و قسمت شمال شرقی این محله اوضاع بدتری دارد.

مسئول شناسایی انجمن ایما توضیح می‌دهد: این منطقه با سایر مناطق حاشیه‌ای اصفهان دو تفاوت عمده دارد اولین تفاوت این است که به دلیل وقفی بودن زمین‌های این منطقه فاقد سند شش دانگ ثبت شده و فاقد پلاک است و دومین تفاوت آن این است، که برخی از ایرانی‌های ساکن در این منطقه فاقد مدرک هویتی هستند.

عضو انجمن ایما اضافه می‌کند: فضای اکثر خانه‌ها در این مناطق کوچک است و در قسمت شمال شرقی این منطقه، ابعاد ساختمان‌ها کوچکتر از حد مجاز و بعضا در حدود ۳۰ تا ۴۰ متر است. خانه‌ها ایمنی لازم برای سکونت را ندارند و در صورت وقوع زلزله امکان ریزش آن‌ها وجود دارد. ساختمان‌های ساخته شده فاقد نمای مناسب بوده و اکثر پشت‌بام‌ها به یکدیگر راه دارند که همین امر، باعث کاهش امنیت این ساختمان‌ها و افزایش سرقت در این منطقه شده است.

این فعال اجتماعی خاطرنشان می‌کند: در سال‌های اخیر به دلیل افزایش نرخ بیکاری جوانان، ترک تحصیل نوجوانان، افزایش فقر مالی، انواع معضلات اجتماعی از جمله خشونت‌ها و درگیری‌های خیابانی، اعتیاد، کودک آزاری و پاتوق‌های توزیع و مصرف مواد مخدر و... در این منطقه افزایش یافته است. همچنین با توجه به بالا رفتن نرخ رهن و اجاره و عدم توانایی مردم در بازپرداخت این اجاره‌ها بسیاری از ساکنان این منطقه به مشکل برخورده‌اند. قبلا خانواده‌هایی که فقر مالی بیشتری نسبت به سایر ساکنین محله داشتند، حداقل می‌توانستند سرپناهی حتی حدود ۲۰ متر مثلا پارکینگ یکی از منازل را اجازه کنند. اما امروزه با بدتر شدن شرایط اقتصادی خانواده‌ها، امکان رهن و اجاره چنین خانه‌ای هم در توان عده‌ای از آنان نیست.

بیشتر بخوانید: آتش در قلب حلبی‌آباد چابهار/ جنگلوک کجاست و چگونه در آتش سوخت؟ +فیلم و عکس

«پشت‌بام‌خوابی» در تهران شبی ۵۰ هزار تومان!

حفر سرپناه‌های زیرزمینی برای فرار از گرما

شاه زمانی اظهار می‌کند: افراد دارای اعتیاد و کارتن‌خواب گاهی به صورت انفرادی و یا بعضا در قالب خانواده با زباله‌های ساختمانی یا بازیافتی مانند سنگ، آجر، گونی، پتو و ... برای خود سرپناه می‌سازند. طی ۱۰ سالی که ما در این منطقه هستیم شاهد چنین صحنه‌هایی بوده‌ایم. اما امروز با توجه به بالا رفتن رهن و اجاره‌ها تعداد این موارد بیشتر شده است. از آنجاییکه این منطقه حاشیه شهر است، در نقطه‌ای از آن که با خانه‌های مسکونی فاصله دارد، تعدادی از این افراد زمین را کنده و فضایی ایجاد می‌کنند که در آن پناه بگیرند، زیرا زیر زمین خنک‌تر از روی آن است. فضای این خانه‌های زیرزمینی بسیار کوچک است و قالب ساکنان این دخمه‌های زیرزمینی افراد دارای اعتیاد هستند. در برخی موارد خانواده ها همراه با کودک هم مشاهده شده است.

این فعال اجتماعی در زمینه راهکاری برای بهبود این شرایط تصریح می‌کند: وقت آن رسیده که به جای پخش ارزاق، کمک‌های مالی و اقلام اهدایی که توسط خیریه‌ها و خیرین صورت می‌گیرد که به صورت مقطعی انجام شده و سبب ترویج فرهنگ گداپروری می‌شود و در بیشتر مواقع هم احتمال دارد به دست نیازمند واقعی نرسد؛ فکری برای آموزش مهارت و اشتغال ساکنین این مناطق حاشیه‌ای شود.

