چرا باید برای بانوان برنامههای مدونتری داشته باشیم؟
رویداد۲۴ سمیرا فعلی، نهضت بینالمللی صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر هفت اصل بنیادین انسانیت، بیغرضی، بیطرفی، استقلال، خدمت داوطلبانه، یگانگی و جهانشمولی را مبنای ارایه خدمات بشردوستانه خود به افراد نیازمند قرار داده است. نیک واضح است که این اصول بیشتر با سرشت زنانه منطبق هستند. از همین روست که تعداد بانوان جذبشده به هلال احمر قابل توجه و چشمگیر است. در حال حاضر زنان در این نهاد بزرگ اجتماعی چه به لحاظ جمعیتی و چه به لحاظ تأثیرگذاری اهمیت ویژهای دارند.
هلال احمر در مداخلات خود برای ارایه خدمات به افراد نیازمند همواره افزایش تابآوری و سطح آگاهی را مد نظر قرار داده است. باید ببینیم این مهم تا به امروز به چه اندازه برای بانوان به عنوان بخش مهمی از جمعیت هلال احمر کارآمد بوده است؟ با نگاهی گذرا به وضع فعلی بانوان، متوجه خواهیم شد که موفقیتهای هلال احمر در این حوزه چندان شامل بانوان نشده است. برآنیم که حوزه بانوان بهجد نیازمند توجه است. بانوان در هلال احمر جایگاههای مختلفی دارند و مسئولیتهای متفاوتی را عهدهدار هستند؛ فعالیتهایی مانند امدادونجات، درمان، فعالیتهای اجتماعی و... اما جایگاه بانوان نیازمند تأمل است؛ برای مثال بانوان بیشتر در فعالیتهای داوطلبی درگیر هستند و کمتر مسئولیتهای جدی را در این سازمان به عهده دارند.
این مسأله به مسائل بانوان حاضر در جمعیت ختم نمیشود. هنگام جنگ، بلایای طبیعی و بحران نیز مسائل بانوان در مناطق درگیر نیازمند توجه، بررسی و ارایه راهکار برای بهبود است. از آنجا که زنان در خانواده نقش حمایتی دارند، در شرایط اضطراری خودشان بیشتر در معرض آسیبها قرار میگیرند و بار بیشتری را به دوش میکشند؛ زیرا تلاش دارند از دیگر اعضای خانواده محافظت کنند. صد البته که وضع زنان در مواقع عادی نیز نیازمند رسیدگی است اما در این زمانهای خاص این مهم شدت مییابد.
این روزها بحران کرونا همه را درگیر کرده و همه به خوبی با مفهوم شرایط اضطراری و بحرانی آشنا شدهایم اما ارزیابی دقیق یک واقعه پس از گذشت زمان بهتر صورت میگیرد و راهگشاتر است. اکنون بیش از یک دهه از زلزله بم میگذرد و این موضوع نمونه خوبی برای ارزیابی خدمات ارایهشده و تأثیرات بحران بر زندگی این افراد است. مطالعات نشان داده است که وضع خانوادهها بعد از زلزله بهکلی تغییر کرده است و تا به امروز هم خیلی از مسائل بر جای خود به قوت باقی است؛ تغییراتی که در خانواده اتفاق افتاده است به نوعی عقبگرد به سمت خانواده سنتی بوده و مشکلات مردسالاری را پررنگتر کرده است. این مطالعات نشان داده که انواع آسیبهای اجتماعی در پی تشدید فقر در منطقه زلزلهزده به وجود آمده است. در این میان، زنان بیش از دیگر افراد تحت تأثیر قرار گرفتند؛ از خشونتهای خانگی گرفته تا ازدواج اجباری و اعتیاد و دیگر موارد.
علاوه بر اینکه بانوان آسیبپذیرتر هستند، در مواقع اضطراری به دلیل جایگاه پایینتر در سلسلهمراتب قدرت خانواده، فشار بیشتری را متحمل میشوند. به طور کلی از دو وجه باید به مسائل بانوان توجه کرد؛ نخست مسائل زنان و دختران درگیر شرایط اضطراری مانند جنگ، بلایای طبیعی و بحران و دوم مسائل بانوان فعال در هلال احمر. این بانوان در جمعیت ارجحیت دارند؛ زیرا این افراد باید توانمند باشند تا در شرایط اضطراری بتوانند برای کمکرسانی به یاری بانوان مناطق درگیر بشتابند. باید توجه داشته باشیم که بخش زیادی از مسائل بانوان در این زمانها، فقط به دست دیگر بانوان قابل حل است. به این دلیل معتقدیم که سرمایهگذاری برای توانمندکردن بانوان فعال در جمعیت اهمیت دوچندان دارد و در هر گونه برنامهای برای حوزه بانوان باید این نکات مد نظر قرار بگیرد.