دسترسی به مواد مخدر کمتر از ۲ دقیقه

سید امیر هاشمی‌نژاد یکی از فعالان اجتماعی و ساکن محله حصه است او درباره مشکلات محله حصه به رویداد ۲۴ می‌گوید:حدود ۶۰ کارتن‌خواب در منطقه ۱۴ و ۱۰ شهرداری اصفهان حضور دارند و گرمخانه‌ای در این منطقه است که حدود ۱۰۰ فرد بی‌خانمان را می‌تواند پناه بدهد. در محله حصه بر خلاف آنچه در برخی رسانه‌های محلی آمده است گور دخمه وجود ندارد تنها یک مورد بود که زن و شوهری بودند و فعالان اجتماعی برایشان مغازه‌ای کرایه کردند و از آن وضعیت خارج شدند.

وی با اشاره به اینکه از ۵ سال پیش برای بهبود شرایط محله و جلوگیری از تداوم فقر و آسیب‌های موجود در آن تلاش می‌کنیم، ادامه می‌دهد: تا ۲ ماه پیش در محله ما حدود ۸ کارتن‌خواب وجود داشت که بومی منطقه نبودند. ما پیگیری کرده و بار‌ها سعی در ساماندهی شرایط زندگی این افراد داشتیم. چند بار هم حمام‌های دست جمعی بردیم و به توزیع غذا پرداختیم.

هاشمی‌نژاد با تاکید براینکه برای پیگیری مطالبات‌مان برای بهبود شرایط منطقه از بهزیستی، شورای شهر، شهرداری و استانداری موارد مختلف را پیگیری کرده‌ایم اضافه می‌کند:، اما متاسفانه به نظر می‌رسد مشکلات اصفهان هیچ متولی ندارد. اواخر خرداد استانداری اقدام به ساماندهی کارتن‌خواب‌ها کرد، اما گویا توانایی برای نگهداری از این افراد وجود نداشت و ۲۰ روز بعد دوباره همین افراد برای کارتن‌خوابی بازگشتند.

این فعال اجتماعی اظهار می‌کند: شهرداری در این محله اقدام به ساخت جاده کرده و لوله‌های بزرگی را برای عبور آب باران در این نقطه جاسازی کرده است. این موضوع باعث شده که افراد معتاد بیشتری به این منطقه آمده و از این لوله‌ها به عنوان سرپناه و پاتوقی برای استعمال مواد استفاده کنند. به علاوه آنکه در این نقطه از حصه مواد مخدر زیر ۲ دقیقه پیدا می‌شود.

بازی با زرورق و آتش سهم کودکان حصه

وی با بیان اینکه این منطقه از مناطق شهری اصفهان است، اما مورد توجه قرار نگرفته است، عنوان می‌کند: این منطقه به لحاظ مسائل اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار نگرفته و بهزیستی و استانداری توان ساماندهی ۶۰ کارتن‌خواب را نداشته‌اند. حضور دی‌آی‌سی‌ها در این منطقه و ارائه خدمات و آموزش‌های بهداشتی به افرادا دارای اعتیاد باعث شده که این افراد هم در اطراف این مراکز در مقابل چشم مردم زندگی کنند و بخوابند. نگرانی شدید ما بابت الگو برداری کودکان از معتادان است. به این معنا که در این منطقه در مقابل چشم کودکان مواد کشیده شده و در مواردی مشاهده کردیم که کودکان با الگو گرفتن از افراد معتاد و کارهایشان، زرورق به دست گرفته یا چاله کنده‌اند و درآن آتش روشن کرده‌اند و به نوعی بازی‌شان تقلید از معتادان و مواد کشیدن آن‌ها بوده است.

او با تاکید براینکه در حصه شمالی و جنوبی ۱۸ هزار نفر زندگی می‌کنند که بسیاری از آن‌ها نخبه هستند، می‌گوید: ما در این محله ورزشکاران ملی و استانی و حتی مخترع داریم. اما این افراد در محله ما سوختند، زیرا به آن‌ها رسیدگی نشد. در محله ما حتی یک فضای ورزشی هم وجود ندارد و سال‌هاست که داریم از مسئولان مطالبه می‌کنیم. تنها پارک این محله هم در حصه جنوبی است و حصه شمالی عملا هیچ امکاناتی ندارد. از سوی دیگر در حالیکه حصه تنها ۱۰ کیلومتر با شهرک صنعتی اصفهان فاصله دارد، اما این شهرک به دلیل اینکه نام حصه بدنام شده است فارغ‌التحصیلان و جوانان نخبه و خوب حصه را استخدام نمی‌کند. رسانه‌ها نیز به جای کمک حصه را آن را بدنام‌تر می‌کنند.

این ساکن محله حصه عنوان می‌کند: تنها اقدامی که از سوی متولیان امر مانند بهزیستی برای بهبود شرایط در بخش آْسیب‌خیز محله حصه صورت گرفته است روانه کردن سمن‌ها به این منطقه بوده است که حضورشان موجب گداپروری در منطقه شده، اما شرایط منطقه بهبود نیافته است. این درحالی است که استانداری اعلام می‌کند که به حصه رسیدگی کرده است.

این فعال اجتماعی با تاکید براینکه معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان تنها به مناطق چهارباغ و خواجوی این شهر که در واقع مناطق بالای شهر اصفهان هستند رسیدگی می‌کند، می‌افزاید: کار به جایی رسید که استانداری هم معترض شد که اصفهان تنها در همین مناطق خلاصه نشده و باید به منطقه حصه هم رسیدگی شود.

وی می‌گوید: تنها یک پنجم محله حصه با این شدت آسیب‌خیز است و باقی نقاط این محله شرایط بهتری دارند. در همین منطقه فساد و آسیب‌های زیادی وجود دارد. مشکل دیگر این است که در این منطقه افرادی از مناطق مختلف کشور زندگی کرده و یک چهارم ساکنان آن نیز از اتباع خارجه هستند، اما به دلیل تفاوت‌های فرهنگی مشکلاتی ایجاد می‌شود. در اینجا خانواده‌هایی وجود دارند که از شرایط مالی خوبی برخوردارند، اما به دلیل فقر فرهنگی به فرزندانشان رسیدگی نمی‌کنند.

کمر تا خورده مستاجران در حصه

این فعال اجتماعی خاطرنشان می‌کند: در همین منطقه حصه مستاجر‌ها زیربار گرانی مسکن کمرشان خم شده است ما برای رهن خانه برای آنها پیگیری کردیم . تعداد این خانواده‌ها آبرودار هستند، اما در آستانه بی‌خانمان شدن قرار دارند زیاد است. ما برای پیگیری مشکلات این خانواده‌ها که بسیار زیاد است ۲ ماه است که مساله ساماندهی کارتن‌خواب‌ها را پیگیری نمی‌کنیم.

هاشمی نژاد با اشاره به بودجه قابل توجه محله حصه شمالی و جنوبی تصریح می‌کند: این مبلغ بودجه درحالی مشخص شده است که حصه همچنان یکی از آسیب‌خیزترین محلات اصفهان بوده و در واقع نقطه ضعف این کلان‌شهر است. در این منطقه تابلویی که شهرداری می‌گذارد بعد از مدتی سرقت می‌شود. پارک احداث می‌شود، اما زنجیر‌های تاب بعد از مدتی توسط برخی از افرادی که به محله می‌آیند دزدیده می‌شود. شهرداری هم از رسیدگی دوباره و جایگزین کردن آنچه دزدیده شده سرباز می‌زند در حالیکه هیچ رسیدگی به شرایط محله و افرادی که این منطقه را تبدیل به پاتوق خود کرده‌اند نمی‌کند.

وی با یادآوری حضور یک بانوی کارتن‌خواب در این محله اظهار می‌کند: با سامانه‌های ۱۳۷ شهرداری و ۱۲۳ بهزیستی تماس گرفتیم، اما هیچکس پاسخگو نبود. ما شهروند اصفهان هستیم، اما پاسخ مطالبات ما را نمی‌دهند. سوال ما این است که امور بانوان استانداری یا سازمان بهزیستی چه کاری برای شرایط مردم این منطقه کرده‌اند؟ این منطقه برای مسئولان پرفایده و بودجه‌بگیر است. شرایط منطقه را پررنگ می‌کنند، بودجه آن را می‌گیرند، اما جای دیگری خرج می‌کنند. من خبر دارم که بودجه آسفالت حصه را در جای دیگری خرج کردند که ما با دعوا و شکایت ماجرا را توانستیم درست کنیم.

بیشتر بخوانید: نامه تهدیدآمیز شهرداری اصفهان برای جلوگیری از دوچرخه‌سواری زنان +سند

به گزارش رویداد ۲۴ تنها سهم مردم حاشیه‌نشین از عدالت اجتماعی بی‌توجهی و فقر است. فقری که مداوم بازتولید شده و از نسلی به نسل دیگر می‌رسد. مردم از فقر وبیکاری در شهر‌ها و روستا‌های خود به مناطق حاشیه‌ای شهر‌های بزرگ مانند حصه پناه برده و در آنجا آسیب‌های بیشتری را تجربه می‌کنند. نه در مناطق زادگاه‌شان شرایط برای زندگی مناسب است و نه در مناطقی که به آن مهاجرت کرده‌اند. ساکنان حصه هم از این مستثنی نیستند و گرچه به امید بهبود شرایط زندگی به این منطقه مهاجرت کرده‌اند، اما خود و فرزندان‌شان هر روز از کنار آسیب‌هایی عبور می‌کنند که همواره تابوی زندگی آن‌ها بوده است.